Trung tâm tài chính: Bước đi chiến lược nâng cao năng lực của nền kinh tế

Việc thành lập trung tâm tài chính khu vực và quốc tế tại Việt Nam không chỉ là một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước mà còn là bước đi chiến lược để nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế. Với nền tảng chính trị vững chắc, hệ thống pháp lý đồng bộ và thực tiễn phát triển đầy tiềm năng, đây là thời điểm thích hợp để Việt Nam hiện thực hóa mục tiêu này, góp phần thu hút nguồn vốn, thúc đẩy tăng trưởng và nâng tầm vị thế quốc gia trên bản đồ tài chính quốc tế.

Trao đổi với Báo điện tử Chính phủ về việc thành lập trung tâm tài chính khu vực và quốc tế tại Việt Nam, Đại biểu Quốc hội Trịnh Xuân An nhấn mạnh, việc thành lập trung tâm tài chính khu vực và quốc tế tại Việt Nam là một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước, nhằm tạo động lực mới để phát triển đất nước.

Ông cho rằng, để thúc đẩy nền kinh tế, cần có 3 yếu tố quan trọng là thể chế, con người và nguồn lực tài chính. Trong khi đó, ở Việt Nam, thể chế đang được cải cách mạnh mẽ, nhân lực được đầu tư đào tạo, còn tài chính đã có những bước tiến đáng kể nhờ thành tựu đổi mới trong nhiều năm qua.

Theo ông Trịnh Xuân An, ý tưởng thành lập trung tâm tài chính khu vực và quốc tế đã được đề cập lâu nhưng chưa có điều kiện rõ ràng để triển khai. Hiện nay, Việt Nam có đủ cơ sở về chính trị, pháp lý và thực tiễn để hiện thực hóa chủ trương này. Về mặt chính trị, tháng 11 năm 2024, Ban Chấp hành Trung ương đã Thông báo Kết luận của Bộ Chính trị về xây dựng trung tâm tài chính khu vực và quốc tế tại Việt Nam. Đồng thời, chủ trương này cũng nhận được sự chỉ đạo sát sao từ lãnh đạo cấp cao.

Về mặt pháp lý, Việt Nam đã xây dựng hệ thống luật pháp khá đồng bộ, đặc biệt là các quy định liên quan đến tài chính, đầu tư và ngân hàng. Đây là nền tảng quan trọng để đảm bảo tính thống nhất trong việc thành lập và vận hành trung tâm tài chính. Quan trọng hơn, thực tiễn phát triển kinh tế cho thấy, để đạt tốc độ tăng trưởng từ 8% trở lên trong thời gian tới, Việt Nam cần có sự đột phá về khoa học công nghệ, con người và đặc biệt là huy động nguồn lực tài chính thông qua các định chế mới. Một thị trường tài chính hoàn chỉnh, có vị thế trong khu vực và quốc tế là điều kiện tiên quyết để hiện thực hóa mục tiêu này.

Ông Trịnh Xuân An nhấn mạnh, Việt Nam đang đi đúng hướng khi xây dựng nghị quyết về thành lập trung tâm tài chính. Nghị quyết này sẽ đề cập 3 nhóm chính sách lớn: Thành lập trung tâm tài chính và các cơ quan liên quan; chính sách áp dụng cho trung tâm này và cơ chế quản lý nhà nước.

Lý giải về sự cần thiết của trung tâm tài chính, ông dẫn chứng các mô hình thành công như New York, Hong Kong, London hay trong khu vực là Bangkok, Kuala Lumpur. Trung tâm tài chính có 3 vai trò quan trọng: Thu hút vốn và thúc đẩy kinh tế; tạo nền tảng cho các giao dịch tài chính và tăng sức cạnh tranh của quốc gia. Ngoài ra, trung tâm tài chính sẽ hỗ trợ chính sách tiền tệ, ổn định nền tài chính quốc gia và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong lĩnh vực tài chính.

Ông cũng chỉ ra những ngành sẽ hưởng lợi ngay từ khi trung tâm tài chính được thành lập, gồm ngân hàng, chứng khoán, bảo hiểm, đầu tư quỹ và công nghệ tài chính (fintech). Các lĩnh vực này cần có sự chuẩn bị ngay từ bây giờ để nắm bắt cơ hội phát triển trong tương lai.

