Tìm giải pháp hợp lý trong xử lý rác thải

Khai thác hiệu quả khu xử lý rác tập trung

Với diện tích 100 ha, Khu xử lý chất thải tập trung Tóc Tiên (xã Tóc Tiên, huyện Tân Thành, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu) được quy hoạch làm nơi tập kết và xử lý toàn bộ chất thải phát sinh trên địa bàn tỉnh. Sau hai năm đi vào hoạt động, về cơ bản, khu xử lý đã đáp ứng được những yêu cầu đặt ra trong quá trình xử lý nguồn chất thải phát sinh trên địa bàn tỉnh.

Theo thống kê của Sở Tài nguyên và Môi trường Bà Rịa – Vũng Tàu, mỗi ngày trên địa bàn tỉnh phát sinh khoảng 800 tấn rác thải sinh hoạt, phần lớn trong số đó được chôn lấp tại Khu xử lý chất thải tập trung Tóc Tiên. Tuy nhiên, việc chôn lấp rác thải sinh hoạt với quy trình không hợp vệ sinh hiện nay cộng với khối lượng chôn lấp hằng ngày tương đối lớn đã gây ra tình trạng ô nhiễm môi trường chung quanh khu vực, nhất là vào mùa mưa. Để khắc phục tình trạng trên, tháng 11-2010, Sở Tài nguyên và Môi trường Bà Rịa – Vũng Tàu có tờ trình đề nghị UBND tỉnh cho phép đầu tư bãi chôn lấp chất thải rắn đô thị theo quy trình hợp vệ sinh. Dự án được chia làm hai giai đoạn, với tổng mức đầu tư khoảng 140 tỷ đồng, đơn giá xử lý khoảng 72 nghìn đồng/tấn rác. Tuy là giải pháp tình thế, trong giai đoạn chưa đủ khả năng xây dựng một nhà máy xử lý rác hiện đại, nhưng việc đầu tư một bãi chôn lấp rác thải hợp vệ sinh được xem là giải pháp tối ưu nhất hiện nay, đáp ứng được các yêu cầu về vốn đầu tư, bảo đảm vệ sinh môi trường, tránh ô nhiễm. Tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu cũng xác định, giai đoạn từ năm 2011 đến 2015, tỉnh lựa chọn quy trình chôn lấp kín, hợp vệ sinh nhằm giảm chi phí đầu tư, chi phí vận hành, để đến giai đoạn 2016-2020 sẽ chuyển toàn bộ sang quy trình đốt, kết hợp phát điện và khí thải được thu gom, xử lý đạt quy chuẩn kỹ thuật về môi trường.

Cần một giải pháp căn cơ, khoa học

Trong khi dự án bãi chôn lấp rác thải sinh hoạt hợp vệ sinh đang được triển khai, theo đúng tiến độ đến năm 2012 sẽ đi vào hoạt động, thì Sở Tài nguyên và Môi trường Bà Rịa – Vũng Tàu lại đề xuất giao cho Công ty TNHH KBEC Vina (Hàn Quốc) xử lý chôn rác sinh hoạt chung với bãi xử lý rác công nghiệp mà công ty này đã có trước đó tại Khu xử lý chất thải tập trung Tóc Tiên. Vấn đề đặt ra là, nếu để Công ty KBEC chôn lấp rác sinh hoạt (với đơn giá 14 USD/tấn rác), thì ngay từ năm đầu ngân sách tỉnh đã phải trả cho công ty này gần 86 tỷ đồng. Nếu so với chi phí trả cho dự án bãi chôn lấp chất thải rắn đô thị theo quy trình hợp vệ sinh của Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh là 21 tỷ đồng, thì ngân sách địa phương phải trả thêm gần 65 tỷ đồng. Nếu tính cả vòng đời dự án là 12 năm (đơn giá xử lý không thay đổi), tỷ giá tăng bình quân hằng năm 5%, lượng rác tăng bình quân 10% thì sau 12 năm ngân sách tỉnh phải chi trả cho Công ty TNHH KBEC Vina gần 2.600 tỷ đồng. Như vậy, nếu sau 12 năm hoạt động, ngân sách tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu phải chi trả thêm cho việc chôn lấp rác hơn 2.000 tỷ đồng. Chưa kể hiệu quả của việc xử lý rác sinh hoạt nói riêng, chất thải nói chung phụ thuộc rất nhiều vào việc phân loại rác. Việc chôn lẫn rác thải rắn công nghiệp với rác sinh hoạt rõ ràng đi ngược xu thế đó, chắc chắn sẽ có những tác động ngoài dự đoán.

Chưa hết, việc để Công ty TNHH KBEC Vina chôn rác thải sinh hoạt với rác thải rắn công nghiệp sẽ khiến quy hoạch đã được xác lập của Khu xử lý chất thải tập trung Tóc Tiên thay đổi. Việc điều chỉnh quy hoạch cho một mục tiêu xử lý rác sinh hoạt trước mắt sẽ dẫn tới sự manh mún, hỗn độn, ảnh hưởng đến công năng, hiệu quả của cả khu xử lý. Theo các chuyên gia trong lĩnh vực môi trường, số tiền hơn 2.000 tỷ đồng tiết kiệm được nếu tiếp tục triển khai dự án của Sở Tài nguyên và Môi trường đủ để xây dựng một nhà máy đốt rác công suất lớn. Đây cũng chính là mục tiêu tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu đề ra khi quy hoạch Khu xử lý chất thải tập trung Tóc Tiên.

Việc hình thành và hoàn thiện khu xử lý chất thải tập trung Tóc Tiên là một việc làm đúng đắn. Không phải địa phương nào cũng có khả năng xây dựng một khu xử lý chất thải tập trung lớn và quy mô như Bà Rịa – Vũng Tàu. Tuy nhiên trước tình trạng ô nhiễm môi trường cục bộ do chôn lấp rác thải sinh hoạt không hợp vệ sinh ở Khu xử lý chất thải tập trung Tóc Tiên đã và đang khiến người dân trong khu vực bức xúc, các cấp chính quyền tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu vẫn cần thận trọng lựa chọn giải pháp phù hợp khả năng và điều kiện thực tế địa phương, trên tinh thần tiết kiệm và hiệu quả.