Vì sao ông Trump không thế thuyết phục Nga ngừng bắn hoàn toàn?

Nga đồng ý ngừng tấn công các mục tiêu năng lượng của Ukraine trong 30 ngày song chưa nhất trí đề xuất ngừng bắn hoàn toàn từ Mỹ.

Hôm 16/3, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio công bố 2 bản kế hoạch nhằm chấm dứt cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine. Trong đó, kế hoạch A là ngừng bắn và lưu ý mục tiêu chính của Mỹ là đảm bảo thực hiện lệnh ngừng bắn nhanh chóng trước khi chuyển sang cuộc đàm phán rộng hơn.

Nhưng đó không phải là điều mà Tổng thống Nga Vladimir Putin nghĩ đến, không đồng ý ngừng bắn hoàn toàn 30 ngày trong cuộc điện đàm kéo dài 90 phút với Tổng thống Mỹ Donald Trump vào ngày 18/3.

Nhà lãnh đạo Nga cho biết thêm ông sẽ tạm dừng tấn công vào cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine trong 30 ngày, như sự nhượng bộ có lợi cho Nga vì điều đó sẽ cứu hệ thống năng lượng nước này. Tuy nhiên, ngay sau cuộc điện đàm, Nga lập tức tiến hành cuộc tấn công bằng máy bay không người lái vào Kiev và nhiều thành phố khác của Ukraine.

Nhìn chung, ông Trump và nhóm đặc phái viên, thành viên gia đình và đồng minh dường như muốn xích lại gần Nga để bàn về vấn đề địa chính trị rộng lớn hơn, thay vì gây sức ép với ông Putin về vấn đề Ukraine.

Nội dung cuộc điện đàm cũng tập trung nhiều vào ý tưởng tái thiết mối quan hệ giữa Washington và Moskva. Tuy nhiên, hai nhà lãnh đạo Nga - Mỹ không đề cập đến bất kỳ thỏa thuận nào liên quan đến hòa bình có ý nghĩa đối với người dân Ukraine.

Bước đột phá thực sự cho xung đột ở Ukraine hiện là viễn cảnh xa vời, Nga vẫn kiên quyết giữ vững lập trường tối đa của mình khi yêu cầu chấm dứt viện trợ quân sự và cung cấp thông tin tình báo cho Kiev. Trong khi Moskva muốn giải quyết "nguyên nhân gốc rễ" của xung đột.

Đảm bảo phương án có lợi cho Nga

Phe ông Trump đang cho thấy họ sẵn sàng hợp tác với ông Putin khi cố tình trộn lẫn giai đoạn đàm phán riêng rẽ về Ukraine, thay đổi trình tự để đảm bảo mọi giải pháp cuối cùng đều mang lợi cho Nga hoặc tránh chấp nhận lệnh ngừng bắn hoàn toàn.

Nhà lãnh đạo Nga và trợ lý hàng đầu của ông đã vạch ra ranh giới đỏ cho một thỏa thuận hòa bình trong những tuần qua với những điều kiện sẽ chia ranh giới mới ở Ukraine.

Nga muốn đảm bảo Ukraine không bao giờ gia nhập NATO và trung lập về mặt địa chính trị, không thể tự quyết định số phận của mình với những hạn chế nghiêm ngặt về vũ khí. Moskva cũng muốn Crimea và 4 vùng phía đông mà họ tuyên bố là một phần của Nga được quốc tế công nhận.

Đồng thời, Mỹ loại trừ hoạt động triển khai quân đội châu Âu để giám sát tất cả thỏa thuận hòa bình đã thống nhất. Tóm lại, Nga đang nói "không" với những đảm bảo an ninh mà Ukraine muốn bảo vệ trước cuộc tấn công không thể tránh khỏi từ ông Putin.

