Xây dựng đường biên giới hoà bình, ổn định, hữu nghị, hợp tác và phát triển bền vững

Việc tăng cường quan hệ hữu nghị truyền thống, toàn diện giữa Việt Nam và Cam-pu-chia nói chung và xây dựng đường biên giới hoà bình, ổn định, hữu nghị, hợp tác và phát triển bền vững giữa hai nước nói riêng luôn là mục tiêu chiến lược và được Lãnh đạo Cấp cao hai nước coi trọng và quyết tâm theo đuổi.

Ngày 20/7/1983, Việt Nam và Cam-pu-chia ký Hiệp ước về nguyên tắc giải quyết vấn đề biên giới giữa hai nước. Hiệp ước này có hiệu lực ngày 27/9/1983. Hiệp ước quy định rõ: “Trên đất liền, hai Bên coi đường biên giới hiện tại giữa hai nước được thể hiện trên bản đồ tỷ lệ 1/100.000 của Sở Địa dư Đông Dương (Service Geographique de l’Indochine), thông dụng trước năm 1954 hoặc gần năm 1954 nhất (kèm theo 26 mảnh bản đồ được hai Bên xác nhận), là đường biên giới quốc gia giữa hai nước”.

Trên cơ sở các nguyên tắc quy định tại Hiệp ước 1983, Việt Nam và Cam-pu-chia đã ký Hiệp ước hoạch định biên giới quốc gia ngày 27/12/1985 (gọi tắt là Hiệp ước hoạch định năm 1985). Hiệp ước này có hiệu lực từ ngày 22/02/1986. Đường biên giới pháp lý trên đất liền giữa Việt Nam và Cam-pu-chia dài khoảng 1137 km, được thể hiện đầy đủ trên hai bộ bản đồ đính kèm Hiệp ước hoạch định năm 1985, đó là bộ bản đồ UTM tỷ lệ 1/50.000 (gồm 40 mảnh) và bộ bản đồ Bonne tỷ lệ 1/100.000 (gồm 26 mảnh).

Từ năm 1986 đến hết năm 1988, hai Bên đã tiến hành phân giới được khoảng 200km đường biên giới trên thực địa và cắm được 72 vị trí mốc. Tuy nhiên, đến năm 1989, do nhiều lý do nên công tác phân giới, cắm mốc bị tạm dừng. Từ năm 1999 đến năm 2005, tiến trình đàm phán về biên giới giữa hai nước được nối lại trong khuôn khổ Uỷ ban liên hợp về biên giới Việt Nam – Cam-pu-chia.

Ngày 10/10/2005, hai Bên ký Hiệp ước giữa Việt Nam và Cam-pu-chia bổ sung Hiệp ước hoạch định biên giới năm 1985 (sau đây gọi là Hiệp ước Bổ sung năm 2005). Hiệp ước này có hiệu lực từ ngày 06/12/2005. Hiệp ước Bổ sung năm 2005 chỉ điều chỉnh 06 khu vực và một số đoạn biên giới sông suối để phù hợp với thông lệ quốc tế; riêng đối với đoạn biên giới liên quan đến khu vực Bu Prăng, hai Bên thống nhất sẽ tiếp tục trao đổi.

Trong quá trình phân giới, cắm mốc, phát sinh vấn đề tại một số địa phương có tình trạng cư dân sinh sống vượt quá đường biên giới chuyển vẽ. Do đó, ngày 23 tháng 04 năm 2011, đại diện Chính phủ hai nước Việt Nam – Cam-pu-chia đã ký “Bản Ghi nhớ về việc điều chỉnh đường biên giới trên bộ đối với một số khu vực tồn đọng giữa Chính phủ nước CHXHCN Việt Nam và Chính phủ Hoàng gia Cam-pu-chia” (gọi tắt là MOU 2011), theo đó hai Bên nhất trí duy trì đường biên giới quản lý thực tế, căn cứ đường biên giới pháp lý hoán đổi cân bằng về diện tích và lợi ích để không gây ảnh hưởng, xáo trộn cuộc sống, bảo đảm sự ổn định sinh hoạt, sản xuất của nhân dân khu vực biên giới hai bên. Thực hiện và áp dụng mô hình MOU 2011, từ đó đến nay, hai Bên đã hoàn thành công việc hoán đổi đất tại một số khu vực thuộc 06 cặp tỉnh là Tây Ninh – Tboung Khmum (Kampong Cham trước đây), Tây Ninh – Svey Rieng, Đồng Tháp – Prey Veng, An Giang – Takeo, Kiên Giang – Takeo, Kiên Giang – Kampot.

