Tổng kết, đánh giá tình hình hợp tác ASEAN năm 2013 và sự tham gia của Việt Nam

Chiều 29/11/2013, tại Hà Nội, Bộ Ngoại giao, với tư cách là Cơ quan Điều phối Quốc gia về hợp tác ASEAN, đã tổ chức cuộc họp liên Bộ, ngành nhằm tổng kết, đánh giá tình hình hợp tác ASEAN và sự tham gia của Việt Nam năm 2013; xác định phương hướng tham gia hợp tác ASEAN của Việt Nam trong năm 2014.

C hiều 29/11/2013, tại Hà Nội, Bộ Ngoại giao, với tư cách là Cơ quan Điều phối Quốc gia về hợp tác ASEAN, đã tổ chức cuộc họp liên Bộ, ngành nhằm tổng kết, đánh giá tình hình hợp tác ASEAN và sự tham gia của Việt Nam năm 2013; xác định phương hướng tham gia hợp tác ASEAN của Việt Nam trong năm 2014.

Cuộc họp này đặc biệt trong bối cảnh ASEAN đang đẩy mạnh việc trở thành Cộng đồng vào 2015. Cuộc họp cũng đã bàn và đánh giá về Cộng đồng ASEAN 2015, cơ hội và những thách thức đặt ra đối với Việt Nam, cũng như đề xuất, đóng góp vào việc xây dựng Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN giai đoạn sau 2015. Thứ trưởng Bộ ngoại giao, Trưởng SOM ASEAN Việt Nam Phạm Quang Vinh chủ trì cuộc họp; đại diện 3 trụ cột cộng đồng của Việt Nam (Bộ Ngoại giao, Bộ Công Thương, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội) cùng các Bộ, ngành liên quan đã tham dự cuộc họp.

Đánh giá về hợp tác ASEAN trong năm qua, đại diện các Bộ, ngành cho rằng, ASEAN đã đạt thành tựu khả quan trong thực hiện Lộ trình xây dựng cộng đồng ASEAN 2015 với việc ASEAN đã hoàn thành gần 78% các biện pháp trong Kế hoạch tổng thể xây dựng Cộng đồng Chính trị-An ninh; gần 80% các mục tiêu trong Kế hoạch tổng thể xây dựng Cộng đồng kinh tế ASEAN; đã và đang triển khai khoảng 90% các hoạt động trong Kế hoạch Tổng thể xây dựng Cộng đồng Văn hóa – Xã hội ASEAN. Tựu trung lại, ASEAN đã tiếp tục triển khai với quyết tâm cao về xây dựng Cộng đồng ASEAN, củng cố đoàn kết, tăng cường quan hệ hợp tác với các đối tác, đồng thời phát huy vai trò trung tâm của ASEAN trên những vấn đề quan trọng liên quan đến hòa bình, an ninh và phát triển của khu vực.

Đáng chú ý, Về chính trị – an ninh, ASEAN tiếp tục củng cố môi trường hòa bình, ổn định ở khu vực thông qua đẩy mạnh xây dựng lòng tin, đề cao và chia sẻ các chuẩn mực chung trong ứng xử giữa các quốc gia trong khu vực và với các nước bên ngoài; phát huy, nâng cao, mở rộng các công cụ và cơ chế hợp tác chính trị – an ninh hiện có của khu vực như: TAC, SEANWFZ, DOC…Về Biển Đông, ASEAN đoàn kết và nhất quán đề cao Tuyên bố 6 nguyên tắc, nhấn mạnh bảo đảm hòa bình, an ninh, an toàn hàng hải ở Biển Đông, giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, tôn trọng luật pháp quốc tế, Công ước Luật biển 1982, DOC và sớm đạt COC. Năm 2013, Na uy đã chính thức tham gia TAC (7/2013), nâng tổng số nước và tổ chức tham gia TAC là 32.

