Xác định trị giá tính thuế nhập khẩu: Cần nâng cao hiệu quả tham vấn

LSO - Lợi dụng sự thông thoáng trong quá trình thực hiện Hiệp định trị giá hải quan GATT/WTO cho phép doanh nghiệp tự khai báo, tự xác định trị giá tính thuế. Không ít doanh nghiệp đã khai báo giá thực tế phải trả thấp hơn so với giá trị thực tế phải thanh toán để gian lận, trốn thuế. Tham vấn để xác định giá trị thực của mặt hàng nhập khẩu là biện pháp hữu hiệu mà ngành hải quan áp dụng nhằm tránh thất thu ngân sách Nhà nước. Tuy nhiên, tiến hành tham vấn tràn lan dễ dẫn tới việc gây phiền hà cho doanh nghiệp, cản trở quá trình cải cách thủ tục hành chính đang được ngành hải quan triển khai mạnh mẽ. “Một trốn, bốn lời” Các hình thức gian lận qua giá mà hải quản thường gặp là khai giá thấp so với giá thanh toán thực tế, khai chệch tên hàng, khai sai kích thước của mặt hàng thực nhập, khai hàng giảm giá, hàng không phải thanh toán (khuyến mại)…Ví dụ: một lô hàng khai thấp trị giá hàng nhập khẩu, trước tiên trốn được thuế nhập khẩu...

LSO – Lợi dụng sự thông thoáng trong quá trình thực hiện Hiệp định trị giá hải quan GATT/WTO cho phép doanh nghiệp tự khai báo, tự xác định trị giá tính thuế. Không ít doanh nghiệp đã khai báo giá thực tế phải trả thấp hơn so với giá trị thực tế phải thanh toán để gian lận, trốn thuế. Tham vấn để xác định giá trị thực của mặt hàng nhập khẩu là biện pháp hữu hiệu mà ngành hải quan áp dụng nhằm tránh thất thu ngân sách Nhà nước. Tuy nhiên, tiến hành tham vấn tràn lan dễ dẫn tới việc gây phiền hà cho doanh nghiệp, cản trở quá trình cải cách thủ tục hành chính đang được ngành hải quan triển khai mạnh mẽ.

“Một trốn, bốn lời”

Các hình thức gian lận qua giá mà hải quản thường gặp là khai giá thấp so với giá thanh toán thực tế, khai chệch tên hàng, khai sai kích thước của mặt hàng thực nhập, khai hàng giảm giá, hàng không phải thanh toán (khuyến mại)…Ví dụ: một lô hàng khai thấp trị giá hàng nhập khẩu, trước tiên trốn được thuế nhập khẩu và thuế giá trị gia tăng khi nhập khẩu. Sau đó, khi bán ra thị trường, doanh nghiệp khai báo với cơ quan thuế giá bán trên hóa đơn thấp hơn nhiều so với thực tế để trốn thuế giá trị gia tăng nội địa và thuế thu nhập doanh nghiệp. “Một lần trốn được 4 lần lời” nên các doanh nghiệp không trung thực luôn tìm đủ mọi cách để qua được “cửa ải” xác định trị giá tính thuế nhập khẩu của hải quan. Thực trạng trên đang là nỗi lo canh cánh của ngành hải quan, bởi chỉ cần nâng lên hạ xuống một chút trị giá tính thuế thì mức thuế doanh nghiệp phải nộp sẽ thay đổi rất lớn, đặc biệt là các lô hàng nhập khẩu với số lượng nhiều, các mặt hàng có thuế suất cao. Tham vấn giá chính là một công cụ hiệu quả để ngành hải quan tìm thấy giá trị thực của lô hàng nhập khẩu, để từ đó áp dụng số thuế đúng theo quy định. Việc tham vấn giá là một biện pháp nghiệp vụ phức tạp nhưng được hiểu là cơ quan hải quan thông qua các nguyên tắc và phương pháp xác định trị giá hàng hóa nhận thấy nghi vấn về trị giá khai báo của lô hàng nhập khẩu sẽ yêu cầu doanh nghiệp trực tiếp chứng minh giá trị thực và tính trung thực trong việc khai báo giá lô hàng đó để tính thuế theo quy định. Nếu doanh nghiệp không chứng minh được, hoặc cơ quan hải quan có đủ căn cứ để xác định giá trị thực của lô hàng cao hơn giá doanh nghiệp đã khai báo, thì sẽ yêu cầu doanh nghiệp xác định lại giá, bác bỏ tờ khai, hoặc tiến hành ấn định trị giá tính thuế dựa trên các cơ sở dữ liệu và nguyên tắc xác định giá. Trong thời gian qua, công tác kiểm tra, xác định trị giá tính thuế xuất nhập khẩu đã được thực hiện rất quy củ và tập trung, việc tham vấn xác định lại trị giá tính thuế đã phát huy hiệu quả tốt, góp phần chống thất thu và truy thu hàng tỉ đồng tiền thuế cho ngân sách nhà nước, đồng thời có tác dụng cảnh báo, ngăn chặn kịp thời những doanh nghiệp có ý định thực hiện các hành vi trốn thuế qua giá. Tuy nhiên, thực hiện việc tham vấn sao cho thực sự hiệu quả; đảm bảo cho các doanh nghiệp cạnh tranh công bằng, bình đẳng trong kinh doanh; tôn trọng lợi ích, nỗ lực đàm phán của doanh nghiệp trong các giao dịch thương mại; tham vấn đúng, trúng để doanh nghiệp thực sự “tâm phục, khẩu phục” khi xác định lại trị giá lô hàng; khơi dậy tính tự giác, tuân thủ trong việc khai báo trị giá của doanh nghiệp; tránh việc tham vấn tràn lan, gây khó cho doanh nghiệp, làm ách tắc các hoạt động xuất nhập khẩu cũng là những vấn đề mà ngành hải quan phải tiếp tục tìm cách tháo gỡ.

