Tọa đàm trực tuyến "Để sinh viên nghèo có tiền theo học"

Chiều 15/10, Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức Tọa đàm trực tuyến “Để sinh viên nghèo có tiền theo học”.

Tham dự buổi Tọa đàm có: Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Trần Quang Quý; ông Nguyễn Ngọc Anh, Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính các ngân hàng và tổ chức tài chính, Bộ Tài chính; ông Lò Văn Đức, Giám đốc Ban Tín dụng học sinh, sinh viên (HSSV), Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH) Việt Nam; ông Nguyễn Tiến Trứ, Phó Giám đốc Chi nhánh Ngân hàng chính sách xã hội tỉnh Thanh Hóa, địa phương có số dư nợ cao nhất cả nước.

Với phương châm, không để một HSSV nào vì lý do khó khăn về tài chính phải bỏ học, trong 5 năm qua, hàng triệu lượt HSSV nghèo đã được vay vốn ưu đãi của Chính phủ để lập thân, lập nghiệp. Tuy nhiên, kỳ vọng của xã hội đối với Chương trình ngày càng lớn.

Đặt vấn đề vừa qua Thủ tướng Chính phủ đã có chỉ đạo không để HSSV nào phải bỏ học vì khó khăn về tài chính, vậy Bộ GD&ĐT đã triển khai thực hiện chỉ đạo này như thế nào? Thứ trưởng Trần Quang Quý cho biết về vấn đề này Bộ đã thực hiện nghiêm chỉnh chỉ đạo của Thủ tướng và Bộ đã triển khai các giải pháp như sau: Thứ nhất, hàng năm Bộ có văn bản chỉ đạo công tác tuyên truyền, cung cấp thông tin về chương trình tới toàn thể HSSV; thứ hai, ban hành các văn bản chỉ đạo, yêu cầu các trường sớm cấp giấy chứng nhận cho HSSV để làm thủ tục vay vốn. Những học sinh, sinh viên nào chắc chắn được lên lớp, tiếp tục học phải cấp giấy chứng nhận sớm cho các em để làm thủ tục vay vốn. Một số trường hợp thi lại, buộc thôi học thì nhà trường cần kịp thời thông báo cho NHCSXH, tránh việc thất thoát vốn. Bộ cũng phối hợp chặt chẽ với NHCSXH nắm thông tin, xử lý những vướng mắc phát sinh, quản lý và thu hồi vốn sau khi sinh viên ra trường; thứ ba, Bộ đã triển khai cùng Bộ LĐTBXH xây dựng website vay vốn đi học phục vụ công tác quản lý tín dụng, xây dựng thông tư hướng dẫn, cung cấp thông tin trên trang này.

Các khách mời tại buổi tọa đàm trực tuyến “Để sinh viên nghèo có tiền theo học”. Ảnh: Chinhphu.vn

Giải pháp về trường hợp đầu năm học mới các trường tiến hành thu học phí và những khoản đóng góp khác, nhưng thời điểm này HSSV chưa nhận được vốn vay ưu đãi, buộc các gia đình nghèo phải “vay nóng” để có tiền cho con mình nhập học? Trước tình hình này, Thứ trưởng Trần Quang Quý nêu rõ: Bộ đã chỉ đạo các trường có chính sách giãn thu cho các em. Các em thuộc diện cho vay theo Quyết định 157 sẽ được đóng tiền sau. Bộ đã đề nghị các trường cùng chia sẻ khó khăn với Nhà nước, không bắt các em phải nộp ngay. Các em nào diện gia đình nghèo, chưa có điều kiện đóng thì cho các em đóng sau. Các em bị trường thúc ép thì hãy phản ánh với Bộ GD&ĐT.

