Xây dựng cơ sở ươm tạo công nghệ cao và doanh nghiệp công nghệ cao

Trong những năm gần đây, ở Việt Nam đã hình thành và phát triển một số mô hình vườn ươm doanh nghiệp công nghệ do nhà nước hoặc doanh nghiệp quản lý. Tuy nhiên, hoạt động triển khai của các cơ sở này còn chậm, do chưa có chiến lược, kế hoạch phát triển lâu dài, thiếu kinh nghiệm trong quản lý điều hành, thiếu nguồn tài chính đầu tư, thiếu đội ngũ chuyên gia tư vấn và các dịch vụ chuyên nghiệp phục vụ hoạt động ươm tạo…

Luật Công nghệ cao (CNC) được Quốc hội khóa XII thông qua ngày 13-11-2008, trong đó có một số điều quy định về cơ sở ươm tạo công nghệ cao (CNC), ươm tạo doanh nghiệp CNC (cơ sở ươm tạo). Cụ thể như sau: Cơ sở ươm tạo là cơ sở cung cấp các điều kiện thuận lợi về hạ tầng kỹ thuật, nguồn lực và dịch vụ cần thiết phục vụ việc ươm tạo CNC, ươm tạo doanh nghiệp CNC. Cơ sở ươm tạo phải có đủ các điều kiện về hạ tầng kỹ thuật và đội ngũ quản lý chuyên nghiệp, đáp ứng yêu cầu ươm tạo CNC, ươm tạo doanh nghiệp CNC; có đội ngũ chuyên gia tư vấn về công nghệ, sở hữu trí tuệ, pháp lý, tài chính, quản lý doanh nghiệp; có khả năng liên kết với các cơ sở sản xuất, nghiên cứu, đào tạo phục vụ hoạt động ươm tạo CNC, ươm tạo doanh nghiệp CNC. Cũng theo tinh thần của Luật CNC, để thúc đẩy hoạt động ươm tạo CNC, ươm tạo doanh nghiệp CNC, Nhà nước quy định các chế độ ưu đãi, hỗ trợ đặc biệt cho các nhà đầu tư xây dựng, kinh doanh cơ sở ươm tạo như: giao đất không thu tiền sử dụng đất, miễn thuế sử dụng đất đối với đất dùng để xây dựng cơ sở ươm tạo; hưởng mức ưu đãi cao nhất theo quy định của pháp luật về thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế giá trị gia tăng, thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu; được xem xét hỗ trợ một phần kinh phí hoạt động từ kinh phí của Chương trình quốc gia phát triển CNC… Ngoài ra, các tổ chức, cá nhân thực hiện dự án ươm tạo cũng được hưởng các ưu đãi như: hưởng mức ưu đãi cao nhất theo quy định của pháp luật về thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế giá trị gia tăng, thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu…

Chương trình quốc gia phát triển CNC đến năm 2020 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 2457/QĐ-TTg ngày 31-12-2010. Đến năm 2020, Chương trình sẽ tập trung đầu tư xây dựng và đưa vào hoạt động 30 cơ sở ươm tạo (vào năm 2015), đồng thời có thể hỗ trợ chi phí vận hành của các cơ sở ươm tạo này trong năm năm đầu hoạt động.

Việc lựa chọn mô hình cơ sở ươm tạo phù hợp sẽ bảo đảm thực hiện thành công mục tiêu tạo ra các doanh nghiệp CNC đáp ứng được yêu cầu phát triển của đất nước. Về cơ bản, cơ sở ươm tạo thường được xây dựng ở gần hoặc trong các trường đại học, các viện nghiên cứu, khu CNC… nhằm liên kết với các hoạt động đào tạo, nghiên cứu và sản xuất sản phẩm CNC.

Để phát triển các cơ sở ươm tạo tại Việt Nam, theo chúng tôi các cấp có thẩm quyền cần nhanh chóng xây dựng và ban hành quy định cụ thể các điều kiện đối với cơ sở ươm tạo, các chính sách, biện pháp khuyến khích, thúc đẩy hoạt động ươm tạo CNC, ươm tạo doanh nghiệp CNC. Xây dựng các cơ chế, chính sách đặc thù để hình thành mối liên kết chặt chẽ giữa đào tạo, nghiên cứu và sản xuất trong các lĩnh vực CNC, đẩy nhanh “tốc độ” làm chủ và sáng tạo CNC tại Việt Nam.

Xây dựng môi trường kinh doanh thuận lợi, tạo điều kiện để phát triển các doanh nghiệp khoa học và công nghệ có quy mô vừa và nhỏ. Các doanh nghiệp này là lực lượng chủ yếu để phát triển các CNC, công nghệ mới, đồng thời kích thích, thúc đẩy việc hình thành thị trường công nghệ.

Tập trung huy động các nguồn vốn của xã hội, tăng dần mức đầu tư từ ngân sách nhà nước, kinh phí hợp pháp từ các quỹ, các loại hình tín dụng để thực hiện các hoạt động ươm tạo CNC, ươm tạo doanh nghiệp CNC. Đưa Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia chính thức đi vào hoạt động để hỗ trợ vốn cho các tổ chức, cá nhân và doanh nghiệp thực hiện nghiên cứu, chuyển giao, đổi mới và hoàn thiện công nghệ. Sớm thành lập Quỹ Đầu tư mạo hiểm CNC quốc gia để đầu tư vốn, cung cấp dịch vụ tư vấn cho tổ chức, cá nhân hình thành và phát triển doanh nghiệp ứng dụng, sản xuất sản phẩm, cung ứng dịch vụ CNC.

Xây dựng hệ thống chương trình đào tạo phục vụ cho các đối tượng tham gia hoạt động ươm tạo CNC, ươm tạo doanh nghiệp CNC; trong đó đặc biệt quan tâm việc đào tạo, phát triển đội ngũ chuyên gia tư vấn về công nghệ, sở hữu trí tuệ, pháp lý, tài chính, quản lý doanh nghiệp trong các cơ sở ươm tạo.

Xây dựng các cơ chế phối hợp các địa phương để tạo điều kiện thuận lợi cho việc thúc đẩy hình thành và phát triển các cơ sở ươm tạo, triển khai các hoạt động ươm tạo CNC, ươm tạo doanh nghiệp CNC trên địa bàn.

Việc xây dựng và phát triển các cơ sở ươm tạo tại Việt Nam đóng một vai trò quan trọng trong việc liên kết các hoạt động nghiên cứu khoa học với hoạt động sản xuất kinh doanh, đẩy nhanh tiến độ chuyển giao kết quả nghiên cứu CNC thành các sản phẩm có chất lượng, tính năng vượt trội, giá trị gia tăng cao, thân thiện môi trường. Với các hoạt động được triển khai tích cực từ phía Bộ Khoa học và Công nghệ và các bộ, ngành có liên quan, các cơ sở ươm tạo sẽ thật sự có những đóng góp đáng kể cho sự phát triển kinh tế – xã hội trong thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước.