WB: Cải cách thể chế cần theo kịp tốc độ phát triển của Việt Nam

Theo một báo cáo của Nhóm Ngân hàng Thế giới (WB) công bố ngày 18/5, để có thể hiện thực hóa khát vọng trở thành quốc gia thu nhập cao vào năm 2045, Việt Nam cần chuyển đổi mô hình tăng trưởng và cải thiện rõ rệt năng lực trong phối hợp và triển khai những cải cách chính sách kinh tế và đầu tư công.

Báo cáo cập nhật đánh giá quốc gia của Nhóm Ngân hàng Thế giới với tiêu đề “Để tươi sắc đào xuân – cải cách thể chế hướng tới thực thi hiệu quả” đã chỉ ra rằng mô hình tăng trưởng truyền thống của Việt Nam đang phải đối mặt với những thách thức lớn do đại dịch COVID-19, toàn cầu hóa chững lại, và nguy cơ quốc gia ngày càng dễ tổn thương đối với những cú sốc bên ngoài, đặc biệt với rủi ro khí hậu. Sau khi xác định một loạt ứng phó chính sách và ưu tiên cải cách, phần nhiều trong đó không phải là mới, báo cáo nhận định rằng thể chế hiện đại, có tính thích ứng sẽ là chìa khóa để đảm bảo thành công.

“GDP theo đầu người của Việt Nam đã tăng gấp năm lần sau ba thập kỷ qua, trong khi thể chế của quốc gia chưa thích ứng với tốc độ thay đổi đó kể từ thời kỳ Đổi mới vào cuối thập kỷ 1980. Cải cách thể chế đồng bộ có thể giúp quốc gia tránh bẫy thu nhập trung bình qua nâng cao hiệu quả ứng phó với những thách thức mới và phức tạp phát sinh trong nước và trên toàn cầu”, bà Carolyn Turk, Giám đốc WB tại Việt Nam nói.

WB cho rằng: Việt Nam đã triển khai thực thi những ưu tiên phát triển với kết quả chưa được đồng đều trong 35 năm qua. Việt Nam đã đạt kết quả vượt kỳ vọng trong lĩnh vực mở cửa thương mại và hòa nhập xã hội, nhưng chưa đạt kết quả như mong muốn về đẩy mạnh tăng trưởng xanh và nâng cấp hạ tầng cơ bản của quốc gia.

Kết quả thiếu đồng bộ đó được lý giải do thể chế chưa phải lúc nào cũng sẵn sàng cho những nhiệm vụ, ưu tiên phát triển phức tạp, thường mang tính liên ngành và hỗ trợ cho quá trình chuyển đổi trở thành xã hội thu nhập cao.

5 cải cách quan trọng

WB cảnh báo, cải cách thể chế không hiệu quả có thể sẽ trở thành trở ngại lớn để Việt Nam hiện thực hóa khát vọng trở thành quốc gia thu nhập cao vào năm 2045. Một trong những ví dụ rõ nét được Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chỉ ra tháng 4/2022 là mới chỉ có 7 trong số 111 quy hoạch (quốc gia, ngành, vùng và tỉnh) được phê duyệt kể từ khi ban hành Luật Quy hoạch vào cuối năm 2017.

WB cho rằng: Lời kêu gọi đẩy nhanh đổi mới hệ thống quy hoạch quốc gia của người đứng đầu Chính phủ là khá tương đồng với kinh nghiệm lịch sử của Hàn Quốc, quốc gia đã tiến hành những cải cách thể chế lớn khi bước vào cùng giai đoạn phát triển kinh tế như Việt Nam ngày nay.

Báo cáo của WB nêu 5 cải cách quan trọng cần triển khai để cải thiện kết quả thực thi của Việt Nam. Việt Nam cần tạo nền tảng thể chế vững chắc cho từng ưu tiên phát triển nhằm biến những ưu tiên phát triển đó thành hành động cụ thể; hài hòa các quy trình, thủ tục hành chính để nâng cao hiệu quả của chính quyền các cấp; sử dụng các công cụ thị trường để tạo động lực cho các bên liên quan trong khu vực nhà nước và tư nhân; thực thi hiệu lực các quy định và quy tắc nhằm nâng cao động lực, lòng tin và công bằng; áp dụng các quy trình có sự tham gia để bảo đảm nâng cao minh bạch và trách nhiệm giải trình.

Nhờ bước đầu triển khai đồng bộ 5 cải cách thể chế trên, Việt Nam đã dần chuyển đổi từ nền kinh tế đóng cửa thành một trong những nền kinh tế mở cửa nhất thế giới trong thập kỷ 1990 và 2000. Nhưng lộ trình từ quốc gia thu nhập trung bình thấp sang thu nhập trung bình cao sẽ có nhiều thách thức hơn trước.

Qua triển khai một cách có hệ thống 5 cải cách thể chế nêu trên, Việt Nam sẽ tạo nền tảng cho tầm nhìn phát triển kinh tế, tăng cường năng lực để triển khai những chiến lược của quốc gia, nâng cao động lực để đem lại kết quả cao hơn trong một số lĩnh vực quan trọng như: Tăng trưởng xanh, chuyển đổi số, tài chính toàn diện, an sinh xã hội và nâng cấp hạ tầng, qua đó giúp quốc gia hoàn thành các mục tiêu phát triển của mình.