Xây dựng và thực hành chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên trong giai đoạn mới

Thưa các đồng chí, Xây dựng Đảng về đạo đức và xây dựng đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên là vấn đề rất hệ trọng, một trong mười nhiệm vụ của công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và là một nội dung cốt lõi trong tư tưởng Hồ Chí Minh.

Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại – anh hùng giải phóng dân tộc, danh nhân văn hóa kiệt xuất, người đã cống hiến trọn đời mình vì độc lập của dân tộc, tự do, hạnh phúc của nhân dân, là tấm gương ngời sáng, mẫu mực về đạo đức cách mạng để cán bộ, đảng viên và nhân dân Việt Nam học tập, làm theo.

Ngay từ khi tuyên truyền, vận động thành lập Đảng, trong tác phẩm Đường kách mệnh, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã xác định, đạo đức cách mạng là nội dung cốt lõi đầu tiên trong những vấn đề căn bản của cách mạng Việt Nam.

Người nhiều lần nhấn mạnh, đạo đức là “gốc” của người cách mạng, bởi: “Cũng như sông thì có nguồn mới có nước, không có nguồn thì sông cạn. Cây phải có gốc, không có gốc thì cây héo. Người cách mạng phải có đạo đức, không có đạo đức thì dù tài giỏi mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân” (1). Cán bộ, đảng viên phải có trách nhiệm nêu gương đạo đức cách mạng; từ việc làm, lời nói cho đến cách ăn ở, phải làm sao cho dân tin, dân phục, dân yêu.

Cũng như sông thì có nguồn mới có nước, không có nguồn thì sông cạn. Cây phải có gốc, không có gốc thì cây héo. Người cách mạng phải có đạo đức, không có đạo đức thì dù tài giỏi mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân.

Chủ tịch Hồ Chí Minh

Đạo đức cách mạng trong tư tưởng Hồ Chí Minh dĩ nhiên không phải là đạo đức thủ cựu, mà là đạo đức mới. Đó là những phẩm chất quý báu của một người cộng sản, người đảng viên chân chính, như: tận trung với Đảng, tận trung với nước, tận hiếu với dân; yêu thương con người; cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư; nhân, nghĩa, trí, tín, dũng; đoàn kết, thống nhất, thân ái, giúp đỡ đồng chí, đồng bào; trung thực, thẳng thắn, dũng cảm tự phê bình và phê bình, nói đi đôi với làm; và có tinh thần quốc tế trong sáng.

Đạo đức cách mạng không phải tự nhiên có, mà là kết quả của quá trình phấn đấu học tập, tu dưỡng và rèn luyện không ngừng. Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng chỉ rõ, “xây” đi đôi với “chống” là vấn đề có tính quy luật, là một nguyên tắc cơ bản trong tu dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng.

Theo Người, muốn nâng cao đạo đức cách mạng, phải quét sạch chủ nghĩa cá nhân. Bởi, chủ nghĩa cá nhân là “kẻ thù” hung ác nhất trong mỗi con người, “đẻ ra hàng trăm thứ bệnh nguy hiểm”, hằng ngày phá hủy cơ thể của Đảng, làm giảm sút năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu, làm mất uy tín, lương tâm và danh dự của Đảng.

Trong Di chúc thiêng liêng, Người căn dặn: “Đảng ta là một Đảng cầm quyền. Mỗi đảng viên và cán bộ phải thật sự thấm nhuần đạo đức cách mạng, thật sự cần kiệm liêm chính, chí công vô tư. Phải giữ gìn Đảng ta thật trong sạch, phải xứng đáng là người lãnh đạo, là người đày tớ thật trung thành của nhân dân” (2).