Về kinh tế,ASEAN nỗ lực thực hiện Kế hoạch tổng thể AEC thông qua việc triển khai đầy đủ Hiệp định Đầu tư toàn diện ASEAN (ACIA) và thúc đẩy triển khai Hiệp định Hải quan ASEAN, Hiệp định thương mại hàng hóa (ATIGA)…; thúc đẩy tự do hóa thương mại và dịch vụ, thúc đẩy triển khai thí điểm chương trình “Một cửa ASEAN”, hoàn tất bản chào Gói 8 về thương mại dịch vụ trong khuôn khổ Hiệp định khung ASEAN về Dịch vụ (AFAS), phấn đấu sớm hoàn thành bản chào Gói 9…; với bên ngoài, ASEAN đẩy mạnh triển khai các Hiệp định tự do thương mại (FTA) đã có với các Đối tác và đàm phán về Hiệp định Đối tác Kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) .

Về văn hóa – xã hội, ASEAN tiếp tục nỗ lực triển khai Kế hoạch Tổng thể, tập trung vào các lĩnh vực ưu tiên gồm: văn hóa, giáo dục, thể thao, quản lý thiên tai và biến đổi khí hậu.Cấp cao ASEAN 23 đã thông qua các Tuyên bố về Doanh nhân trẻ và việc làm, An sinh xã hội, Xóa bỏ bạo lực với phụ nữ và trẻ em, tăng cường hợp tác chống thiên tai, hợp tác phòng chống bệnh không lây nhiễm, tạo cơ sở để ASEAN tiếp tục thúc đẩy mục tiêu hướng tới người dân trong thời gian tới. Về kết nối và thu hẹp khoảng cách phát triển, ASEAN tiếp tục nỗ lực thúc đẩy triển khai Kế hoạch tổng thể về Kết nối ASEAN (MPAC) trên cả 3 lĩnh vực kết nối về hạ tầng, thể chế và con người trong đó chú trọng xây dựng các chiến lược huy động nguồn lực thông qua thúc đẩy mô hình PPP . Đồng thời, ASEAN từng bước mở rộng kết nối ra ASEAN 3 và Đông Á với vai trò nền tảng là Kết nối ASEAN, và đã thiết lập cơ chế đối thoại và tham vấn với Nhật, Trung Quốc, Hàn Quốc, Ấn Độ … ASEAN tích cực thúc đẩy triển khai Kế hoạch công tác IAI giai đoạn 2 (2009-2015) nhằm giúp tăng cường năng lực cho các nước CLMV trong liên kết khu vực, đến 9/2013, có 57/182 biện pháp của Kế hoạch tổng thể đã và đang được triển khai (chiếm 31%) ; tích cực tăng cường hợp tác để tranh thủ sự hỗ trợ từ các đối tác trong việc triển khai IAI.

Về quan hệ đối ngoại, ASEAN tiếp tục mở rộng và làm sâu sắc thêm quan hệ với các đối tác thông qua các khuôn khổ ASEAN 1, ASEAN 3, Cấp cao Đông Á (EAS), Diễn đàn an ninh khu vực ASEAN (ARF), Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN mở rộng (ADMMplus). Các nước và tổ chức quốc tế tiếp tục quan tâm và mong muốn thiết lập quan hệ đối tác với ASEAN (đến nay đã có 77 nước ngoài ASEAN và các tổ chức quốc tế cử Đại sứ tại ASEAN). Nhìn chung, các đối tác đều coi trọng cường quan hệ với ASEAN, khẳng định tiếp tục hỗ trợ ASEAN xây dựng Cộng đồng, tăng cường liên kết, kết nối và thu hẹp khoảng cách phát triển; cam kết tiếp tục hợp tác trong các lĩnh vực kinh tế – thương mại, ứng phó với các thách thức như thiên tai, biến đổi khí hậu, an ninh năng lượng và lương thực, an ninh và an toàn hàng hải…; Đồng thời, ASEAN tiếp tục thúc đẩy thực hiện các thỏa thuận đã cam kết với từng đối tác, chú trọng việc nâng tầm và làm sâu sắc hơn quan hệ.