Cán bộ Hải quan Lạng Sơn giám sát sản xuất của doanh nghiệp

Ảnh: Đông Bắc

Doanh nghiệp “ngại” tham vấn

Các doanh nghiệp khai báo không trung thực “ngại” tham vấn là đương nhiên, bởi nhiều khi sau tham vấn, số thuế nhập khẩu thu theo trị giá mới chênh lệch lên đến cả tỉ đồng so với khai báo ban đầu, tuy nhiên không ít doanh nghiệp khai báo trung thực cũng ngại “thủ tục” này. Hiện nay, đa phần các doanh nghiệp khai báo qua hải quan điện tử, mọi thủ tục hầu như được thực hiện thông qua hệ thống mạng, doanh nghiệp có thể thông quan lô hàng mà không cần tực tiếp có mặt tại cửa khẩu, nhưng tham vấn là thủ tục tiến hành trực tiếp giữa doanh nghiệp và cán bộ hải quan, do đó không ít doanh nghiệp “lười” đến tham vấn sau những thuận lợi vô cùng của hải quan điện tử. Bên cạnh đó, thủ tục tham vấn đôi khi bị “lạm dụng” đã gây không ít khó khăn cho doanh nghiệp, vẫn biết rằng tham vấn xác định trị giá tính thuế là cần thiết nhưng không nên tiến hành tràn lan, dẫn tới sự phiền hà, ách tắc cản trở quá trình cải cách thủ tục hành chính mạnh mẽ của ngành hải quan. Các doanh nghiệp khai báo trung thực vẫn có thể hoàn toàn yên tâm nếu giao dịch là mua thật, bán thật, giá thật thì việc tham vấn sẽ không thay đổi được trị giá thực của lô hàng đã khai báo, vì dù gì thì tham vấn cũng là một thủ tục “bất đắc dĩ” mà cơ quan hải quan “phải” tiến hành khi có nghi ngờ về việc khai báo trị giá lô hàng nhập khẩu. Tham vấn được coi như một “liều thuốc thử” sự trung thực của doanh nghiệp trong khai báo hải quan, và đã là thuốc thì vấn đề đặt ra là sử dụng làm sao cho đúng liều lượng, chữa đúng bệnh, không nên quá lạm dụng, có như vậy mới có thể trị tận gốc “căn bệnh khai man giá” của một số doanh nghiệp thiếu trung thực. Và nếu ngành hải quan lấy việc cải cách các thủ tục hành chính làm bước đột phá nhằm tạo thuận lợi cho doanh nghiệp thì doanh nghiệp cũng nên lấy sự trung thực, uy tín, minh bạch làm đầu để không gặp phải những vướng mắc trong quá trình hoạt động xuất nhập khẩu.

Trúc Lam