WB: Kinh tế toàn cầu suy yếu, Việt Nam cần biến thách thức thành cơ hội

Năm 2023, triển vọng kinh tế toàn cầu yếu và rủi ro gia tăng. Chính phủ có nhiệm vụ khó khăn để điều hành giảm thiểu tác động đến nền kinh tế Việt Nam để biến thách thức thành cơ hội, tăng cường hơn nữa quản trị kinh tế và thúc đẩy ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ tăng trưởng.

Đây là ý kiến của ông Andrea Coppola, chuyên gia Kinh tế trưởng Ngân hàng Thế giới (WB) tại Việt Nam tại Diễn đàn Kinh tế Việt Nam lần thứ 5 với Chủ đề “Kinh tế Việt Nam năm 2023: Ổn định kinh tế vĩ mô, đảm bảo các cân đối lớn, vững vàng vượt qua thách thức” do Ban Kinh tế Trung ương phối hợp với Chính phủ tổ chức ngày 17/12, tại Hà Nội.

Triển vọng kinh tế toàn cầu ảm đạm

Phát biểu trực tuyến tại diễn đàn, chuyên gia Kinh tế trưởng WB Andrea Coppola nhận định: Hiện tại đang là thời điểm đầy thách thức đối với nền kinh tế toàn cầu. Đại dịch COVID-19 đã gây ra thiệt hại lâu dài và sự kết hợp của đại dịch với các cú sốc bổ sung đang kéo nền kinh tế toàn cầu đi xuống nên dự kiến năm 2023, tăng trưởng toàn cầu có thể giảm mạnh.

Có 3 áp lực mạnh đã gây ảnh hưởng đến nền kinh tế toàn cầu trong năm 2021 có thể có tác động tiêu cực đến tăng trưởng kinh tế toàn cầu vào năm 2023. Đó là áp lực lạm phát kéo dài, điều kiện tài chính khó khăn hơn và suy giảm tăng trưởng kinh tế ở Trung Quốc cũng như các nền kinh tế lớn khác.

Nhìn lại năm 2022, lạm phát toàn cầu tăng mạnh, đặc biệt trong nửa cuối năm, chỉ số giá tiêu dùng trung bình tăng hơn 9%, mức cao nhất kể từ năm 1994. Lạm phát tăng vọt phản ánh sự kết hợp của tác động cả ở cung và cầu.

Về phía cầu, chủ yếu do sự tăng tốc của tăng trưởng trong đợt phục hồi ban đầu sau cuộc suy thoái toàn cầu năm 2020. Về phía nguồn cung, tình trạng thiếu hụt các mặt hàng chủ chốt trở nên trầm trọng hơn trong bối cảnh xung đột địa chính trị một số nước đã góp phần đáng kể vào tình trạng tăng giá năng lượng và thực phẩm. Nhiều quốc gia cũng phải đối mặt với tình trạng mất giá đồng nội tệ, từ đó làm tăng giá hàng hóa, dịch vụ nhập khẩu để phục vụ sản xuất và tiêu dùng (tình trạng nhập khẩu lạm phát).

Với tăng trưởng toàn cầu vốn đã yếu, các cú sốc tiêu cực bổ sung có thể đẩy nền kinh tế toàn cầu vào suy thoái vào năm 2023. Ông Andrea Coppola nêu 5 nguồn rủi ro chính có thể thành hiện thực trong năm 2023.

Thứ nhất là rủi ro thắt chặt tiền tệ bổ sung. Nếu lạm phát vẫn liên tục cao hơn mục tiêu, các ngân hàng trung ương có thể sẽ tiếp tục tăng lãi suất nhanh hơn và lên mức cao hơn dự kiến hiện tại, đồng thời giữ cho lãi suất tăng cao lâu hơn, để neo lại kỳ vọng và đưa lạm phát trở lại mục tiêu.

Thứ hai, trong một nền kinh tế toàn cầu tăng trưởng chậm lại và chi phí đi vay tăng, áp lực ngày càng tăng đối với các thị trường mới nổi và các nền kinh tế đang phát triển về dòng vốn, mất giá tiền tệ…

Thứ ba, hoạt động kinh tế yếu hơn mức dự kiến ở Trung Quốc trong bối cảnh gián đoạn liên quan đến đại dịch và căng thẳng trong lĩnh vực bất động sản sẽ làm tăng thêm những cơn gió ngược cho hoạt động toàn cầu.

Thứ tư, bất ổn địa chính trị và phân mảnh thương mại có thể dẫn đến một làn sóng gián đoạn sản xuất mới và giá cả cao hơn đối với hàng hóa được giao dịch trên toàn cầu, như đã xảy ra trong đại dịch và cuộc xung đột ở Ukraine.

Thứ năm, khí hậu toàn cầu có thể đang tiến gần đến “điểm bùng phát” mà tại đó những biến đổi tăng tốc theo hướng bất lợi có thể gây ra chi phí đáng kể.

