Ý tưởng khởi nghiệp "Sản phẩm thủ công từ nghệ thuật thêu của dân tộc Dao" góp phần giữ gìn văn hóa truyền thống

– Thời gian qua, câu lạc bộ thêu truyền thống T rường Phổ thông Dân tộc nội trú (PTDTNT) THCS và THPT Đình Lập, huyện Đình Lập đã không ngừng giới thiệu, quảng bá nghệ thuật thêu của văn hóa dân tộc Dao thông qua việc thiết kế trang phục, phụ kiện theo xu hướng hiện đại, có tính ứng dụng cao. Qua đó, góp phần lan tỏa, gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc của đồng bào dân tộc Lạng Sơn nói chung và dân tộc Dao huyện Đình Lập nói riêng.

Với sự phát triển không ngừng của xã hội, đã có một khoảng thời gian, nghệ thuật thêu của người Dao Thanh Y và Dao Thanh Phán huyện Đình Lập đứng trước nguy cơ bị mai một. Tuy nhiên, đến với Trường PTDTNT THCS và THPT Đình Lập, không khó để bắt gặp hình ảnh giáo viên, học sinh đang miệt mài lưu giữ nghề truyền thống qua từng đường kim, mũi chỉ trong giờ học thêu. Với mong muốn không chỉ đơn thuần tạo ra những bộ trang phục truyền thống mà còn lan tỏa cả nét văn hóa, thể hiện nếp sống, nếp nghĩ, tín ngưỡng của dân tộc Dao, tháng 9/2023, câu lạc bộ thêu truyền thống của nhà trường được thành lập, với hơn 60 thành viên. Cũng từ đây, ý tưởng khởi nghiệp “Sản phẩm thủ công từ nghệ thuật văn hóa thêu của dân tộc Dao” do các em: Đặng Thị Ngọc Ánh, Đặng Thị Mai, Đặng Thị Thanh, Triệu Thị Phượng, Triệu Thị Nảy, học sinh lớp 11, Trường PTDTNT THCS và THPT Đình Lập được nghiên cứu và thực hiện.

Các em học sinh tham gia thêu dưới dự hướng dẫn của phụ huynh người dân tộc Dao

Em Đặng Thị Ngọc Ánh, trưởng nhóm dự án chia sẻ: Là người dân tộc Kinh, nhưng ngay từ khi còn nhỏ em đã có niềm yêu thích đặc biệt với văn hóa truyền thống, đặc biệt là nghề thêu của đồng bào dân tộc Dao. Để bảo tồn và phát huy những giá trị truyền thống, em và các bạn đã cùng bắt tay thực hiện dự án. Hình thức triển khai dự án chủ yếu là thêu tay và đan móc thủ công các hoa văn họa tiết trong trang phục dân tộc của người Dao để sáng tạo vào sản phẩm như: quần áo, giày dép, mũ, áo dài, khăn…. Điểm nổi bật của các sản phẩm là ở phần trang trí bắt mắt với các đường nét được chăm chút tỉ mỉ, các hoa văn như: cây cối, mặt trời, ngôi sao…

Những ngày đầu mới bắt tay vào dự án, các em cũng gặp không ít khó khăn do chưa thành thục kỹ thuật thêu tay. Theo đó, hàng tuần, chúng em đều tham gia đầy đủ lớp học thêu tay do cô giáo và phụ huynh của các em là người dân tộc Dao hướng dẫn. Tại đây, các em được tận tình chỉ dạy cách chọn vải, se chỉ, vẽ khuôn và thêu. Phần lớn các họa tiết, hoa văn đều xuất phát và gắn liền với cuộc sống sinh hoạt, lao động thường ngày, thể hiện tín ngưỡng, phong tục, tập quán, lối canh tác… của người Dao. Các hoa văn cũng được phân chia rõ ràng, những hoa văn dành cho trang phục mặc thường ngày và những hoa văn dành cho trang phục của thầy cúng, hay trang phục cô dâu…

Cô Lã Thanh Loan, giáo viên hướng dẫn nhóm dự án chia sẻ: Nhận thức được tầm quan trọng của việc trao truyền bản sắc văn hóa dân tộc, từ nghệ thuật thêu của dân tộc Dao, giờ đây, các em đã biết thiết kế các bộ trang phục áo dài, phụ kiện bằng những họa tiết, hoa văn nhiều màu sắc. Thay vì dành thời gian dùng điện thoại xem phim, chơi game thì các em có thể đan móc, thêu. Việc này vừa giúp luyện tập cho đôi bàn tay khéo léo, tư duy sáng tạo khi thực hiện sản phẩm, lại vừa góp phần gìn giữ nghề, không để nghề thêu của người dân tộc Dao bị mai một.

Một số sản phẩm thủ công từ nghệ thuật thêu của dân tộc Dao

Sau khi có sản phẩm hoàn thiện, các thầy, cô giáo trong nhà trường đã đặt mua sản phẩm để sử dụng. Ngoài ra, nhóm các em học sinh còn chủ động quảng bá sản phẩm trên các nền tảng như: Facebook, Zalo, Tiktok, Shopee… Nhờ đó, đến nay, các em đã có trên 10 đơn hàng đặt mua các sản phẩm như: áo dài, thắt lưng, giày dép,… bởi nét độc đáo, tính hữu ích và giá thành hợp lý, giá sản phẩm dao động từ 150.000 đồng/chiếc đến 1 triệu đồng/chiếc.

Chị Lý Phương Hòa, thị trấn Lộc Bình, huyện Lộc Bình chia sẻ: Hiện nay, các sản phẩm thêu tay truyền thống ngày một ít, đặc biệt là các sản phẩm đến từ các bạn trẻ. Vậy nên khi thấy nhóm bạn trẻ quảng bá các sản phẩm thêu tay trên mạng xã hội Facebook, tôi đã đặt mua 1 chiếc áo dài nhung được trang trí họa tiết của dân tộc Dao rất cầu kì và tỉ mỉ. Nét “độc” và “lạ” của sản phẩm là vừa trẻ trung, cách tân nhưng vẫn mang đậm nét văn hóa truyền thống trong từng đường kim, mũi chỉ. Tôi rất ấn tượng và đang đặt thêm một chiếc áo dài nữa để tặng người thân trong gia đình.

Có thể thấy, dù ở bất cứ nơi đâu, nét đẹp văn hóa trong thêu trang phục của người Dao vẫn đã và đang được giữ gìn bảo tồn và phát huy từ thế hệ này qua thế hệ khác. Với những nỗ lực và cố gắng đó, vừa qua, ý tưởng khởi nghiệp “Sản phẩm thủ công từ nghệ thuật thêu của dân tộc Dao” của các em học sinh Trường PTDTNT THCS và THPT Đình Lập đã xuất sắc đạt giải ba tại cuộc thi học sinh, sinh viên với ý tưởng khởi nghiệp cấp tỉnh năm 2023.