Xây nền tảng cho hệ sinh thái khởi nghiệp tại Việt Nam

Theo Báo cáo thường niên về tình hình đầu tư khởi nghiệp năm 2018 của Topica Founder Institute (TFI), trong năm 2018 các công ty khởi nghiệp Việt Nam đã nhận được 889 triệu USD đầu tư trong 92 thương vụ với các Quỹ đầu tư trong và ngoài nước, gấp 3 lần so với năm 2017 (cùng số thương vụ) và gấp 6 lần năm 2016.

Riêng đối với đầu tư vào khởi nghiệp giai đoạn đầu (early stage investment, i.e. “Seed” or “Series A” investment), Báo cáo của KrAsia, Bain&Co cho thấy Việt Nam đã thu hút khoảng 150 triệu USD đầu tư trong năm 2018, gấp đôi của năm 2017.

Dự kiến trong các năm tới, các startups giai đoạn đầu của Việt Nam sẽ tiếp tục thu hút những khoản đầu tư lớn với ước tính của các năm 2019, 2020 và 2021 lần lượt là 205 triệu USD, 320 triệu USD và 440 triệu USD. Như vậy có thể thấy, hệ sinh thái khởi nghiệp của Việt Nam trong những năm vừa qua đã tăng trưởng hết sức ấn tượng cả về số lượng và chất lượng. Nếu năm 2012, Việt Nam có khoảng 400 công ty khởi nghiệp, thì năm 2015 đã tăng hơn 4 lần, đạt 1.800 startup. Trong hai năm 2017-2018, đã phát triển mạnh mẽ với con số hiện có khoảng 3.000 doanh nghiệp.

Hiện nay, hệ sinh thái khởi nghiệp của Việt Nam đang phát triển với hơn 40 quỹ đầu tư mạo hiểm hoạt động, tăng gấp đôi so với 2015. Nhiều tập đoàn lớn trong nước đã tham gia vào đầu tư mạo hiểm như FPT, Viettel, Vingroup, CMC, CenGroup … Cùng với đó là hơn 40 cơ sở ươm tạo, tổ chức thúc đẩy kinh doanh và 60 khu không gian làm việc chung trên cả nước.

Năm 2018, nhiều tập đoàn lớn tăng cường đầu tư cho hệ sinh thái khởi nghiệp. Như, Tập đoàn Vinacapital đã thành lập Quỹ Đầu tư Vinacapital Ventures (100 triệu USD); Vingroup thành lập Quỹ Hỗ trợ khởi nghiệp và Quỹ Hỗ trợ nghiên cứu khoa học công nghệ có mức đầu tư 2.000 tỷ đồng, Quỹ Đầu tư mạo hiểm có mức 300 triệu USD để hỗ trợ các ý tưởng sáng tạo đột phá về công nghệ…

Tuy nhiên, so với các nước trong khu vực, hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam vẫn còn tương đối non trẻ và chưa kết nối chặt chẽ với nhau. Các yếu tố tạo nên sự thành công của startup bao gồm hạ tầng, thể chế chính sách, tài chính, nguồn vốn đầu tư, thị trường và văn hóa vẫn còn tiếp tục được hoàn thiện từng bước. Mặc dù vậy, hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam bắt đầu thu hút sự quan tâm lớn của các quỹ đầu tư mạo hiểm (venture capital fund) trên thế giới và trong khu vực.

Theo Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng, hoạt động đổi mới sáng tạo gắn với tăng trưởng và phát triển của Việt Nam vẫn chưa tương xứng với tiềm năng, còn nhiều dư địa chưa được khai thác, tận dụng để phát triển. Do đó, cần có nhiều chính sách, nhằm hoàn thiện hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho đổi mới sáng tạo phát triển: Tập trung xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cho nền kinh tế đổi mới sáng tạo; Hỗ trợ hoạt động đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp; Khơi thông nguồn vốn cho các hoạt động đổi mới sáng tạo.

Còn theo Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Chu Ngọc Anh, để các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo có thể trở thành các doanh nghiệp trưởng thành tăng trưởng nhanh đóng góp thiết thực cho nền kinh tế, Việt Nam cần phát triển một hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo năng động có sự liên kết và hợp tác chặt chẽ của tất cả các thành tố trên trong hệ sinh thái.

Bộ Khoa học và Công nghệ cũng đã xin ý kiến các Bộ, ngành rà soát và xem xét trình cấp có thẩm quyền các nội dung ưu đãi cho doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo theo hướng bãi bỏ thủ tục tục đăng ký góp vốn, mua cổ phần, phần vốn góp trong trường hợp việc góp vốn, mua cổ phần, phần vốn góp không làm tăng tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài trong doanh nghiệp hoặc trong các lĩnh vực đã được cấp phép trước đây hoặc lĩnh vực mà luật pháp Việt Nam không hạn chế hoặc cấm.

Cũng tại hội nghị, Bộ trưởng KHCN Chu Ngọc Anh kỳ vọng Vietnam Venture Summit 2019 sẽ mang lại các thông tin và chia sẻ hữu ích đối với các quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo quốc tế và cộng đồng khởi nghiệp Việt Nam, từ đó khởi tạo các cơ hội hợp tác tiềm năng trong tương lai giữa hai bên. Qua đó sẽ mở ra cơ hội trao đổi, hợp tác ở tầm cao hơn và thường xuyên hơn giữa Chính phủ với các nhà đầu tư khởi nghiệp và cộng đồng khởi nghiệp trong nỗ lực kiên trì kết nối tương tác, chia sẻ tinh thần đổi mới sáng tạo mở, giúp cộng đồng khởi nghiệp sáng tạo Việt Nam vươn ra thế giới và cộng đồng đầu tư khởi nghiệp quốc tế đến với Việt Nam.