Tạo ra 'sân chơi' cho 3 trụ cột

Dưới góc độ doanh nghiệp, ông Nguyễn Ngọc Hòa, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TPHCM, nhận định, với việc ra đời của trung tâm tài chính, sẽ tạo ra "sân chơi" cho 3 trụ cột.

Thứ nhất là thị trường ngân hàng (thị trường vốn, khả năng huy động vốn), giúp doanh nghiệp có thể phát hành trái phiếu để huy động vốn. Hiện các trái phiếu phát hành chỉ tập trung vào một số doanh nghiệp bất động sản, doanh nghiệp lớn, còn những doanh nghiệp khác thì gặp khó khăn về huy động vốn. "Vốn cho đầu từ sản xuất kinh doanh ở nước ta thì tới 70-80% nằm ở ngân hàng, trong khi các nước khác thì chỉ 30%, còn 70% là doanh nghiệp huy động qua thị trường vốn. Vì vậy, với trung tâm tài chính quốc tế, chúng ta giải quyết được vấn đề này", ông Hòa nói.

Trụ cột thứ 2 là thị trường liên ngân hàng. Từ đó, chúng ta có thể giải quyết áp lực vốn cho ngân hàng.

Thứ 3 là sàn giao dịch hàng hóa. Theo ông Hòa, chúng ta có những mặt hàng xuất khẩu hàng đầu thế giới như gạo, cà phê, hồ tiêu nhưng những giao dịch đó chưa được lên sàn, chưa được minh bạch và đặc biệt là chưa có cơ hội để mua trước trả sau, mua sau trả trước. Với sàn giao dịch hàng hóa, chúng ta sẽ có những giao dịch cho vụ mùa tới và như vậy, dòng vốn sẽ chảy về và người nông dân có được ứng vốn, tạo nhiều thuận lợi.

Ông Nguyễn Ngọc Hòa cũng cho rằng cần phải chuẩn bị ngay nguồn nhân lực cho trung tâm tài chính, bao gồm nguồn nhân lực cho 3 bộ phận là cơ quan chủ trì, cơ quan tài phán và cơ quan giám sát. Đặc biệt, cần chuẩn bị nguồn nhân lực cho Trung tâm này từ các trung tâm đào tạo hoặc có cơ chế, chính sách để thu hút các chuyên gia tài chính từ nước ngoài về.

Cũng theo ông Hòa, khi Quốc hội thông qua nghị quyết về thành lập trung tâm tài chính quốc tế thì sẽ tạo cơ sở pháp lý cho các bộ, ngành Trung ương hình thành ngay 3 cơ quan: Cơ quan điều hành, cơ quan giám sát và cơ quan tài phán. Vì vậy, ngay từ lúc này, cần khẩn trương rà soát để xem xét quy định nào áp dụng riêng cho hoạt động của Trung tâm này và cho những doanh nghiệp đi vào hoạt động trong Trung tâm. Quy định đó cần có phân công cụ thể cho cơ quan chủ trì và đặc biệt là phải đặt ra thời gian hoàn thành, ví dụ như NHNN cần chuẩn bị những quy đinh gì, cơ quan thuế cần chuẩn bị chính sách gì…

Ông Đinh Hồng Kỳ, Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phẩn Secoin cho rằng, chủ trương xây dựng trung tâm tài chính là hết sức cần thiết, tuy nhiên, để xây dựng trung tâm tài chính thì vấn đề không chỉ là hạ tầng, nhưng còn những điều kiện cần khác như ứng dụng Blockchain và AI, công nghệ cao… để nâng tầm ngành tài chính của Việt Nam và trở thành một trung tâm tài chính toàn cầu.

Ngoài ra, ông Đinh Hồng Kỳ cho rằng để thực sự trở thành trung tâm tài chính khu vực và quốc tế, Việt Nam phải là một nền kinh tế thị trường hoàn chỉnh, muốn vậy chúng ta còn nhiều yếu tố cần hoàn chỉnh để tạo nên nền tảng để xây dựng trung tâm tài chính.