Vì một Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do, rộng mở

Hội nghị Thượng đỉnh đầu tiên của “Bộ tứ kim cương” gồm Mỹ, Nhật Bản, Australia và Ấn Độ (QUAD) đã ra tuyên bố chung sau cuộc họp trực tuyến tối 12-3 (giờ địa phương). Tại hội nghị, các nhà lãnh đạo đã tái khẳng định về hợp tác 4 bên, nỗ lực vì một khu vực tự do, rộng mở, bao trùm, lành mạnh. Thủ tướng Australia Scott Morrison khẳng định hội nghị lần này đánh dấu “bình minh mới” trong khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương.

Với chủ đề “Đối thoại bốn bên về vấn đề an ninh”, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi, Tổng thống Mỹ Joe Biden, Thủ tướng Australia Scott Morrison và Thủ tướng Nhật Bản Suga Yoshihide đã thảo luận hàng loạt các vấn đề quan trọng tại khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương như đại dịch Covid-19, kế hoạch phân phối vắc xin phòng Covid-19, hợp tác kinh tế, an ninh hàng hải và biến đổi khí hậu… Đây là Hội nghị Thượng đỉnh đầu tiên của nhóm “Bộ tứ kim cương” kể từ khi cơ chế này được thành lập vào năm 2007 theo sáng kiến của Thủ tướng Nhật Bản Abe Shinzo, đồng thời cũng là sự kiện quốc tế đa phương đầu tiên mà Tổng thống Joe Biden tham dự kể từ khi nhậm chức.

Theo các nhà phân tích, việc Tổng thống Mỹ lựa chọn tham gia hội nghị này cho thấy nhà lãnh đạo xứ Cờ hoa đặc biệt chú trọng tới quan hệ với các đối tác và đồng minh ở khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương. Mở đầu hội nghị, Tổng thống Joe Biden cũng đã khẳng định Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương tự do và rộng mở là điều thiết yếu đối với tương lai của các nước này, đồng thời cam kết sẽ hợp tác với các đối tác trong nhóm “Bộ tứ kim cương” cũng như với các nước trong khu vực nhằm đạt được ổn định.

Thực tế, chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden đang muốn tăng cường hợp tác giữa 4 quốc gia để kiềm chế sức ảnh hưởng đang ngày càng gia tăng của một số cường quốc trong khu vực Ấn Độ – Thái Bình Dương. Trong suốt cả năm 2020, 4 quốc gia tham gia QUAD đã mở rộng hợp tác trên nhiều mặt, từ an ninh quốc phòng đến kinh tế, nhằm tạo nhiều ảnh hưởng hơn ở khu vực này. QUAD tăng cường tương tác trong các hoạt động quốc phòng chung, bảo đảm trật tự dựa trên luật pháp, tự do hàng hải, hàng không trong các vùng biển khu vực, đặc biệt tại Biển Đông.

Bên cạnh đó, hồi tháng 2-2020, các ngoại trưởng của “Bộ tứ kim cương” đã nhất trí về đẩy mạnh hợp tác trong sản xuất vắc xin phòng Covid-19, bảo đảm các nước đang phát triển được tiếp cận nguồn vắc xin một cách công bằng. Trong bối cảnh đại dịch diễn biến phức tạp, vấn đề sản xuất, phân phối vắc xin trở thành trọng tâm của hội nghị. Nhóm “Bộ tứ kim cương” khẳng định sẽ hợp tác nhằm mở rộng sản xuất vắc xin hiệu quả, giá cả phải chăng và an toàn cũng như tiếp cận bình đẳng để có thể cung cấp 1 tỷ liều vắc xin ngừa Covid-19 ở châu Á vào cuối năm 2022, đồng thời đẩy nhanh khôi phục kinh tế và mang lại lợi ích cho y tế toàn cầu.

Theo đó, Ấn Độ – nước sản xuất vắc xin lớn nhất thế giới – sẽ tổ chức việc sản xuất vắc xin phòng Covid-19 đơn liều của Johnson & Johnson (Mỹ), với nguồn tài chính từ Tổ chức Tài chính phát triển quốc tế Mỹ và Ngân hàng Hợp tác quốc tế Nhật Bản. Australia sẽ tài trợ cho hoạt động đào tạo và cung cấp hỗ trợ hậu cần cho việc phân phối vắc xin đến các quốc đảo Thái Bình Dương, các nước Đông Nam Á và Ấn Độ Dương. Sáng kiến này sẽ củng cố vị thế của Ấn Độ với tư cách là nhà sản xuất và cung cấp vắc xin đáng tin cậy.

Trong bối cảnh thế giới những năm gần đây đối mặt nhiều thách thức, thì “Bộ tứ kim cương” được xem là liên minh tiềm năng. Và, tầm nhìn Ấn Ðộ Dương – Thái Bình Dương tự do, rộng mở được “Bộ tứ kim cương” khẳng định là hướng tới hòa bình, ổn định, phồn vinh cho cả khu vực.