Trách nhiệm của doanh nghiệp trong việc thu hồi sản phẩm thải bỏ

Thứ 7, 27/08/2011 | 08:56:00 [(GMT +7)] A A

Tại những làng nghề tái chế các sản phẩm công nghiệp thải bỏ như làng tái chế chì Đông Mai (Hưng Yên) hoặc làng Tề Lỗ (Vĩnh Phúc) chuyên phá dỡ các loại máy công trình, đời sống người lao động nơi đây ở mức khá, trung bình khoảng ba triệu đồng/người/tháng. Công nhân vô tư ăn bánh mỳ ngay tại xưởng chì và a-xít độc hại trong giờ nghỉ trưa. Tuy nhiên, phía sau sự khá giả đó là nỗi lo về ô nhiễm môi trường, bệnh tật. Để giảm những tác hại đến môi trường, cần sự chung tay góp sức của doanh nghiệp sản xuất, nhập khẩu, tái chế và cơ quan quản lý.Trong tiếng dao chan chát tách vỏ bình là mùi a-xít chảy ra từ các bình ắc-quy nồng nặc đến chóng mặt. Chủ xưởng cho biết: Hiện đang vào vụ gặt cho nên công nhân nghỉ nhiều, bình thường lên đến 100 người. Mỗi ngày, chỉ riêng Công ty Ngọc Thiên của chị Tấn thu gom về 600 tấn ắc-quy chì, trong đó lượng chì là 300 tấn. Công nghệ nấu chì Công ty Ngọc Thiên đang áp dụng đã hiện đại hơn trước...

Công nhân vô tư ăn bánh mỳ ngay tại xưởng chì và a-xít độc hại trong giờ nghỉ trưa.

Tuy nhiên, phía sau sự khá giả đó là nỗi lo về ô nhiễm môi trường, bệnh tật. Để giảm những tác hại đến môi trường, cần sự chung tay góp sức của doanh nghiệp sản xuất, nhập khẩu, tái chế và cơ quan quản lý.

Trong tiếng dao chan chát tách vỏ bình là mùi a-xít chảy ra từ các bình ắc-quy nồng nặc đến chóng mặt. Chủ xưởng cho biết: Hiện đang vào vụ gặt cho nên công nhân nghỉ nhiều, bình thường lên đến 100 người. Mỗi ngày, chỉ riêng Công ty Ngọc Thiên của chị Tấn thu gom về 600 tấn ắc-quy chì, trong đó lượng chì là 300 tấn. Công nghệ nấu chì Công ty Ngọc Thiên đang áp dụng đã hiện đại hơn trước rất nhiều, với hệ thống xả thải qua nhiều công đoạn để thu lại được chì trong khói.

Tuy nhiên, khi đến khu tái chế chì ở cuối làng, mùi chì và a-xít sun-phua-ric bốc lên nồng nặc, khiến chúng tôi nhức đầu, choáng váng.

Công nhân làm việc với trang thiết bị bảo hộ rất thô sơ là mũ, nón thông thường và khăn bịt mặt, tay đeo găng cao-su. Không những thế, lúc nghỉ giữa giờ, cả tốp thợ gần 20 người ngồi ngay cuối xưởng ăn bánh mì, uống nước. Khi hỏi về sự an toàn khi lao động trong môi trường độc hại, ai cũng cười xòa. Ông Trần Văn Tuấn, thôn Đông Mai là người mới đến làm tại xưởng cho biết, lý do đổi nghề từ bảo vệ sang đập bình ắc-quy lấy chì là do công việc chủ động hơn, không phải thức đêm hôm. Cái gì chẳng có giá của nó, ông nói. Độc hại hơn, nhưng lương cao hơn nên tôi cũng đồng ý.

Những người phải tiếp xúc trực tiếp với chì ở Đông Mai là khoảng 600 người. Tại làng nghề hiện có hai doanh nghiệp lớn, có đầu mối thu gom chì trên cả nước. Tuy nhiên cả hai doanh nghiệp tại Đông Mai vẫn đang vi phạm các quy định về bảo vệ môi trường. Luật Bảo vệ môi trường quy định rõ, nếu doanh nghiệp thu gom chì phế thải ở ngoại tỉnh đưa về thì phải được Tổng cục Môi trường cấp phép chứ không phải Sở Tài nguyên và Môi trường địa phương. Trên thực tế, hai doanh nghiệp này mới được Sở Tài nguyên và Môi trường Hưng Yên cấp phép hoạt động.

