Tiếp nối mạch nguồn văn học

Vài năm trở lại đây, các giải thưởng văn học dành cho thiếu nhi và việc phát hiện, bồi dưỡng các cây bút nhí đã được quan tâm hơn.

Báo Thể thao và Văn hóa vừa công bố kết quả giải thưởng Dế Mèn lần thứ hai. Năm 2020, cây bút nhí Cao Khải An (sinh năm 2009) đã đoạt giải đồng hạng Khát vọng Dế Mèn. Qua hai mùa giải, Dế Mèn thu hút đáng kể lực lượng người viết cho thiếu nhi và các cây bút ở độ tuổi thiếu nhi.

Ban giám khảo cuộc thi nhận định, có những tác phẩm của cây bút tuổi thiếu nhi tuy chưa đoạt giải, song hoàn toàn có thể in ấn thành sách, chất lượng tốt, nội dung rất phong phú, sinh động. Riêng giải Dế Mèn lần thứ hai, có sáu tác phẩm dự thi của các em thiếu nhi vượt qua vòng sơ loại, trong đó có hai bản thảo tiểu thuyết thuộc thể loại fantasy dày khoảng 200 trang của một em học sinh lớp ba và một em học sinh lớp sáu.

Tiểu thuyết của em học sinh lớp sáu được viết trực tiếp bằng tiếng Anh, sau đó dịch ra tiếng Việt, các bạn cùng lớp vẽ tranh minh họa và đó mới chỉ là phần một, trong trọn bộ bốn phần đang viết. Cuộc thi Đóa hoa đồng thoại do Nhà xuất bản Kim Đồng phối hợp Báo điện tử Tổ quốc và nhà tài trợ từ Nhật Bản sáng lập được tổ chức từ năm 2018 cũng thu hút nhiều cây bút nhí từ độ tuổi tiểu học.

Năm 2020, giải nhất hạng mục Tiểu học được trao cho em Phan Ngọc Đại Ngọc, học sinh lớp 3, Trường tiểu học Đoàn Thị Điểm, TP Đà Lạt. Cuộc thi Đóa hoa đồng thoại nổi bật với các buổi giao lưu “Bút kể ta nghe”. Khách mời là các nhà văn nổi tiếng, gắn bó với văn học thiếu nhi chia sẻ nhiều kinh nghiệm hay, trả lời những câu hỏi liên quan đến nghề viết từ các bạn nhỏ và trực tiếp dành thời gian hướng dẫn, thẩm định tác phẩm của trẻ.

Giới chuyên môn cho rằng, một trong những nhược điểm lớn ở tác phẩm dành cho thiếu nhi là người viết còn áp đặt góc nhìn của người lớn vào thế giới trẻ thơ, chưa đặt mình vào tâm thế của trẻ nhỏ để thấu hiểu, nhìn nhận và chia sẻ. Trước thực tế đó, ngày càng có nhiều cây bút nhí sáng tác văn học, mang đến cảm quan sinh động về thế giới trẻ thơ trong nhịp phát triển của văn chương. Theo đánh giá của các nhà xuất bản, vài năm gần đây, việc xuất hiện những cây bút nhí với sáng tác cho lứa tuổi của mình đã tạo nhiều hiệu ứng tốt.

Ở độ tuổi thiếu niên, các cây bút đã biết quan tâm, thể hiện được ngôn ngữ, bản sắc quê hương, con người tạo nên nét độc đáo trong tác phẩm. Thí dụ, tác giả Cao Khải An với tác phẩm “Chuyện của Bắp ăn mơ và xóm Ðồi Rơm”, từng đoạt Giải Khát vọng Dế Mèn lần thứ nhất, năm 2020. Tác phẩm cuốn hút bởi sự hồn nhiên, linh hoạt, sử dụng ngôn ngữ miền tây rất mộc mạc, duyên dáng. Các yếu tố này sẽ không thể nào tìm thấy trong tác phẩm văn học thiếu nhi được dịch từ nước ngoài.

Hay, tác giả Cao Việt Quỳnh (sinh năm 2008) với tác phẩm “Người Sao Chổi” khai thác được các góc nhìn mới của giới trẻ, cập nhật xu hướng hiện đại, kết cấu thông minh, bắt kịp xu hướng sáng tác mới. Bên cạnh mảng sách văn học với các tác phẩm được viết ở thể loại quen thuộc, như: truyện ngắn, truyện vừa, truyện dài, tiểu thuyết…, hiện nay, các cây bút nhí còn quan tâm, thử sức dòng sách về văn hóa, lịch sử, khám phá, du lịch, sách tranh kỹ năng, truyện cực ngắn… Với lợi thế sáng tác cho bạn đọc ở độ tuổi như mình, các cây bút trẻ em đủ điều kiện phát huy năng lực quan sát, sáng tạo nên những câu chuyện gần gũi, gắn liền với cuộc sống, tuổi thơ.

Từ những tín hiệu trên, có thể thấy, mảng văn học thiếu nhi đang sôi nổi trở lại với những bước chuyển động phù hợp xu hướng thời đại, khơi nguồn tri thức, giá trị nhân văn nhằm hướng trẻ em đến nguồn cảm hứng dồi dào và sáng tạo mạnh mẽ hơn về thế giới
của mình.