“Nếu một hoặc nhiều rủi ro trong số này thành hiện thực, chúng ta có thể đang hướng tới một cuộc suy thoái toàn cầu vào năm 2023”, chuyên gia WB nói.

Giải pháp nào cho Việt Nam để ứng phó các rủi ro?

Triển vọng kinh tế toàn cầu yếu kém và rủi ro gia tăng có thể tác động tới nền kinh tế Việt Nam về áp lực tỉ giá hối đoái, ngành tài chính tổn thương và lạm phát cao, tăng trưởng kinh tế chậm hơn trong năm 2023.

Do đó, Kinh tế trưởng WB cho rằng Chính phủ có nhiệm vụ rất khó khăn và vai trò quan trọng để giảm thiểu tác động đến nền kinh tế Việt Nam và biến tình hình đầy thách thức này thành cơ hội hiện đại hóa. Bên cạnh đó, đây cũng là lúc tăng cường hơn nữa quản trị kinh tế và thúc đẩy ổn định kinh tế vĩ mô, đồng thời hỗ trợ tăng trưởng kinh tế.

Vị chuyên gia này cho rằng để giải quyết áp lực tỉ giá hối đoái do việc thắt chặt tiền tệ bổ sung ở Mỹ, NHNN có thể xem xét điều hành linh hoạt hơn nữa tỉ giá hối đoái, bao gồm cả khả năng tăng tốc độ mất giá của tỉ giá tham chiếu, bảo toàn dự trữ ngoại hối.

Trong trường hợp việc tăng nhanh hơn tính linh hoạt của tỉ giá dẫn đến lạm phát tăng đáng kể và kỳ vọng lạm phát tăng, NHNN có thể xem xét sử dụng công cụ lãi suất tham chiếu. Tuy nhiên, dư địa chính sách còn lại bị hạn chế vì lãi suất đã cao. Sự phối hợp chặt chẽ giữa chính sách tiền tệ và tài khóa sẽ giúp giảm thiểu sự cần thiết phải tăng thêm lãi suất.

Để giải quyết các thách thức về thanh khoản trong lĩnh vực ngân hàng, NHNN có thể giúp khôi phục niềm tin bằng cách hỗ trợ thanh khoản khẩn cấp, với điều kiện ngân hàng thương mại đó có kế hoạch khôi phục vị thế thanh khoản hợp lý.

Đối với chính sách tài khóa, chuyên gia WB cho rằng thách thức chính trong năm 2023 sẽ là phải tìm cách tiếp tục thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong bối cảnh lạm phát. Chính sách tài khóa và phối hợp với chính sách tiền tệ sẽ rất quan trọng để quản lý sự đánh đổi giữa mục tiêu tăng trưởng và lạm phát. Cơ quan quản lý kiểm soát chặt chi tiêu công, chọn lọc đẩy nhanh việc thực hiện chương trình đầu tư công quan trọng có vai trò làm động lực tăng trưởng kinh tế. Cần đổi mới và củng cố các cơ chế lựa chọn ưu tiên và đánh giá hiệu quả của các dự án đầu tư công nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả của chi tiêu công.

Trong trường hợp các cú sốc tiếp theo đòi hỏi phải cung cấp hỗ trợ tài khóa để bảo vệ hầu hết các hộ gia đình dễ bị tổn thương, trợ cấp tài chính có mục tiêu sẽ hiệu quả hơn và tạo ra ít áp lực lạm phát hơn so với cắt giảm thuế hoặc trợ cấp không có mục tiêu.

Cuối cùng, chuyên gia Kinh tế trưởng WB Andrea Coppola nhấn mạnh tầm quan trọng của các chính sách cải cách cơ cấu để tiếp tục củng cố triển vọng tăng trưởng dài hạn của Việt Nam. Để thúc đẩy tăng trưởng năng suất, tái cơ cấu có thể thúc đẩy việc sử dụng hiệu quả hơn các tài sản chính của Việt Nam: vốn sản xuất, vốn nhân lực và vốn tự nhiên.

WB nhấn mạnh tầm quan trọng của việc khuyến khích cạnh tranh thông qua cơ chế cho phép dễ dàng gia nhập và rời thị trường, từ đó sẽ giúp các nguồn lực chảy vào các công ty sáng tạo và hiệu quả nhất.

Việc nâng cấp kỹ năng sẽ thúc đẩy tiêu dùng trong nước. Ngoài ra, WB cho rằng, giải quyết các thách thức liên quan đến môi trường và khí hậu là ưu tiên hàng đầu trong chiến lược phát triển kinh tế – xã hội của Việt Nam.

“Các khoản đầu tư hợp lý phù hợp với các mục tiêu khí hậu trong các lĩnh vực ưu tiên như giao thông và năng lượng, nông nghiệp và sản xuất thông minh với khí hậu, và hệ thống đất và nước, tất cả đều có thể thúc đẩy tăng trưởng dài hạn, đồng thời tăng cường khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu và thiên tai”, ông Andrea Coppola khuyến nghị.

Theo Baochinhphu