Trong báo cáo của Tổng cục Môi trường, hàm lượng chì thải ra ở Đông Mai quá lớn. Trong nguồn nước, mức trung bình là 0,77mg/l, vượt quá tiêu chuẩn cho phép từ 7,7 đến 15 lần. Trong không khí, từ 26 mg/m3 – 46 mg/m3, gấp 4.600 lần so với tiêu chuẩn cho phép…

Do nhiễm độc chì từ nước và khí thải, 100% số người trực tiếp nấu chì đều bị nhiễm độc chì trong máu. Đã có hơn 40 người bị tàn tật nặng do ảnh hưởng của bụi và khói chì; trong đó có hơn 20 trẻ em bị viêm não, với các di chứng ngớ ngẩn, thọt chân, mù mắt, bại liệt…

Theo Quyết định 64-2003/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, đến hết năm 2007, làng nghề này phải hoàn thành việc xử lý ô nhiễm môi trường, thực hiện di dời ra khỏi khu dân cư, xây dựng hệ thống xử lý chất thải. Huyện Văn Lâm cũng đã quy hoạch 15 ha nhằm đưa các cơ sở tái chế chì ra xa khu dân cư. Nhưng đã quá bốn năm, mọi việc vẫn chưa hề nhúc nhích.

Không đến mức đáng báo động như Đông Mai, làng phá dỡ xe, máy công trình Tề Lỗ, thuộc xã Tề Lỗ, huyện Yên Lạc (Vĩnh Phúc) nhộn nhịp với hàng trăm doanh nghiệp phá dỡ cả công trường máy móc. Ông Nguyễn Đình Hói, Trưởng ban quản lý làng nghề ước tính: Với tốc độ phá dỡ xe như hiện nay thì mỗi ngày có hàng tấn đất cát nhiễm dầu mỡ và rỉ sắt được tống ra bãi rác. Do cụm công nghiệp đã được quy hoạch, nhưng thời hạn đưa vào sử dụng chưa có, nên toàn bộ các đồ thải loại không thể tận dụng được như đất cát dính dầu mỡ trong những xe, máy công trình đều được tống ra bãi rác dân sinh ngay cạnh nghĩa địa và một phần còn lại đổ ra bờ sông Phan. Một cán bộ xã cho biết, nguồn nước ở Tề Lỗ đã bị ô nhiễm sắt, nhưng ô nhiễm thế nào thì chưa có cơ quan chức năng nào kiểm nghiệm. Thế nên có khoảng 99% số hộ gia đình trong xã phải mua máy lọc nước về sử dụng.

Năm 2010, cả nước có khoảng 40 nghìn tấn ắc-quy chì được thải bỏ và dự báo đến năm 2015, con số này sẽ là gần 70 nghìn tấn. Lượng ắc-quy này trôi nổi qua các làng nghề, để rồi cuối cùng được tái chế tại Đông Mai. Trong khi đó, các doanh nghiệp sản xuất và nhập khẩu những mặt hàng ắc-quy, dầu mỡ, hóa chất… này lại chưa thực hiện trách nhiệm thu gom hoặc xử lý các sản phẩm sau khi sử dụng. Cách đây khoảng 10 năm về trước, các doanh nghiệp sản xuất pin và ắc-quy lớn của Việt Nam như Công ty cổ phần Pin ắc-quy miền nam hoặc Công ty cổ phần Pin ắc-quy Tia Sáng đều thu hồi ắc-quy chì và xử lý để tái sử dụng, nhưng nay không thực hiện nữa, bởi giá thu mua của công ty không cạnh tranh nổi với giá thu mua của lực lượng đồng nát. Ông Tô Văn Thành, Phó Giám đốc Công ty cổ phần Pin ắc-quy Tia Sáng cho biết: “Ắc-quy là thứ bán ra tiền, không ai vứt ắc-quy ra đường cả. Tuy nhiên việc thu gom không được quy định nên doanh nghiệp có muốn cũng chịu. Cần phải có chế tài quy định rõ trách nhiệm và quyền lợi của doanh nghiệp khi thu hồi sản phẩm thải bỏ”.

Trước nhu cầu bức thiết từ thực tế, được biết, Tổng cục Môi trường đang hoàn thiện dự thảo để trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quyết định “Trách nhiệm của doanh nghiệp trong việc thu hồi các sản phẩm thải bỏ” (dự thảo WEEE). Theo đó, các doanh nghiệp sản xuất, nhập khẩu phải có trách nhiệm thu hồi, xử lý sản phẩm thải bỏ đã bán ra trên thị trường bằng cách tự thu gom hoặc liên kết với các doanh nghiệp khác, hoặc hợp đồng với tổ chức, cá nhân có đủ điều kiện thu gom, xử lý chất thải theo quy định của pháp luật.

Còn ông P.Gót-tê-xphen, Giám đốc Tổ chức Tri thức nghề nghiệp Quốc tế cho rằng: “Việt Nam nên xây dựng và triển khai một chương trình thu gom ắc-quy chì trên phạm vi toàn quốc, có sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan quản lý nhà nước và các nhà sản xuất, những đơn vị tái chế. Hệ thống thu gom cần phải dựa trên nguyên tắc đặt cọc bắt buộc hoặc chiết khấu nếu trả lại ắc-quy cũ khi mua ắc-quy mới”.

Theo Nhandan