Chủ tịch Hồ Chí Minh. Ảnh tư liệu

Thầm nhuần sâu sắc những chỉ dẫn có giá trị to lớn và quý báu của Chủ tịch Hồ Chí Minh, trong hơn 93 năm lãnh đạo sự nghiệp cách mạng Việt Nam, Đảng ta luôn quan tâm, chú trọng xây dựng Đảng về đạo đức, coi đây là nhiệm vụ thường xuyên, liên tục; là yêu cầu quan trọng, cấp thiết trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, để Đảng ta thật trong sạch, vững mạnh, “là đạo đức, là văn minh”, là tổ chức của những người ưu tú, có bản lĩnh chính trị vững vàng; đủ năng lực và uy tín để lãnh đạo nhân dân, xứng đáng với trọng trách được nhân dân giao phó.

Xây dựng, giáo dục, bồi dưỡng đạo đức cách mạng cho đội ngũ cán bộ, đảng viên là nội dung trọng tâm của xây dựng Đảng về đạo đức. Trải qua quá trình liên tục học tập, rèn luyện, tu dưỡng, đội ngũ cán bộ, đảng viên của chúng ta đã không ngừng lớn mạnh, trưởng thành về lập trường tư tưởng, bản lĩnh chính trị; là những tấm gương cao đẹp, mẫu mực về phẩm chất đạo đức, lối sống; nêu cao tinh thần yêu nước, hăng hái đi đầu trong lao động sản xuất, học tập, công tác và chiến đấu, cống hiến tâm huyết, sức lực, trí tuệ cho sự nghiệp cách mạng của Đảng và nhiều người trong số đó đã hy sinh cả cuộc đời mình vì độc lập, thống nhất của Tổ quốc và tự do, hạnh phúc của nhân dân.

Đội ngũ ấy đã trở thành những người con ưu tú của dân tộc, là biểu tượng sinh động của chủ nghĩa anh hùng cách mạng, của lý tưởng và văn hóa cao đẹp của Đảng; mang lại hiệu ứng lan tỏa to lớn, động viên, thuyết phục, giáo dục, lôi cuốn quần chúng nhân dân tin tưởng, đi theo Đảng, thực hiện thắng lợi sự nghiệp xây dựng, phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc.

Tuy nhiên, chúng ta cũng cần nhìn thẳng vào sự thật rằng: Vẫn còn có một bộ phận cán bộ, đảng viên, kể cả ở cấp cao, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, có những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, gây bất bình, lo lắng, suy giảm niềm tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và chế độ xã hội chủ nghĩa.

Thực tiễn cho thấy, khi người cán bộ, đảng viên không thường xuyên học tập, tu dưỡng, rèn luyện phẩm chất sẽ dần đánh mất mình, đánh mất “nền tảng gốc” là đạo đức cách mạng, dẫn đến suy thoái về tư tưởng chính trị; và đó là một bước ngắn, hết sức nguy hiểm dẫn đến “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”.

Nhiều trường hợp cán bộ bị kỷ luật Đảng và xử lý trước pháp luật thời gian qua có nguyên nhân gốc rễ là không chú ý giữ gìn đạo đức cách mạng, đã vi phạm Điều lệ Đảng, Quy định về những điều đảng viên không được làm, vì danh lợi cá nhân mà bất chấp kỷ luật Đảng, pháp luật Nhà nước.

Thực tiễn cho thấy, khi người cán bộ, đảng viên không thường xuyên học tập, tu dưỡng, rèn luyện phẩm chất sẽ dần đánh mất mình, đánh mất “nền tảng gốc” là đạo đức cách mạng, dẫn đến suy thoái về tư tưởng chính trị; và đó là một bước ngắn, hết sức nguy hiểm dẫn đến “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”.

Đồng chí Nguyễn Xuân Thắng

Trong bối cảnh thế giới thay đổi nhanh chưa từng thấy, có nhiều bất định, bất ổn, đột biến và rủi ro khó lường; các thế lực xấu, thù địch, phản động lợi dụng việc một số cán bộ, đảng viên vi phạm, bị xử lý kỷ luật, xử lý hình sự để đẩy mạnh bôi xấu, xuyên tạc, tiếp tục chống phá Đảng, Nhà nước và chế độ ta, chúng ta càng ý thức được tầm quan trọng của việc xây dựng Đảng về đạo đức, xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên có phẩm chất, đạo đức cách mạng, có năng lực, uy tín ngang tầm nhiệm vụ đáp ứng yêu cầu tiếp tục đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc Đổi mới.

