Vaccine thú y Việt Nam: 'Lá chắn' cho an toàn dịch bệnh

Việt Nam có đường biên giới dài và hoạt động trao đổi thương mại, đi lại giữa các quốc gia ngày càng gia tăng, tạo điều kiện thuận lợi cho các dịch bệnh mới. Sản xuất vaccine thú y trong nước để đối phó với tình trạng dịch bệnh gia tăng trên động vật tại Việt Nam là hết sức cần thiết.

Hôm nay (28/12), Báo Nông nghiệp Việt Nam phối hợp Cục Thú y, Vụ Khoa học, Công nghệ và Môi trường (Bộ NN&PTNT) cùng các đơn vị liên quan tổ chức Diễn đàn "Ứng dụng tiến bộ mới trong lĩnh vực vaccine thú y tại Việt Nam".

Doanh nghiệp sản xuất vaccine ngày một nâng cao năng lực

Chia sẻ về câu chuyện nghiên cứu vaccine cúm gia cầm, TS Trịnh Quang Đại, Giám đốc điều hành Nhà máy vaccine Công ty CP Thuốc thú y Trung ương 5 (Fivevet) cho biết, cúm gia cầm là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do virus gây ra, có thể xuất hiện trên chim hoang dã và gia cầm nuôi, các loài động vật có vú, cũng như con người.

Virus cúm gia cầm cũng đã gây ra nhiều đại dịch trên người. Vào đợt cao điểm, hồi cuối 2003, xảy ra trên 57 tỉnh, thành phố, khiến gần 44 triệu gia cầm bị tiêu hủy, khiến 3 người tử vong. Từ khoảng năm 2010, Việt Nam kiểm soát tốt dịch bệnh, nhưng vẫn thỉnh thoảng xảy ra lẻ tẻ. Năm 2024, Việt Nam đã tiêu hủy gần 100.000 gia cầm trên 13 đơn vị cấp huyện và 9 tỉnh.

Hiện có 3 chủng chính độc lực cao gây bệnh, gồm A/H5N1, A/H5N6 và A/H5N8. Ngoài ra, còn 1 chủng độc lực thấp là A/H9N2.

"Với hơn 500 triệu gia cầm trên cả nước, công nghệ tạo chủng vaccine cúm gia cầm và ứng dụng trong sản xuất vaccine cúm gia cầm độc lực cao (HPAI) và độc lực thấp (LPAI) tại Fivevet", ông Đại nói.

Dựa trên tiêu chí an toàn, hiệu quả, Fivevet đã ứng dụng tạo chủng gốc virus cúm gia cầm. Trong đó, có việc tạo nguyên bản virus cúm A/H5N1 với bộ gen đặc trưng, với gen H5 đã được đột biến để virus mất đi độc lực cao nhưng giữ nguyên được đặc tính kháng nguyên của H5.

Theo ông Đại, vaccine do công ty chế tạo có kháng thể đạt 100%. Công cường độc sử dụng chủng A/H5N1 có tỷ lệ bảo hộ đạt 90%. Đặc biệt, vaccine cúm gia cầm đơn giá/đa giá sử dụng chủng A/H5N1rg cho kết quả An toàn và hiệu lực cao, đặc hiệu trên gia cầm được tiêm vaccine.

Việc chủ động được công nghệ tạo, lựa chọn chủng giống gốc phù hợp cho việc nghiên cứu, phát triển và sản xuất vaccine đối với bệnh cúm gia cầm (HPAI, LPAI) là cơ sở để tạo ra các loại vaccine công nghệ cao, phù hợp với các chủng lưu hành tại thực địa, góp phần vào công tác phòng, chống dịch cúm gia cầm tại Việt Nam.

Không chỉ riêng Fivevet, Việt Nam có 92 cơ sở sản xuất thuốc thú y đạt GMP-WHO, trong đó 12 cơ sở sản xuất vaccine thú y; mức đầu tư khoảng 30-40 triệu USD/nhà máy (VAKSINDO, HANVET, NAVETCO, DABACO…). Các phòng thí nghiệm của Cục Thú y đạt an toàn sinh học cấp độ II trở lên, trong đó có 2 phòng thí nghiệm an toàn sinh học cấp III; tổng ngành thú y có 7 phòng thí nghiệm an toàn sinh học cấp III. Cả nước có 12 doanh nghiệp nghiên cứu, sản xuất vaccine cho động vật đạt tiêu chuẩn GMP-WHO với tổng số 218 loại vacxin và 340 loại vaccine nhập khẩu đã đáp ứng được nhu cầu phòng các bệnh trên gia súc, gia cầm trong nước.