Hợp tác, ứng phó với các thách thức khu vực và toàn cầu; thúc đẩy hợp tác tiểu vùng, trong đó có tiểu vùng Mê Công: ASEAN tiếp tục đẩy mạnh hợp tác nhằm ứng phó với các thách thức, nhất là các thách thức an ninh phi truyền thống như: thiên tai, dịch bệnh, tội phạm xuyên quốc gia… Hợp tác tiểu vùng, trong đó có Tiểu vùng Mê Công cũng được thúc đẩy thông qua các khuôn khổ hợp tác Tiểu vùng Mê Công với các Đối tác quan trọng như: Nhật Bản, Mỹ, Hàn Quốc…

Về phương hướng hợp tác ASEAN thời gian tới, các đại biểu đều nhấn mạnh, tuy ASEAN có nhiều thuận lợi, nhưng cũng đang đứng trước không ít thách thức, cả về nội tại cũng như trong bối cảnh khu vực tiếp tục có những diễn biến phức tạp. Do đó, để đẩy mạnh hợp tác ASEAN 2014 và xây dựng Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN sau 2015, ASEAN cần tiếp tục nỗ lực thực hiện tối đa các mục tiêu còn lại trong Lộ trình xây dựng cộng đồng ASEAN 2015, chú trọng nỗ lực xây dựng cộng đồng hướng tới người dân; củng cố đoàn kết và duy trì vai trò trung tâm của ASEAN; tiếp tục mở rộng quan hệ với các đối tác; tăng cường phối hợp đối phó với các thách thức khu vực và toàn cầu.

Về Xây dựng Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN sau 2015, các đại biểu cho rằng Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN sau 2015 cần mang tính chiến lược và dài hạn, nhằm đưa Cộng đồng và liên kết, kết nối ASEAN phát triển lên một mức cao hơn, hướng tới một ASEAN gắn kết về chính trị, liên kết về kinh tế, cùng chia sẻ trách nhiệm xã hội và hướng tới người dân vì các mục tiêu hòa bình, an ninh, phát triển thịnh vượng ở khu vực. Theo đó, ASEAN cần đẩy mạnh việc xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử (COC) và thực hiện Tuyên bố 6 nguyên tắc của ASEAN về Biển Đông. ASEAN cần sớm xác định các thành tố cơ bản của Tầm nhìn và nỗ lực bảo đảm đúng tiến độ như yêu cầu của Lãnh đạo cấp cao.

Các đại biểu đánh giá cao sự tham gia hợp tác ASEAN của Việt Nam năm 2013, trong đó nhấn mạnh những nội dung cụ thể đó là:

Việt Nam đã nỗ lực góp phần thúc đẩy đoàn kết, thống nhất thông qua kiên trì thúcđẩy và giữ vững các nguyên tắc cơ bản của Hiệp hội, xử lý khéo léo các vấn đề nhạy cảm, phức tạp cũng như nỗ lực cùng các nước thành viên khác giải quyết thỏa đáng các vấn đề vướng mắc trên tinh thần Hiến chương ASEAN và vì lợi ích chung của Hiệp hội, qua đó góp phần duy trì đoàn kết, hữu nghị, hợp tác và uy tín của Hiệp hội.

Việt Nam tích cực cùng các nước thành viên khác thúc đẩy thực hiện hiệu quả, đúng tiến độ các trọng tâm ưu tiên của ASEAN trong năm 2013;trực tiếp tham gia và đóng góp quan trọng trong việc xác định các quyết sách lớn của ASEAN và phương hướng phát triển của Hiệp hội, nhất là tham gia xây dựng các Văn kiện Hội nghị như Tuyên bố Chủ tịch Cấp cao 22, Cấp cao ASEAN 23, các Tuyên bố trong lĩnh vực chuyên ngành về an sinh xã hội, phụ nữ và trẻ em, phòng chống dịch bệnh, quản lý thiên tai dịp Cấp cao 23, Tuyên bố về Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN giai đoạn sau 2015…..

