Tri thức càphê Đắk Lắk được công nhận Di sản Văn hóa phi Vật thể Quốc gia

Việc công nhận di sản góp phần tạo nên giá trị gia tăng cho hạt càphê, giúp người nông dân Đắk Lắk có cuộc sống ấm no hơn và thúc đẩy sự phát triển của ngành hàng càphê.

Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch vừa chính thức chứng nhận “Tri thức trồng và chế biến càphê Đắk Lắk” là Di sản Văn hóa phi Vật thể Quốc gia (theo Quyết định số 548/QĐ-BVHTTDL ngày 5/3/2025).

Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Đắk Lắk Lại Đức Đại cho biết tỉnh Đắk Lắk nói riêng và vùng Tây Nguyên nói chung đang nắm giữ nguồn tri thức có giá trị là “Tri thức trồng và chế biến càphê."

Việc chứng nhận “Tri thức trồng và chế biến càphê” của tỉnh Đắk Lắk trở thành Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia không chỉ tôn vinh những giá trị của càphê mà còn ghi nhận sự đóng góp của những người nông dân, người chế biến đã cống hiến cho ngành hàng càphê Việt Nam nói chung và tỉnh Đắk Lắk nói riêng.

Việc công nhận di sản này cũng góp phần tạo nên giá trị gia tăng cho hạt càphê, giúp người nông dân có cuộc sống ấm no hơn và thúc đẩy sự phát triển của ngành hàng càphê. Tỉnh Đắk Lắk không chỉ là điểm đến để trải nghiệm văn hóa, mà còn là nơi để thưởng thức, trải nghiệm các hoạt động trồng và chế biến càphê.

“Tri thức trồng và chế biến càphê” được chứng nhận Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia là niềm vinh dự, tự hào của nhân dân các dân tộc tỉnh Đắk Lắk, càng tự hào và phấn khởi hơn trước thềm Lễ hội càphê Buôn Ma Thuột lần thứ 9.

“Tri thức trồng và chế biến càphê Đắk Lắk” có tên gọi khác là Nghề trồng càphê Đắk Lắk, đây là loại hình tri thức dân gian, nghề thủ công truyền thống. Tri thức trồng và chế biến càphê được nhận diện ở hầu khắp các huyện trên địa bàn tỉnh, trong đó tập trung chủ yếu tại thành phố Buôn Ma Thuột, các huyện Cư M’gar, Krông Pắk, Ea H’leo, Cư Kuin và thị xã Buôn Hồ.

Chủ thể văn hóa của Tri thức trồng và chế biến càphê là những cá nhân, gia đình nắm giữ tri thức trồng và chế biến càphê được trao truyền qua các thế hệ trong gia đình, cộng đồng, bao gồm hầu hết những người dân tộc tại chỗ như Ê Đê, M’Nông và cả những người nhập cư từ nơi khác đến đây sinh sống và trồng càphê từ những năm 50 của thế kỷ 20.

Trong không gian văn hóa của di sản gồm: không gian trồng càphê, không gian chế biến càphê và không gian thực hành các nghi lễ, tín ngưỡng liên quan đến cây càphê. Những vườn càphê (rẫy càphê) là không gian thực hành, biểu hiện cho tri thức trồng và chế biến càphê của cộng đồng cư dân. Vườn càphê có thể nói là tài sản được kế tục qua các thế hệ trong gia đình.

Hiện nay, Đắk Lắk “là thủ phủ càphê của Việt Nam” bởi diện tích và sản lượng đứng đầu cả nước. càphê là sản phẩm nông nghiệp chủ lực trong cơ cấu nền kinh tế tỉnh, chiếm tỷ trọng lớn trong tổng sản phẩm xã hội và kim ngạch xuất khẩu hàng năm của tỉnh, ảnh hưởng trực tiếp đến nguồn thu nhập của đại đa số người dân.

Với diện tích càphê hiện nay đạt 212.106 ha, sản lượng đạt trên 535.672 tấn/năm, cây càphê không chỉ có ý nghĩa về mặt kinh tế-xã hội mà còn có ý nghĩa to lớn về văn hóa du lịch. Quá trình phát triển ngành càphê kết hợp với phát triển du lịch sinh thái, văn hóa tại chỗ đã thu hút ngày càng tăng lượng du khách đến thăm quan du lịch.

Hiện toàn tỉnh có trên 200 cơ sở chế biến càphê, phần lớn là doanh nghiệp vừa và nhỏ, chế biến theo phương pháp chế biến khô là chủ yếu./.