Xây dựng vùng chuyên canh cây ăn quả đặc sản ở Kế Sách

Sóc Trăng có khoảng 26 nghìn ha cây ăn quả, trong đó huyện Kế Sách chiếm 13.480 ha. Đây là vùng có khí hậu ấm áp, điều kiện thổ nhưỡng thuận lợi cho việc phát triển nông nghiệp và các vùng chuyên canh cây quả đặc sản. Khai thác lợi thế này huyện Kế Sách đang triển khai dự án phát triển diện tích cây quả, hướng tới sản xuất tập trung, tạo vùng nguyên liệu có tính cạnh tranh cao.

Hiệu quả từ những vùng chuyên canh

Những năm qua, Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Kế Sách tích cực vận động bà con nông dân cải tạo vườn đồi, vườn kém hiệu quả chuyển sang trồng các loại cây quả đặc sản có hiệu quả kinh tế cao được 11 nghìn 740 ha với số vốn đầu tư hàng trăm tỷ đồng; chủ yếu là các loại giống cây ngon như: sầu riêng Chín Hóa, bưởi Năm Roi, nhãn tiêu Da Bò, mận An Phước, xoài cát Hòa Lộc, Măng Cụt… được người tiêu dùng ưa chuộng. Đến nay, huyện quy hoạch trồng 5.000 ha bưởi, 2.500 ha măng cụt, 2.000 ha nhãn, 1.540 ha vú sữa,1.000 ha sầu riêng tập trung ở các xã Kế Thành, Xuân Hòa, Phong Nẫm, Nhơn Mỹ với tổng số lượng cây giống mới được đưa vào canh tác hơn 351 nghìn cây; còn lại các loại như bòn bon, quýt, mận, cam sành, mít, chôm chôm gần 1.500 ha được trồng ở các xã Xuân Hòa, Trinh Phú, Ba Trinh… Để phát triển vùng cây quả đặc sản tập trung, nông dân được địa phương hỗ trợ vốn vay ưu đãi, cây giống; cán bộ khuyến nông hướng dẫn áp dụng các biện pháp kỹ thuật mới như: IPM, cách chọn giống, xử lý ra hoa trái vụ nhằm tăng năng suất, nâng cao chất lượng cây quả. Tổ chức tập huấn quy trình sản xuất an toàn; phương pháp sử dụng an toàn và hiệu quả thuốc bảo vệ thực vật trên cây ăn quả; trang bị những kiến thức cơ bản về sản xuất nông nghiệp theo tiêu chuẩn GAP; quy trình thu hoạch và sơ chế bảo quản hoa quả; tìm hiểu thị trường hoa quả trong nhu cầu hội nhập. Đặc biệt là thời gian gần đây, nông dân rất năng động trong ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật để nâng cao chất lượng và khẳng định vị thế cây ăn quả đặc sản của địa phương. Nhờ vậy, năm 2010 sản lượng trái cây của Kế Sách đạt hơn 100 nghìn tấn, tăng gần gấp hai lần so với năm 2005. Một số loại đã có thương hiệu trên thị trường như: bưởi Năm Roi, sầu riêng hạt lép Chín Hóa.