Nghị quyết Đại hội lần thứ XII của Đảng đã xác định xây dựng Đảng về đạo đức là một trong bốn nội dung quan trọng của công tác xây dựng Đảng toàn diện, đồng bộ cùng với xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng và tổ chức.

Trong thời gian qua, Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã ban hành nhiều chỉ thị, kết luận, quy chế, quy định mới để đẩy mạnh xây dựng Đảng về đạo đức, trong đó, tập trung vào phát huy trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, như: Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; Kết luận số 01-KL/TW ngày 18/5/2021 của Bộ Chính trị khóa XIII về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW, nhấn mạnh yêu cầu: cùng với việc học tập, cần hết sức chú trọng việc làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; Quy định số 55-QĐ/TW ngày 19/12/2016 của Bộ Chính trị về một số việc cần làm ngay để tăng cường vai trò nêu gương của cán bộ, đảng viên; Quy định số 08-QĐi/TW ngày 25/10/2018 của Ban Chấp hành Trung ương về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, trước hết là Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương với phương châm: cán bộ, đảng viên có chức vụ càng cao, càng phải gương mẫu.

Đặc biệt, trong 3 nhiệm kỳ liên tiếp gần đây, Đảng ta đã có những chủ trương, quyết sách rất quan trọng cùng với các biện pháp xử lý nghiêm khắc, “không có vùng cấm, không có ngoại lệ” để đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, tình trạng tham nhũng, tiêu cực, các biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Điển hình là các nghị quyết của Hội nghị Trung ương 4, khóa XI, Hội nghị trung ương 4, khóa XII, Nghị quyết số 35/NQ-TW về tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh, phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới; và gần đây là các Kết luận số 21-KL/TW, Kết luận số 12-KL/TW trong nhiệm kỳ Đại hội XIII… Có thể nói, đây là những bước phát triển rất mới về nhận thức, tư duy, lý luận và hành động của Đảng trong xây dựng, rèn luyện tư tưởng, bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, tác phong và lối sống của đội ngũ cán bộ, đảng viên.

Trên cơ sở đó, việc xây dựng chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên trong giai đoạn mới cần đáp ứng các yêu cầu cơ bản sau:

(1)- Kế thừa, phát huy truyền thống đạo đức tốt đẹp của dân tộc, tiếp thu có chọn lọc tinh hoa văn hóa của nhân loại, kết tinh những giá trị, chuẩn mực đạo đức của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh đã được không ngừng hoàn thiện, bổ sung qua thực tiễn cách mạng Việt Nam, những giá trị mới được hình thành, phát triển qua thực tiễn gần 40 năm thực hiện công cuộc Đổi mới đất nước, để mỗi cán bộ, đảng viên tu dưỡng, rèn luyện, xứng đáng là tấm gương mẫu mực cho quần chúng, nhân dân noi theo.

Quán triệt sâu sắc quan điểm: văn hóa “soi đường cho quốc dân đi”, là nền tảng tinh thần của xã hội, là mục tiêu, nguồn lực nội sinh và động lực to lớn để phát triển nhanh và bền vững đất nước. Theo đó, xây dựng chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên gắn với việc xây dựng, triển khai hệ giá trị của nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, các giá trị quốc gia, giá trị văn hóa chính trị, giá trị gia đình Việt Nam; góp phần khơi dậy lòng yêu nước, tinh thần đoàn kết, ý chí tự cường và khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc.

