Tranh cãi thương mại giữa hai bờ Đại Tây Dương

Được Quốc hội Mỹ thông qua hồi tháng 8 năm nay, IRA gồm có việc miễn trừ thuế đối với xe điện được sản xuất ở Bắc Mỹ; hỗ trợ chuỗi cung ứng pin của Mỹ; trợ cấp cho các công ty và người tiêu dùng để chuyển đổi sang công nghệ xanh và bảo vệ môi trường. Đạo luật quy định cung cấp một khoản tín dụng thuế của chính phủ lên tới 7.500 USD cho mỗi người dân Mỹ mua xe điện lắp ráp tại khu vực Bắc Mỹ.

Ngoài ra, IRA quy định áp mức thuế suất doanh nghiệp ít nhất 15% đối với các công ty có doanh thu hơn 1 tỷ USD/năm. Mục đích của IRA là tạo việc làm và thúc đẩy chuyển đổi sang nguồn năng lượng xanh, song về bản chất, EU lo ngại các rào cản thương mại mới này tạo ra sự cạnh tranh không công bằng, có thể ảnh hưởng tới các nhà sản xuất xe điện của châu Âu.

Theo các thành viên của khối, đạo luật trị giá 430 tỷ USD này có điều khoản miễn trừ thuế lớn cho các công ty của Mỹ gây bất lợi cho các nhà sản xuất xe điện châu Âu, tạo lợi thế cạnh tranh không công bằng cho doanh nghiệp Mỹ. Không chỉ EU, nhiều quốc gia khác cũng có mối lo tương tự.

Nhằm xoa dịu các đồng minh phía bên kia bờ Đại Tây Dương, Tổng thống Mỹ Joe Biden tuyên bố, IRA không nhằm gây tổn hại bất kỳ đồng minh nào của Mỹ mà nhằm tăng cường chuỗi cung ứng công nghiệp cùng với các đối tác như châu Âu để khắc phục tính dễ bị tổn thương của nền kinh tế khi xảy ra đại dịch Covid-19 và xung đột ở Ukraine. Theo người đứng đầu Nhà trắng, bản chất của đạo luật này là bảo đảm rằng Mỹ không phải phụ thuộc vào chuỗi cung ứng của bất kỳ quốc gia nào và hy vọng châu Âu cũng vậy.

Trong bối cảnh giá năng lượng và khí đốt tăng cao tại châu Âu, phía EU cho rằng, Đạo luật Giảm lạm phát rất tốt cho nền kinh tế Mỹ nhưng không hoàn toàn mang tính hợp tác với các công ty của châu Âu, mà chỉ làm mất đi sân chơi bình đẳng. Các khoản trợ cấp cho doanh nghiệp Mỹ trong khuôn khổ các sáng kiến năng lượng xanh của Tổng thống Joe Biden là “sự tấn công mạnh” vào doanh nghiệp châu Âu.

Trong khi đó, điều quan trọng hiện nay là các nước phương Tây cần phối hợp chặt chẽ hơn nữa trong các vấn đề kinh tế và thương mại. Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen kêu gọi hành động để giải quyết những quan ngại liên quan IRA. Bà Layen cho rằng, EU cần hành động để tạo sân chơi công bằng, cũng như làm việc với Mỹ để giải quyết một số khía cạnh đáng lo ngại nhất của IRA.

Trong khi đó, Chủ tịch Ủy ban thương mại quốc tế của Nghị viện châu Âu (EP), ông Bernd Lange cho rằng, trong một vài tháng tới, EU nên khiếu nại lên Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) về IRA nhằm gửi đi thông điệp rằng đạo luật này không phù hợp quy định của WTO. Tuy nhiên, các chuyên gia Mỹ cho rằng, những điều khoản trợ cấp cho thị trường trong nước như vậy không vi phạm quy định của WTO vốn chỉ cấm chính phủ các nước trợ cấp cho xuất khẩu.

Theo ông Lange, mặc dù quan chức của cả hai phía dự kiến thảo luận và giải quyết vấn đề này, song không trông đợi một giải pháp dựa trên đàm phán do việc thống nhất những thay đổi nhỏ trong IRA sẽ không làm thay đổi bản chất của đạo luật.

Căng thẳng thương mại liên quan IRA nếu không nhanh chóng được giải quyết sẽ ảnh hưởng tới sự hợp tác chặt chẽ giữa Mỹ với các đồng minh phương Tây.