Vaccine của Việt Nam đã tiếp cận trình độ thế giới

Bà Nguyễn Thị Thanh Thủy, Vụ trưởng Vụ Khoa học, Công nghệ và Môi trường (Bộ NN&PTNT) cho biết, trong bối cảnh nhiều biến thể dịch bệnh như hiện nay, việc kiểm soát dịch bệnh trong chuồng trại và đàn vật nuôi phải được thực hiện một cách chặt chẽ và bảo vệ nghiêm ngặt. Vaccine là một biện pháp hiệu quả trong việc giảm thiểu thiệt hại, giúp sản phẩm đầu ra đạt tiêu chuẩn an toàn dịch bệnh và an toàn thực phẩm (ATTP). Sử dụng vaccine không chỉ giúp giảm bệnh truyền nhiễm mà còn đảm bảo quy trình chăn nuôi an toàn cho vật nuôi.

Việt Nam đã nhanh chóng gia nhập cuộc đua chế tạo các loại vaccine thú y; đã sản xuất được một số loại vaccine phòng bệnh quan trọng như: Cúm gia cầm (Navet-Vifluvac) năm 2012); vaccine phòng bệnh tai xanh từ năm 2015; vaccine lở mồm long móng từ năm 2018; vaccine phòng bệnh dại từ năm 2019 và gần đây nhất là vaccine phòng dịch tả lợn Châu Phi (NAVET-ASFVAC và AVAC ASF LIVE) năm 2022.

Ông Nguyễn Văn Long, Cục trưởng Cục Thú y (Bộ NN&PTNT), nhấn mạnh Việt Nam có đường biên giới dài và hoạt động trao đổi thương mại, đi lại giữa các quốc gia ngày càng gia tăng, tạo điều kiện thuận lợi cho các dịch bệnh mới, bao gồm cúm gia cầm chủng mới, dịch tả lợn Châu Phi và viêm da nổi cục, lây lan nhanh chóng.

Ông Long cũng nhấn mạnh, sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ vaccine trên thế giới tạo ra cơ hội cho Việt Nam học hỏi và hợp tác. Cục trưởng Cục Thú y cho rằng đã có sự phát triển đáng kể trong hợp tác khoa học công nghệ và công nghệ sản xuất vaccine của Việt Nam đã tiếp cận trình độ thế giới.

Cục trưởng Cục Thú y khuyến nghị các chi cục chăn nuôi, thú y, thủy sản và các doanh nghiệp liên quan cần hợp tác chặt chẽ trong công tác kiểm soát dịch bệnh, đặc biệt là các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Ông cũng khẳng định, việc sử dụng vaccine là vô cùng quan trọng và cần thiết trong việc kiểm soát dịch bệnh.

Ông Long nhìn nhận, các đơn vị nghiên cứu, sản xuất vaccine thú y của Việt Nam không ngừng tăng cường hợp tác quốc tế, chuyển giao khoa học công nghệ với các nước hàng đầu thế giới như Hoa Kỳ, EU, Nhật Bản, Úc, Hàn Quốc, Trung Quốc, châu Mỹ... với những công nghệ tiến nhất; các nhà khoa học, tổ chức như FAO, WOAH, đối tác quốc tế (Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ, CDC, các Phòng thí nghiệm tham chiếu quốc tế đối với các bệnh nguy hiểm trên động vật như cúm gia cầm , lở mồm long móng, tai xanh, dịch tả lợn Châu Phi, dại).

Trong nước, Học viện Nông nghiệp Việt Nam, Viện Thú y triển khai các giám sát virus gây bệnh, phân tích đặc tính, giải trình tự gen của các chủng virus lưu hành, chia sẻ kết quả, lựa chọn chủng giống thực địa cho công tác đánh giá hiệu lực vaccine hiện hành… Ứng dụng các tiến bộ khoa học công nghệ trong nghiên cứu, sản xuất vaccine, thuốc thú y sẽ giúp công tác kiểm soát dịch bệnh trên đàn vật nuôi đạt hiệu quả.

Đặc biệt, Việt Nam đã sản xuất thành công và chính thức xuất khẩu vaccine phòng bệnh dịch tả lợn châu Phi AVAC ASF LIVE của Công ty Cổ phần AVAC Việt Nam sang 5 nước, đánh dấu 1 thành tựu lớn được cả thế giới công nhận.