(2)- Kết hợp chặt chẽ, nhuần nhuyễn giữa “xây” và “chống”. Cùng với việc chỉ rõ những biểu hiện cụ thể của sự suy thoái về tư tưởng-chính trị, đạo đức-lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, việc xây dựng những chuẩn mực đạo đức cách mạng nhằm nâng cao ý thức về bổn phận, đạo lý, phát huy trách nhiệm nêu gương, lan tỏa những giá trị tốt đẹp của người cán bộ, đảng viên.

Với phương châm “lấy cái đẹp, dẹp cái xấu”, điều này còn có tác dụng răn đe, cảnh tỉnh rất lớn đối với những biểu hiện mới, ngày càng tinh vi, phức tạp của tình trạng tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, “lợi ích nhóm”, “tư duy nhiệm kỳ”; “chủ nghĩa cá nhân”, “tha hóa quyền lực”, những biểu hiện đùn đẩy, né tránh trách nhiệm, thậm chí sợ trách nhiệm vẫn diễn ra rất đáng lo ngại; bên cạnh đó, tạo ra hiệu ứng tích cực tăng cường sức đề kháng, miễn nhiễm của cán bộ, đảng viên với những luận điệu chống phá nền tảng tư tưởng của Đảng, xuyên tạc lịch sử, xuyên tạc sự nghiệp cách mạng và truyền thống tốt đẹp của dân tộc. Đồng thời, đây cũng cần được coi là cơ sở để chúng ta tìm hiểu rõ nguyên nhân, phân biệt rõ động cơ “tốt-xấu” của những vi phạm, để bảo vệ cán bộ, đảng viên dám nghĩ, dám làm, dám đấu tranh, dám đổi mới sáng tạo vì lợi ích chung.

(3)- Vừa bảo đảm tính hệ thống, toàn diện, vừa đáp ứng yêu cầu bổ sung, cụ thể hóa phù hợp với thực tiễn cơ quan, đơn vị, địa phương.

Trong thời gian qua, quán triệt và thực hiện nghiêm túc các chủ trương của Đảng, nhiều cấp ủy, tổ chức đảng đã chủ động xây dựng những quy chế làm việc, những chuẩn mực, quy định cụ thể về đạo đức và văn hóa ứng xử của cán bộ, đảng viên sát hợp với đặc điểm, nhiệm vụ chính trị của cơ quan, đơn vị và nghề nghiệp, việc làm của cán bộ, đảng viên; cũng như cụ thể hóa các dấu hiệu, biểu hiện, hành vi “suy thoái”, “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá”, “tham nhũng”, “tiêu cực” với quyết tâm ngăn chặn, phòng, chống và xử lý cho bằng được những tình trạng này.

Thực tiễn đó cho thấy, những chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên cần được trình bày ngắn gọn, tường minh, dễ nhớ, dễ hiểu, dễ học tập, làm theo, dễ kiểm tra, giám sát. Đặc biệt, mỗi cán bộ, đảng viên từ sự tự giác, thống nhất cao về ý chí, cần chuyển từ nhận thức, thái độ đúng đắn thành những hành động thiết thực, cụ thể trong việc thực hành những chuẩn mực đạo đức cách mạng.

Kỷ niệm 133 năm Ngày sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại là dịp để mỗi cán bộ, đảng viên chúng ta với lòng kính yêu và biết ơn vô hạn đối với công lao trời biển, tấm gương đạo đức cách mạng ngời sáng của Người, càng thêm quyết tâm học tập, tu dưỡng và rèn luyện đạo đức cách mạng, xây dựng Đảng ta trong sạch, vững mạnh, mãi “là đạo đức, là văn minh, là thống nhất, độc lập, là hòa bình ấm no” như Bác Hồ hằng mong muốn.

Trân trọng cảm ơn!

(1) Hồ Chí Minh: Toàn tập, tập 5, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, tr292.

(2) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, tập 15, tr.622.

Nguồn: https://nhandan.vn/xay-dung-va-thuc-hanh-chuan-muc-dao-duc-cach-mang-cua-can-bo-dang-vien-trong-giai-doan-moi-post753707.html