Trên cơ sở Hiệp ước hoạch định năm 1985 và Hiệp ước Bổ sung năm 2005, đến nay, hai nước đã phân giới cắm mốc biên giới được khoảng trên 80%. Hai Bên đã xác định trên thực địa được vị trí của 312/371 cột mốc, đạt 84%; xây dựng được 309/371 cột mốc, đạt 83%; phân giới được khoảng 929km, đạt khoảng 82%; quy thuộc được 109 cồn bãi trên sông suối (trong đó quy thuộc về Việt Nam 42 cồn bãi; quy thuộc về Cam-pu-chia 67 cồn bãi), nghiệm thu song phương được 248/371 bộ hồ sơ cột mốc chính (đạt 66,8%) chỉ còn lại khoảng dưới 20% đường biên giới chưa hoàn thành phân giới, cắm mốc.

Theo quy định của Hiệp ước Bổ sung năm 2005, để có thể phân giới, cắm mốc trên thực địa, hai Bên cần chuyển đường biên giới từ bản đồ ra thực địa. Tuy nhiên, đến nay còn 06 khu vực hai Bên chưa thống nhất được việc chuyển vẽ; đó là: đoạn biên giới dự kiến cắm mốc 31 – 39 tiếp giáp Gia Lai (Việt Nam) và Rattanakiri (Cam-pu-chia); đoạn biên giới dự kiến cắm mốc 56 – 60 tiếp giáp Đắk Nông (Việt Nam) và Mondulkiri (Cam-pu-chia); đoạn biên giới từ cột mốc 138 – 147 tiếp giáp Tây Ninh (Việt Nam) và Svey Rieng (Cam-pu-chia); đoạn biên giới từ cột mốc 241 – 245 tiếp giáp An Giang (Việt Nam) và Kandal (Cam-pu-chia); đoạn biên giới dự kiến cắm cột mốc 247 – 254 tiếp giáp An Giang (Việt Nam) và Kandal/Takeo (Cam-pu-chia); và đoạn biên giới từ cột mốc 295 – 302 tiếp giáp Kiên Giang (Việt Nam) và Kampot (Cam-pu-chia).

Ngoài ra, có 06 khu vực đã chuyển vẽ xong nhưng chưa triển khai được công tác phân giới, cắm mốc trên thực địa do đây là những khu vực có thể thực hiện mô hình MOU 2011, nhưng ý kiến của hai Bên trong việc hoán đổi đất còn khác nhau (05 khu vực ở cặp tỉnh Long An – Svey Rieng và 01 khu vực ở cặp tỉnh Đắk Lắk – Rattanakiri và Mondulkiri).

Trong khi chờ hoàn thành việc phân giới cắm mốc biên giới đất liền giữa Việt Nam và Cam-pu-chia, hai nước cam kết thực hiện việc quản lý biên giới theo Hiệp định về quy chế biên giới giữa hai nước ký ngày 20/7/1983 và Thông cáo báo chí chung ngày 17/01/1995 nhân chuyến thăm làm việc tại Việt Nam của Thủ tướng Thứ nhất Chính phủ Hoàng gia Cam-pu-chia, Hoàng thân Samdech Krom Preah Norodom Ranariddh, theo đó Điểm 8 quy định: “… Hai bên thoả thuận trong khi chờ đợi giải quyết những vấn đề còn tồn tại về biên giới thì duy trì quản lý hiện nay; không thay đổi, xê dịch các cột mốc biên giới; giáo dục, không để nhân dân xâm canh, câm cư và cùng nhau hợp tác giữ gìn an ninh, trật tự biên giới.”.