Thay vì chờ đợi cuộc đàm phán hòa bình chính thức, điện Kremlin đang cố gắng thuyết phục thỏa thuận về ranh giới đỏ, giữ đề xuất ngừng bắn làm con tin - động thái có thể khiến ông Trump nổi giận.

Nhà lãnh đạo Mỹ từng hứa sẽ trừng phạt Moskva nhiều hơn nếu Tổng thống Putin không cam kết thỏa thuận hòa bình, nhưng hiện tại, ông Trump đang đi những nước cờ nhằm xoa dịu, muốn Nga sớm đồng ý các đề xuất từ Mỹ.

Toan tính của các bên

Khi xem diễn biến này, một số nhà bình luận cho rằng ông Putin đang do dự, câu giờ và không thể đưa ra quyết định. Nhưng cũng có thể nói nhà lãnh đạo Mỹ chỉ sử dụng chiến thuật mà ông từng sử dụng trước đây.

Mọi thứ giống như những gì ông làm với nhà đàm phán Mỹ về Syria, buộc những người đối thoại với mình đi sâu hơn vào mê cung điều kiện và "nguyên nhân gốc rễ". Đồng thời, tìm cách làm họ kiệt sức hoặc xoay xở để đảm bảo mục tiêu chính, đẩy mọi thứ vào cuộc đấu khẩu qua lại vô tận.

Theo quan điểm của điện Kremlin, đàm phán chính là sự tiếp tục của xung đột. Thay vì sử dụng vũ khí thì người trong cuộc sẽ sử dụng những phương tiện khác.

Khi đảo ngược quá trình đàm phán, ông Putin cũng nhận được sự giúp đỡ từ nhóm của Tổng thống Trump.

Phía Mỹ từng thảo luận về những điều khoản nhằm cố gắng đạt thỏa thuận ngừng bắn, trong khi ông Trump và ông Putin nói về "đất đai", "nhà máy điện" và "phân chia một số tài sản" trước bất kỳ cuộc đàm phán hòa bình "chính thức" nào.

Tuần trước, ông Trump cho biết trên nền tảng truyền thông xã hội Truth rằng: "Nhiều yếu tố của thỏa thuận cuối cùng cũng được thống nhất".

Đây là tin tức mới đối với Ukraine. Việc ông Trump đồng ý với điều khoản của ông Putin về đất đai và tài sản của Ukraine buộc Kiev phải chấp nhận những gì hai nhà lãnh đạo Mỹ - Nga thỏa thuận riêng hoặc từ chối thỏa thuận đóng gói sẵn.

Nếu Ukraine phản đối thì Tổng thống Putin có thể đổ lỗi cho Kiev về sự đổ vỡ trong các cuộc đàm phán, điều này khiến ông Trump có khuynh hướng xem Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky là không thiện chí.

Nhóm ông Trump từng thể hiện rõ quan điểm cứng rắn đối với ông Zelensky. Điều này biểu hiện trong cuộc đụng độ tại Phòng Bầu dục hồi tháng 2 và ở hậu trường cuộc đàm phán bí mật giữa thành viên trong đoàn tùy tùng nhà lãnh đạo Mỹ với đối thủ chính trị trong nước của nhà lãnh đạo Ukraine.

Những cuộc đàm phán đó là một phần trong nỗ lực của Mỹ nhằm tập hợp sự ủng hộ cho cuộc bầu cử sớm và họ tin ông Zelensky sẽ thua, dù nhiều cuộc thăm dò ý kiến ​đều cho thấy điều ngược lại.

Viện Nghiên cứu Chiến tranh cũng lưu ý: "Tổng thống Putin đã thành công một phần trong việc giữ đề xuất ngừng bắn và cố gắng thay đổi trình tự cuộc đàm phán nhằm thúc đẩy ông Trump đưa ra nhượng bộ trước về vấn đề không nằm trong lệnh ngừng bắn tạm thời giữa Mỹ và Ukraine, nhưng lại nằm trong mục tiêu của Nga".