Việt Nam đã chủ động, tích cực bám sát các mục tiêu chung của Hiệp hội, nỗ lực phấn đấu hoàn thành trách nhiệm quốc gia của Việt Nam trong tiến trình chung, bảo đảm thực hiện đúng các thỏa thuận mà ta đã cam kết, nhất là trong lĩnh vực kinh tế. Đến năm 2013, tỉ lệ thực hiện các mục tiêu xây dựng AEC của Việt Nam cho giai đoạn 2008 – 2013 là 84,8% đứng thứ 4 sau Xinh-ga-po, Ma-lai-xia và Thái lan. Mặt khác, Việt Nam cũng cần đẩy mạnh việc đánh giá các cơ hội và thách thức đặt ra khi ASEAN đi vào Cộng đồng vào 2015, từ đó tiếp tục định hướng, đẩy mạnh sự chuẩn bị các mặt của các cơ quan, địa phương, cộng đồng doanh nghiệp của Việt Nam trong tham gia Cộng đồng ASEAN từ nay đến 2015. Theo đó, các Bộ, ngành cần tích cực triển khai kế hoạch truyền thông về ASEAN đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt (8/2013)

Năm 2013, Việt Nam đãđảm nhiệm vai trò Chủ tịch Nhóm Đặc trách IAI và đã phát huy tốt vai trò này. Việt Nam đã chủ trì cùng ASEAN hoàn tất danh mục ưu tiên hoạt động cho các nước CLMV, thông qua Qui tắc tham gia các dự án IAI để kêu gọi hỗ trợ từ các Đối tác và đang tiến hành đánh giá giữa kỳ việc thực hiện IAI giai đoạn 2 (dự kiện hoàn thành vào 3/2014) để xác định các biện pháp nhằm thúc đẩy việc thực hiện các dự án thời gian tới.

Việt Nam đã có những đóng góp quan trọng, hiệu quả và thực chất thúc đẩy quan hệ đối ngoại của ASEAN phát triển cả về chiều rộng và chiều sâu; khuyến khích các Đối tác tham gia và đóng góp xây dựng vào các trọng tâm và ưu tiên của khu vực. Việt Nam đã đảm nhiệm và đang phát huy tốt vai trò nước điều phối quan hệ đối thoại ASEAN – EU (2012 – 2015), cùng các nước ASEAN xác định những ưu tiên cần thúc đẩy trong thời gian ta đảm nhiệm vai trò nước điều phối, tạo cơ sở để tiếp tục phát triển quan hệ ASEAN – EU trong thời gian tới. Đồng thời, Việt Nam phối hợp chặt chẽ với các nước điều phối quan hệ với các đối tác của ASEAN thúc đẩy và nâng quan hệ lên tầm cao hơn, nhất là phối hợp với Thái Lan trong thúc đẩy quan hệ ASEAN – Trung Quốc, trong đó có việc xử lý vấn đề Biển Đông và thúc đẩy xây dựng COC.

Việt Nam cũng đã tích cực tham gia và đóng góp vào các hoạt động hợp tácnhằm ứng phó với các thách thức, nhất là các thách thức an ninh phi truyền thống như: thiên tai, dịch bệnh, tội phạm xuyên quốc gia… thông qua việc thúc đẩy triển khai Hiệp định ASEAN về Quản lý Thảm họa và Ứng phó Khẩn cấp (ADDMER), thúc đẩy vận hành hiệu quả Trung tâm Điều phối hỗ trợ nhân đạo (AHA)…