Về vấn đề bảo đảm vốn cho Chương trình Tín dụng Hỗ trợ Giảm nghèo để cho HSSV vay được thực hiện như thế nào? Ông Nguyễn Ngọc Anh cho hay, đây là chương trình rất lớn của Đảng, Nhà nước, Chính phủ, ngay từ ngày đầu tiên đã được quan tâm chặt chẽ của Chính phủ trong bố trí nguồn vốn ổn định để đảm bảo cho thực hiện chương trình. Để cân đối cho chương trình sinh viên vay vốn này, theo tính toán ban đầu cho chu kỳ tối đa 5 năm, các em sinh viên sẽ trả nợ trong chu kỳ tiếp theo 5 năm nữa, thì cần nguồn vốn quay vòng từ 45-50.000 tỷ đồng… Để đảm bảo ổn định, Nhà nước bố trí khoảng 1/3 và NHCSXH huy động 2/3 từ thị trường để đảm bảo nguồn vốn cho HSSV vay.

Ông Nguyễn Ngọc Anh cho biết thêm: Trong thời gian qua, do khó khăn nhất định từ thị trường tài chính, có lúc NHCSXH cũng chưa huy động kịp thời nguồn vốn từ thị trường, nhưng Bộ Tài chính, NHNN, các bộ, ngành cũng như Chính phủ đã chỉ đạo rõ không để khó khăn ảnh hưởng tới nguồn vốn NHCSXH cho học sinh, sinh viên. Bộ Tài chính, NHNN tạo nguồn vốn tạm thời để đảm bảo nguồn vốn cho NHCSXH đảm bảo nguồn vốn cho vay từng kỳ. Giai đoạn trước là khoảng 3.500-4000 tỷ đồng, giai đoạn này từ khoảng 2.500-3.000 tỷ đồng. Đặc biệt, chuẩn bị cho kỳ 1 năm học 2012-2013, Chính phủ đã cân đối đủ vốn cho NHCSXH thực hiện giải ngân cho chương trình. Bộ trưởng Bộ Tài chính thừa ủy quyền Thủ tướng sau khi báo cáo UBTVQH đã ký Quyết định sành 2.500 tỷ đồng từ nguồn vốn giảm nghèo của WB để dành cho NHCSXH giải ngân cho sinh viên. Cộng với nguồn thu nợ rất tốt từ chương trình cho vay trong các kỳ vừa qua, nếu nhu cầu cho vay từ khoảng 2500-3.000 tỷ đồng trong học kỳ này thì đã đủ nguồn.

Thắc mắc vấn đề hiện nay theo quy định hiện hành, định mức cho vay là 1 triệu đồng/tháng, nhưng theo khảo sát thì chi phí này không đủ cho 1 sinh viên đi học ở các thành phố lớn? Ông Nguyễn Ngọc Anh cho ý kiến: Câu chuyện tính toán rà soát cho vay trong quá trình học đã phát sinh ngay từ những ngày đầu thực hiện chương trình này, đây là nội dung được Chính phủ rất quan tâm, chỉ đạo Bộ Tài chính, phối hợp với các bộ ngành như Bộ GD&ĐT, NHNN, NHCSXH… tính toán điều chỉnh khi yêu cầu thực tế phát sinh. Trải qua các năm, từ năm 2007 khi bắt đầu cho vay tối đa 800.000 đ, năm 2009 thì điều chỉnh mức vay lên 860.000đ, năm 2010 điều chỉnh 900.000đ và từ năm 2011 đến nay thực hiện mức cho vay tối đa 1 triệu đồng/tháng/ học sinh.

Chúng tôi rất thống nhất trong bối cảnh giá sinh hoạt cao, thì con số 1 triệu đồng không phải là cao. Tuy nhiên xét từ mục tiêu của chương trình là kêu gọi xã hội hóa, Nhà nước hỗ trợ một phần, gia đình, xã hội tham gia một phần để đảm bảo nguồn vốn chung cho học sinh đi học chứ không chỉ dựa vào nguồn vốn nhà nước… Nếu điều chỉnh mức cho vay, Bộ Tài chính đã tính toán cân nhắc tới tính khả thi của Chương trình. Do vậy, chúng tôi vẫn duy trì mức tối đa là 1 triệu đồng/ tháng…