Một trong những cây ăn quả đặc sản có giá trị kinh tế cao phải kể đến là sầu riêng sữa hạt lép Chín Hóa, Măng Cụt, bưởi Năm Roi. Cách đây hơn 15 năm, bác Nguyễn Văn Hai ở ấp Mỹ Tân, xã Nhơn Mỹ trồng 180 cây sầu riêng giống Chín Hóa. Nhờ đầu tư thỏa đáng, chăm sóc kỹ lưỡng nhất là áp dụng đúng các biện pháp canh tác, như: dọn sạch cỏ, giữ khoảng cách giữa cây trồng hợp lý, bảo đảm đủ nguồn nước tưới, thực hiện tốt kỹ thuật chặt đọt, thụ phấn, phủ bạt để cho ra quả trái mùa mà vườn sầu riêng của gia đình bác Hai cho năng suất, hiệu quả khá cao. Theo tính toán của bác Hai: Một cây sầu riêng bình quân năm thu hoạch 80 quả, mỗi quả cân nặng hơn ba kg, giá bán 24.000 đồng/kg, tính ra hơn 5,7 triệu đồng/cây – thực tế mức thu nhập còn cao hơn khoảng 20%. Như vậy, với 180 cây sầu riêng, mỗi năm bác Hai thu hoạch hơn một tỷ đồng, trừ chi phí còn lãi gần 800 triệu đồng. Do thích hợp điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu, cho nên quả sầu riêng ở đây có mùi vị thơm ngon, béo ngậy hơn sầu riêng ở nhiều địa phương khác. Phần lớn nông dân ở Nhơn Mỹ trồng loại sầu riêng sữa hạt lép Chín Hóa, có chất lượng quả khá cao. Nhờ biết áp dụng kỹ thuật cho cây ra quả muộn hơn so với mùa sầu riêng chính vụ khoảng từ hai đến ba tháng, chất lượng lại cao cho nên giá sầu riêng trên thị trường luôn ở mức khá cao. Có điều đáng chú ý là sầu riêng sữa hạt lép được thu hoạch lúc vừa già, không đợi quả rụng như những giống sầu riêng khác. Cũng không cần mời gọi, cứ gần đến ngày thu hoạch, thương lái từ các nơi đổ về tranh nhau mua nhưng vẫn không đủ hàng để bán. Có nơi, ngay lúc cây mới trổ hoa đã có nhiều chủ vựa trái cây ở TP Hồ Chí Minh, Đồng Nai, miền trung đến đặt cọc trước. Bác Hai cho biết: Chỉ tính riêng xã Nhơn Mỹ đã có hơn 200 nông dân trồng sầu riêng, ước tính mỗi cây sầu riêng mới năm năm tuổi đã cho thu nhập mỗi năm hơn bốn triệu đồng. Còn nếu như cây mười năm tuổi trở lên thì mức thấp nhất mỗi năm một cây cho thu nhập sáu triệu đồng. Bình quân mỗi nông dân trồng khoảng 100 cây sầu riêng, nếu chăm sóc tốt, mỗi năm cũng có thu nhập hàng trăm triệu đồng. Đây là khoản thu không nhỏ đối với bà con miệt vườn vùng ven sông Hậu Kế Sách.

Cũng ở xã Nhơn Mỹ, vườn măng cụt của gia đình ông Trương Hữu Nghĩa rộng chưa đầy một ha với gần 300 cây đang cho trái rất sai. Ông Nghĩa phấn khởi, cho biết: Vườn măng cụt gia đình tôi trồng cách đây hơn 30 năm, bình quân mỗi cây cho khoảng hơn 1.000 quả. Năm nào thời tiết lạnh, mưa nắng đều, có cây trúng mùa cho tới gần 2.000 quả. Thời gian trổ hoa đến chín từ 4 đến 4,5 tháng và mùa thu hoạch chính vào tháng 4 đến tháng 5 âm lịch hằng năm. Hỏi thăm chuyện mua bán, ông Nghĩa cười tươi, nói: 'Măng cụt thuộc hàng khan hiếm, không phải ở đâu cũng trồng được, có nơi trồng được nhưng chất lượng lại không ngon. Riêng vùng đất Nhơn Mỹ này do nằm ven sông Hậu, nước ngọt quanh năm lại phù hợp điều kiện đất đai nên cây măng cụt phát triển tốt, quả to, múi no tròn, vị ngọt thanh rất dễ bán và bán luôn được giá cao. Vào vụ thu hoạch, nông dân không cần phải đi đâu, thương lái đến tận vườn thu gom. Giá bán, thông thường thương lái thu mua theo chục 14 quả (tương đương 1,6 kg) khoảng 26.000 đồng, có lúc hút hàng giá lên đến 30 nghìn đồng/kg, nên thu nhập rất ổn định. Ước tính, mỗi năm thu hoạch trừ chi phí còn lãi hơn 400 triệu đồng.