Năm 2013, Việt Nam đã đảm nhận vai trò Chủ tịch Ủy ban ASEAN về Quản lý Thiên tai (ACDM); Việt Nam đã tổ chức thành công Hội nghị ACDM 22, Hội nghị cấp Bộ trưởng COP2 các bên tham gia AADMER và Diễn tập ứng phó thiên tai ASEAN (ARDEX13) cuối tháng 10/2013. Trên cơ sở đề xuất của Việt Nam, Cấp cao ASEAN 23 đã thông qua Tuyên bố ASEAN về hợp tác phòng chống thiên tai, tạo cơ sở để ASEAN thúc đẩy hợp tác trong lĩnh vực này thời gian tới.

Việt Nam cũng đã chủ động thúc đẩy hợp tác phát triển Tiểu vùng Mê-công theo hướng toàn diện cả về phát triển kinh tế-xã hội, cũng như bảo vệ môi trường, sử dụng và quản lý bền vững nguồn nước Mê-công; gắn kết và lồng ghép nội dung Kế hoạch tổng thể về kết nối ASEAN với các chương trình hợp tác Tiểu vùng Mê-công, nhất là về cơ sở hạ tầng; đồng thời thúc đẩy hợp tác Mê-công với các đối tác như: Trung Quốc, Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ… giúp các nước tại Tiểu vùng Mê-công tiếp cận với các nguồn lực và hỗ trợ cần thiết.

Phát biểu kết luận cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Quang Vinh nhấn mạnh, mặc dù ASEAN đã đạt các kết quả khả quan năm qua, tuy nhiên ASEAN vẫn gặp nhiều thách thức thời gian tới, nhất là trong bối cảnh thời gian từ nay đến 31/12/2013 khi thời gian Cộng đồng ASEAN ra đời không còn nhiều, nguồn lực hạn chế, tác động từ những diễn biến phức tạp ở khu vực, sự cạnh tranh giữa các nước lớn trong khu vực…đòi hỏi từng nước thành viên phải nỗ lực hơn nhằm duy trì đoàn kết phấn đấu thực hiện tối đa các mục tiêu còn lại trong Lộ trình xây dựng Cộng đồng. Với tư cách là thành viên tích cực, trách nhiệm của ASEAN, Việt Nam cần chủ động đóng góp vào nỗ lực chung của ASEAN về xây dựng cộng đồng theo đúng lộ trình đã đề ra, đoàn kết, mở rộng quan hệ với các đối tác và phát huy vai trò chủ đạo của ASEAN trên những vấn đề quan trọng liên quan đến hòa bình, an ninh và phát triển của khu vực.

Thứ trưởng Phạm Quang Vinh hoan nghênh nỗ lực của các Bộ, ngành của Việt Nam, chủ động và tích cực tham gia hợp tác ASEAN, phấn đấu hoàn thành những thỏa thuận mà Việt Nam đã cam kết trong ASEAN và giữa ASEAN với các đối tác, được các nước ghi nhận và đánh giá cao, góp phần thúc đẩy triển khai các mục tiêu chung của Hiệp hội. Cuộc họp nhất trí các Bộ, ngành cần xây dựng chương trình công tác cụ thể, xác định những nội dung ưu tiên trong lĩnh vực phụ trách, tiếp tục nỗ lực thực hiện, đồng thời tăng cường phối hợp, hợp tác để cùng thúc đẩy triển khai. Đồng thời, các Bộ, ngành cần chủ động sớm xác định hướng tham gia hợp tác ASEAN giai đoạn sau 2015 trong lĩnh vực phụ trách nhằm tiếp tục phát huy tinh thần tích cực, chủ động trong tham gia hợp tác ASEAN theo đúng tinh thần của Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ 11.

Trong tư cách điều phối, Bộ Ngoại giao sẽ tổng hợp tình hình hợp tác cũng như các kiến nghị, đề xuất của các Bộ, ngành báo cáo Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo theo quy định.

Theo Dangcongsan.vn