Tỷ lệ phát hiện ca mắc lao mới phục hồi ngoạn mục

Chiều 19/11, Chương trình chống Lao Quốc gia triển khai giao ban toàn quốc Tổng kết hoạt động phòng, chống lao năm 2022 và kế hoạch năm 2023.

Nỗ lực phát hiện ca nhiễm lao mới

PGS, TS Nguyễn Bình Hòa, Phó Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương cho biết, một trong những tín hiệu vui trong công tác phòng chống lao là trong 9 tháng đầu năm 2022, Việt Nam đã phát hiện 76.072 ca bệnh, tương tự 3 quý đầu năm 2019 – thời điểm trước dịch Covid-19, cao hơn cả cùng kỳ năm 2020.

Đặc biệt, Việt Nam duy trì được tỷ lệ điều trị thành công các ca bệnh lao mới và tái phát trên 90%.

Theo đánh giá của các tổ chức quốc tế tại Việt Nam, việc phục hồi lại hoạt động phát hiện và công tác chống lao tại các địa phương ngang bằng với giai đoạn trước dịch Covid-19 cũng đã cho thấy những nỗ lực to lớn của hệ thống chống lao trên toàn quốc, và việc dự kiến đạt được con số 100.000 ca phát hiện trong cả năm 2022 là vô cùng khả thi.

Tuy nhiên con số này còn thấp hơn so với chỉ tiêu kế hoạch là 139.000 ca bệnh được phát hiện. Đây là số liệu cam kết với Quỹ toàn cầu để đạt mục tiêu thanh toán bệnh lao vào năm 2030.

Để bù đắp các chỉ tiêu phát hiện ca bệnh lao do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, năm 2022, Chương trình chống lao Quốc gia đã triển khai nhiều hoạt động sàng lọc phát hiện chủ động, hoạt động lao tiềm ẩn, lao kháng thuốc, lao trong trại giam, lao trẻ em, phối hợp công tư trong công tác phòng chống lao…

PGS, TS Nguyễn Viết Nhung, Chủ nhiệm Chương trình chống Lao Quốc gia cho biết, mặc dù Covid-19 vẫn còn tác động đến khu vực miền bắc trong 3 tháng đầu năm, tuy nhiên sự phục hồi mạnh mẽ của khu vực miền nam và miền trung đã đóng góp rất lớn trong số liệu phát hiện trên toàn quốc.

Sự kiện ngày 1/7 cũng là một điểm nhấn nổi bật trong năm 2022, Chương trình chống Lao Quốc gia đã thực hiện chuyển giao cơ chế cung ứng thuốc lao từ nguồn ngân sách Nhà nước sang nguồn Quỹ BHYT, mở ra một cơ chế tài chính bền vững và hiệu quả hơn cho người bệnh lao.

Đến nay, Chương trình chống Lao Quốc gia vẫn duy trì mục tiêu triển khai công tác chống lao tại 100% số quận huyện và 100% số xã, phường. Tỷ lệ dân số được chương trình chống lao tiếp cận đạt 100%.

51/63 tỉnh, thành phố trên toàn quốc đã thành lập bệnh viện phổi, bệnh viện lao và bệnh phổi. Chương trình Chống lao Quốc gia đã tiếp tục triển khai các hoạt động phát triển mạng lưới phối hợp với các đối tác như: Bộ Công an; Cục phòng chống HIV/AIDS; WHO; KNCV; CDC: CHAI, … các bệnh viện đa khoa tuyến Trung ương, tuyến tỉnh và nhiều đối tác khác như Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, Cục Y tế-Bộ Công an.

Chương trình cũng hỗ trợ, tham mưu Bộ Y tế về cơ cấu tổ chức, hoạt động của 12 tỉnh không có bệnh viện chuyên khoa để bảo đảm nhân lực triển khai công tác chống lao.

Quỹ Hỗ trợ người bệnh chiến thắng bệnh lao – PASTB phối hợp với Cổng thông tin nhân đạo Quốc gia 1400 mở cổng nhắn tin ủng hộ Quỹ PASTB. Kết thúc chiến dịch nhắn tin ủng hộ Quỹ từ 22/03 đến 20/05/2022, chương trình đã tiếp nhận được 49 nghìn tin nhắn, tương đương hơn 980 triệu đồng ủng hộ.

Vẫn còn nhiều thách thức

PGS, TS Nguyễn Viết Nhung nhấn mạnh, dịch tễ lao ở Việt Nam còn cao, xếp thứ 11 trong 30 nước có gánh nặng bệnh nhân lao cao trên thế giới và xếp thứ 11 trong số 30 nước có gánh nặng bệnh lao kháng đa thuốc cao nhất trên toàn cầu.

PGS, TS Nguyễn Viết Nhung.

Do ảnh hưởng của Covid-19 khiến người dân không tiếp cận y tế thường xuyên nên tỷ lệ điều trị khỏi bệnh nhân lao có bằng chứng vi khuẩn học mới và tái phát mới chỉ đạt 77%, thấp hơn rất nhiều so với chỉ tiêu của WHO (85%) và của Chương trình Chống lao Quốc gia (90%).

Sau dịch Covid-19, số bệnh nhân lao nặng tăng lên rất nhiều, thậm chí có bệnh nhân bị lao toàn thể, lao màng não… mà những ca bệnh này trước đây ít gặp.

Tỷ lệ hoàn thành điều trị ở đa số các tỉnh đều rất cao như Bắc Cạn (100%), Khánh Hoà (94,2%) và Hậu Giang (98,7%). “Với ảnh hưởng của Covid-19, kèm theo tỷ lệ hoàn thành điều trị rất cao, việc quản lý theo dõi bệnh nhân để bảo đảm tỷ lệ điều trị thành công đạt yêu cầu, đồng thời báo cáo số liệu một cách chính xác nhất vẫn cần rất nhiều nỗ lực từ các tỉnh”, ông Nhung đề xuất.

Việc chuyển đổi cơ chế mua sắm, thanh toán thuốc chống lao từ ngân sách nhà nước sang BHYT đã bắt đầu được triển khai tuy nhiên nhiều địa phương gặp khó khăn và vướng mắc cần được Chương trình Chống lao cùng Bộ Y tế, cơ quan BHXH Việt Nam hỗ trợ tháo gỡ.

Ông Nhung bày tỏ quan ngại, ảnh hưởng của dịch Covid-19 khiến tình hình phát hiện và thu nhận bệnh nhân lao kháng thuốc thấp hơn chỉ tiêu rất nhiều (năm 2021 đạt 53% chỉ tiêu đề ra) đã dẫn tới nguy cơ quá hạn một số thuốc hàng 2.

Để người mắc lao được tiếp cận điều trị lao theo đúng phác đồ điều trị dài ngày, ông Nhung đề xuất cần phải nghiên cứu làm sao có thêm ngân sách để hỗ trợ, cấp thuốc chống lao miễn phí đến từng người bệnh một cách dễ dàng nhất. Khi người bệnh không gặp rào cản nào trong tiếp cận và điều trị bệnh lao mới có thể đạt mục tiêu chấm dứt bệnh lao.