Mở hướng phát triển bền vững

Kế Sách được biết đến không chỉ có lúa gạo, tôm, cá mà còn là nơi có sản lượng lớn cây ăn quả ngon của tỉnh Sóc Trăng, là đầu mối cung cấp cho thị trường trái cây các chợ TP Hồ Chí Minh, Đồng Nai và các tỉnh miền trung. Theo thống kê của Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện, các xã Kế An, Kế Thành, Thới An Hội, Xuân Hòa… có tỷ lệ trồng chuyên canh bưởi Năm Roi cao nhất (chiếm gần 40% tổng diện tích); tiếp theo là măng cụt, nhãn, vú sữa, cam sành, sầu riêng. Bưởi Năm Roi xã Kế Thành là một thương hiệu nổi tiếng. HTX chuyên canh bưởi Kế Thành hiện đang vào vụ thu hoạch, với năng suất bưởi vụ này đạt hơn một tấn/công và giá bưởi bình quân 8.000 đến 8.500 đồng/kg. Với thời giá hiện nay, mỗi công bưởi Năm Roi cho thu nhập hằng năm hơn 40 triệu đồng, trừ chi phí vẫn còn lãi khoảng 30 triệu đồng. Mấy năm gần đây, nông dân Kế Sách nói chung, bà con xã viên HTX bưởi Năm Roi Kế Thành nói riêng luôn trúng mùa cả về năng suất và giá. Ông Đặng Văn Nám, Chủ nhiệm HTX bưởi Năm Roi Kế Thành, cho biết : Bưởi Năm Roi Kế Thành có chất lượng rất ngon lại an toàn nhưng vẫn chưa được biết đến nhiều. Hiện nay HTX bán cho thương lái thành phố là chủ yếu vì sản lượng chưa nhiều, chỉ vào khoảng hơn 1.000 tấn/năm. Hiện tại, còn nhiều đơn đặt hàng của các siêu thị từ 1 đến 1,5 tấn/hợp đồng, nhưng HTX không đáp ứng được nhu cầu. Bưởi Năm Roi Kế Thành đã có thương hiệu trên thị trường, điều này khẳng định sự nhạy bén của nông dân trong ứng dụng kỹ thuật, thích ứng nhu cầu thị trường. Nhưng việc nông dân Kế Sách mở rộng mô hình chuyên canh cây quả đặc sản đang gặp một số khó khăn do nông dân còn sản xuất theo kiểu nhỏ lẻ, manh mún, nên chưa xây dựng được thương hiệu, không đáp ứng sản xuất hàng hóa lớn tập trung, đồng đều. Quy trình đóng gói còn lạc hậu, lại chưa có thị trường bền vững… Những vấn đề này dẫn đến nghịch lý, người tiêu dùng mua sản phẩm ngon rất đắt, còn nông dân bán với giá rẻ, do qua nhiều khâu trung gian. Mặt khác, do sản xuất chưa theo đúng quy trình kỹ thuật, chưa quản lý tốt dịch bệnh, chưa có sự liên kết giữa nhà vườn, hợp tác xã, doanh nghiệp… đã làm giảm thế mạnh của vùng. Hơn nữa, thông tin về thị trường do Nhà nước cung cấp còn quá ít, nông dân không có đủ thông tin về sản xuất như quy trình sản xuất an toàn, quy trình đóng gói sản phẩm cho nên không đủ sức cạnh tranh.

Chủ tịch UBND huyện Kế Sách Lê Hoàng Điện cho biết: Dự án phát triển vùng chuyên canh cây ăn quả đặc sản tuy mới được triển khai khoảng vài năm nay, nhưng đã đem lại hiệu quả kinh tế cao, góp phần xóa đói, giảm nghèo, ổn định đời sống nhân dân trên địa bàn, từng bước trở thành địa phương trồng cây ăn quả có giá trị kinh tế cao trong cơ cấu cây trồng của huyện. Hiện huyện đang tập trung mọi nguồn lực để phát triển bền vững vùng chuyên canh nông sản đặc sản, với năng suất, chất lượng cao và có lợi thế cạnh tranh trên thị trường. Để sản xuất theo quy trình VietGap, Global Gap (sản xuất an toàn và truy nguyên được nguồn gốc theo tiêu chuẩn toàn cầu) nhằm thích nghi với điều kiện tiêu dùng mới, trước hết phát triển vùng chuyên canh cây ăn quả đặc sản tập trung, trong đó khuyến khích mỗi vùng chọn một đến ba loại cây đặc sản có giá trị kinh tế cao; huyện đầu tư hỗ trợ để đến năm 2015, toàn huyện trồng xen canh mới 1.000 ha ca-cao, tạo nên vùng sản xuất hàng hóa đặc sản ca-cao và xây dựng vùng cây ăn quả bốn mùa ở ấp Mỹ Phước (Nhơn Mỹ). Đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho nông dân, huyện sẽ hỗ trợ giống cây trồng, vật tư, phân bón, vốn vay ưu đãi, tập huấn kỹ thuật canh tác, tổ chức hội thảo, trao đổi kinh nghiệm sản xuất, cách sử dụng giống mới, giống đặc sản có chọn lọc để nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm. Mặt khác huyện tiếp tục đầu tư hoàn chỉnh hệ thống thủy lợi, đường giao thông, phân vùng chuyên canh sản xuất tập trung với quy mô lớn, đẩy mạnh xúc tiến thương mại để quảng bá thương hiệu sản phẩm, cũng như tìm kiếm thị trường tiêu thụ cho các loại cây quả đặc sản. Ngoài ra nông dân cần hợp tác xây dựng vùng sản xuất chuyên canh cây quả đặc sản để có hàng hóa số lượng lớn, chất lượng đồng đều, bằng cách tham gia câu lạc bộ, hợp tác xã và nhất thiết phải gắn với doanh nghiệp để tiêu thụ sản phẩm. Việc phát triển vùng chuyên canh cây ăn quả đặc sản ở Kế Sách đang mở ra hướng mới cho phát triển kinh tế bền vững.