Mốc 30 và 275 cùng với 314 đã được Thủ tướng Chính phủ hai nước thống nhất xác định sau khi hai Bên ký Bản Ghi nhớ (MOU) ngày 23/4/2011. Ngày 20/11/2015 tại Thủ đô Phnôm Pênh, đại diện hai Bên (ông Hồ Xuân Sơn, Chủ tịch Uỷ ban liên hợp PGCM biên giới đất liền Việt Nam – Cam-pu-chia và người đồng cấp Cam-pu-chia, ông Va Kim Hông) đã thống nhất khởi công xây dựng cùng lúc 02 cột mốc này vào ngày 20/11/2015, đồng thời nhất trí tổ chức Lễ khánh thành cột mốc 30 theo nghi lễ cấp cao (với sự tham dự của Thủ tướng hai nước Việt Nam và Cam-pu-chia) và Lễ khánh thành cột mốc 275 theo nghi lễ cấp tỉnh (Thủ tướng hai nước tới cắt băng khánh thành, không dự Lễ).

Với việc hoàn thành xây dựng hai cột mốc 30 và 275, hai nước đã hoàn thành việc xác định, xây dựng tất cả các cột mốc đại có gắn quốc huy tại 10/10 cặp cửa khẩu quốc tế; cùng với cột mốc ở điểm đầu (mốc ngã ba biên giới Việt Nam – Lào – Cam-pu-chia) và cột mốc cuối cùng (mốc 314) trên đường biên giới đất liền Việt Nam – Cam-pu-chia và 297 cột mốc chính đã xây dựng. Có thể nói công tác phân giới cắm mốc giữa hai nước đã cơ bản hoàn thành với việc hình thành được “xương sống” của hệ thống mốc giới trên toàn tuyến. Đây là một sự kiện có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, khẳng định tính đúng đắn của công tác PGCM mà hai nước đã và đang triển khai, thể hiện quyết tâm của Lãnh đạo và nhân dân hai nước trong việc sớm hoàn thành toàn bộ công tác PGCM biên giới đất liền Việt Nam – Cam-pu-chia; góp phần quan trọng vào việc củng cố và tăng cường quan hệ hữu nghị truyền thống giữa hai nước.

Xuất phát từ ý nghĩa quan trọng này, hai Bên đã nhất trí tổ chức Lễ khánh thành hai cột mốc này theo nghi lễ trang trọng như nêu trên.

Trong thời gian tới, hai Bên sẽ tiếp tục phối hợp để sớm hoàn thành việc phân giới, cắm mốc đối với các đoạn biên giới còn tồn đọng như nêu trên. Để thực hiện nhiệm vụ này, hai Bên sẽ dựa vào các nguyên tắc sau: Nghiêm túc tuân thủ pháp luật quốc tế, đặc biệt là các hiệp ước về hoạch định biên giới và các văn bản thoả thuận khác giữa hai nước có liên quan. Trong trường hợp cần thiết, xem xét mời chuyên gia kỹ thuật quốc tế hỗ trợ giải quyết các vướng mắc cụ thể về kỹ thuật liên quan tới một số đoạn biên giới chưa phân giới cắm mốc để đảm bảo kết quả phân giới cắm mốc những đoạn biên giới này khách quan, khoa học và chính xác.

Để duy trì an ninh, trật tự và bảo đảm lợi ích của nhân dân khu vực biên giới hai bên, góp phần xây dựng một đường biên giới chung hoà bình, ổn định, hữu nghị, hợp tác và phát triển bền vững, trong khi chờ việc hoàn thành PGCM biên giới đất liền và ký kết một Hiệp định mới về Quy chế quản lý biên giới và cửa khẩu biên giới giữa Việt Nam và Cam-pu-chia, hai bên sẽ tiếp tục quản lý biên giới theo Hiệp định về quy chế quản lý biên giới năm 1983 và Điểm 8 Thông cáo báo chí chung ngày 17/01/1995./.

Theo Dangcongsan.vn