“Khi chúng tôi tính toán, nếu một gia đình có 1 con em đi học trong 5 năm vay mức tối đa này thì sau 5 năm dư nợ đã là 50 triệu đồng. Có 2 em đi học đã mất 100 triệu đồng và với một gia đình nghèo ở địa phương với dư nợ 100 triệu đồng là con số tương đối lớn. Cho nên việc tính toán mức cho vay cũng phải tính tới khả năng trả nợ của gia đình HSSV trong bối cảnh khó khăn này. Thực sự dư nợ mà lớn sẽ là gánh nặng đối với các gia đình, cũng sẽ ảnh hưởng tới quyết định nhập học của HSSV nữa. Tôi khẳng định Bộ Tài chính, Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Tài chính phối hợp với các bộ, ngành theo dõi chặt chẽ biến động của giá cả thị trường để có thể trình Chính phủ ban hành mức điều chỉnh phù hợp và khả thi trong trường hợp cần thiết. – Ông Nguyễn Ngọc Anh nhấn mạnh.

Việc xác nhận cho các đối tượng này vay vốn, nhiều địa phương triển khai khác nhau, có nơi thì quá chặt, ngược lại có nơi thì lỏng lẻo; cá biệt có một số địa phương khi hộ có nhu cầu vay vốn không thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo thì đều xác nhận là hộ khó khăn về tài chính để được vay vốn…Làm sao để khắc phục tình trạng này? Ông Lò Văn Đức cho biết, các đối tượng được vay theo điều 3 khoản 2 Quyết định 157, Bộ LĐTBXH đã có Thông tư 27 hướng dẫn, nhưng có địa phương triển khai chưa chuẩn xác. Có đối tượng khó khăn chung chung cũng đưa vào khó khăn tài chính. Từ năm 2011 lại đây, Bộ LĐTBXH đã có Thông tư 34 hướng dẫn chi tiết hơn. Qua các đoàn kiểm tra liên ngành, các tổ tiết kiệm vay vốn, các tổ giao dịch có chấn chỉnh, các địa phương đã xác nhận chính xác hơn. Việc kiểm tra giám sát có vai trò rất quan trọng tại địa phương, nhất là tổ trưởng tổ tiết kiệm vay vốn, người nắm bắt được tình trạng thực tế của người dân, biết được người vay có đủ tiêu chuẩn hay không.

Một bạn đọc hỏi khi em vay 24 triệu đồng để đi học, nhưng khi ra trường vẫn chưa tìm được việc làm đã 2 năm nay, liệu em có được gia hạn trả nợ vốn vay? Trả lời về vấn đề này, ông Lò Văn Đức khẳng định: Khi ban hành Quyết định 157 có ghi tùy vào chính sách và điều kiện cụ thể Bộ Tài chính và bộ, ngành liên quan nghiên cứu đề xuất chính sách phù hợp. Đúng là có thực tế chi phí sinh hoạt tăng và bà con kiến nghị được vay nhiều hơn, thời gian dài hơn, tuy nhiên chính sách còn phụ thuộc vào thời gian và nguồn vốn. Cần tiếp tục nghiên cứu để có giải pháp khả thi và tính bền vững nhằm đáp ứng nhu cầu người vay.

Đối với trường hợp trên, trong vòng 12 tháng sau khi ra trường, bạn có trách nhiệm bắt đầu trả nợ vốn vay nhưng nếu gia đình thực sự khó khăn thì có thể làm thủ tục gia hạn trả nợ theo quy định. Và nhiều trường hợp cũng đã kiến nghị về tình huống sinh viên ra trường lâu nhưng vẫn không thể kiếm được việc làm và kiến nghị xin tiếp tục được gia hạn, về vấn đề này chúng tôi đã nghiên cứu trình Chính phủ xem xét cho gia hạn thêm đối với những trường hợp này thêm một thời gian nào đó.