Vai trò của "đánh giá công nghệ y tế" trong xây dựng chính sách bảo hiểm y tế

Giải pháp “đánh giá công nghệ y tế” là công cụ quan trọng, nhằm xây dựng các tiêu chuẩn có tính chính xác nhất trong can thiệp y tế để bảo đảm tăng chất lượng dịch vụ y tế, tăng nguồn thu quỹ bảo hiểm y tế (BHYT), giảm chi và chống mất cân bằng cho quỹ BHYT…

Thạc sĩ Trần Thị Trang, Vụ trưởng Bảo hiểm y tế (Bộ Y tế) khẳng định, giải pháp này sẽ giúp người bệnh hưởng lợi khi có cơ hội tiếp cận thuốc và dịch vụ tốt nhất trong BHYT. Điểm mới của việc cập nhật Danh mục thuốc BHYT lần này là thông qua “đánh giá công nghệ y tế” sẽ khuyến nghị doanh nghiệp điều chỉnh giá thuốc phù hợp, để tăng tỷ lệ chi trả cho người dân; giảm chi tiền túi để những người thu nhập thấp tiếp cận được với thuốc có giá cao, hiệu quả điều trị tốt. Danh mục thuốc BHYT đang được Bộ Y tế cập nhật đợt này khá lớn với khoảng 200 loại hoạt chất, do đó, cần xem xét kỹ để lựa chọn thuốc đạt yêu cầu về hiệu quả điều trị, cũng như tỷ lệ thanh toán phù hợp với khả năng chi trả của quỹ BHYT và khả năng đồng chi trả của người dân.

Bộ Y tế sẽ tiếp tục triển khai cho các đơn vị y tế “đánh giá công nghệ y tế” để xây dựng danh mục thuốc BHYT. Bộ Y tế yêu cầu các đơn vị, doanh nghiệp cùng hợp tác tuân thủ, khách quan và xây dựng hồ sơ danh mục thuốc BHYT chính xác để bảo đảm đúng theo quy định.

Bên cạnh đó, Bộ Y tế sẽ đưa ra khỏi Danh mục thuốc BHYT những thuốc không đạt hiệu quả về điều trị hoặc chi phí, để giảm bớt gánh nặng cho quỹ BHYT và tăng cơ hội dùng nhiều thuốc chất lượng cho người dân. Các bằng chứng khách quan qua đánh giá công nghệ y tế trong nước hoặc quốc tế sẽ bảo đảm tính minh bạch cho các đơn vị cung cấp danh mục thuốc cũng như các trung tâm y tế. Tất cả các thuốc có khả năng làm thuốc so sánh đều được cân nhắc, cho nên các đơn vị cung cấp danh mục thuốc cần cung cấp đầy đủ thông tin về điều kiện sử dụng, trang thiết bị đi kèm…, và tạm thời áp dụng ngưỡng chi trả theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới.

Việc “đánh giá công nghệ y tế” sẽ do các nhà nghiên cứu thực hiện và các bệnh viện đề xuất, phối hợp với đơn vị nghiên cứu để làm. Các doanh nghiệp dược đăng ký thuốc có trách nhiệm cung cấp các dữ liệu, số liệu liên quan để phối hợp với bệnh viện chuẩn bị. Do đây là lần đầu tiên sử dụng giải pháp này trong rà soát Danh mục thuốc BHYT, Bộ Y tế hy vọng các doanh nghiệp sẽ ủng hộ để tạo công bằng trong tiếp cận cho người bệnh BHYT, đặc biệt là người yếu thế, người nghèo, mắc bệnh hiểm nghèo.

Tuy nhiên, mục tiêu của giải pháp này không chỉ để tìm thuốc giá rẻ, mà mục tiêu lớn nhất là người bệnh được tiếp cận với những thuốc tốt, có hiệu quả điều trị cao. Theo các chuyên gia, việc xây dựng gói quyền lợi chăm sóc sức khỏe chính là hiện thực hóa mục tiêu bao phủ chăm sóc sức khỏe toàn dân cả về bao phủ dịch vụ và bao phủ bảo vệ tài chính.

Các “đánh giá công nghệ y tế” được thực hiện nhằm đưa ra bằng chứng để từ đó có các quyết định về chính sách. Đây là công cụ quan trọng để kiểm soát hiệu quả chi tiêu y tế. Sử dụng bằng chứng để lựa chọn mua sắm, chi tiêu y tế phù hợp, từ đó giảm chi từ tiền túi của người dân.

Tuy nhiên, hiện nay, chi từ tiền túi của người dân ở nước ta vẫn còn khá cao, chiếm từ 42-45% tổng chi cho y tế, vẫn là mức cao so với các quốc gia trong khu vực. Ngoài ra, trong cơ cấu chi của quỹ BHYT, tỷ lệ chi cho tiền thuốc chiếm cao nhất (hơn 33%), tiếp theo là phẫu thuật thủ thuật, giường bệnh; do đó, vấn đề kiểm soát chi tiêu, nhất là chi trả tiền thuốc rất quan trọng.

Vì lẽ đó, Việt Nam ứng dụng “đánh giá công nghệ y tế” trong xây dựng danh mục thuốc BHYT. Theo các chuyên gia tài chính y tế, hiện nay biện pháp can thiệp để tăng thu ngày càng khó khăn, cho nên tập trung vào biện pháp đổi mới các phương thức chi trả (định suất, chi trả theo trường hợp bệnh) để lựa chọn chi phí y tế hiệu quả.

TS Nguyễn Khánh Phương, Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách y tế (Bộ Y tế) cho biết, theo kinh nghiệm quốc tế, phạm vi đánh giá công nghệ y tế gồm ba đối tượng phổ biến nhất là thuốc, trang thiết bị y tế, can thiệp y tế khác (quy trình chuyên môn kỹ thuật, chương trình y tế). Các bằng chứng “đánh giá công nghệ y tế” được sử dụng cho nhiều mục đích khác nhau như lập kế hoạch, phân bổ ngân sách, xây dựng hướng dẫn thực hành lâm sàng, mua sắm thuốc, đàm phán giá thuốc… Việc “đánh giá công nghệ y tế” cần được thể chế hóa là yếu tố quan trọng nhất; trong đó, yêu cầu sử dụng trong ra quyết định chính sách về quyền lợi, chi trả BHYT. Nhưng cũng cần có hội đồng cấp quốc gia, cấp bộ về “đánh giá công nghệ y tế” để bảo đảm tính chính xác, hiệu quả cho công tác y tế như dự phòng, chẩn đoán, điều trị bệnh tật và nâng cao sức khỏe.