Tiếng chuông cảnh báo từ nam Ðịa Trung Hải

Tại Hội nghị quốc tế về Li-bi diễn ra mới đây ở Pa-ri dưới sự trung gian của Pháp, hai phe đối địch ở Li-bi đã đạt thỏa thuận với cam kết tạo điều kiện thúc đẩy tiến trình chính trị tại quốc gia Bắc Phi này. Ðây được coi là “chìa khóa” để tìm lối thoát cho cuộc khủng hoảng ở Li-bi. Tuy nhiên, từ cam kết đến hành động là một khoảng cách. Các nước châu Âu đang nỗ lực giúp Li-bi thoát khỏi vực sâu khủng hoảng và cũng là tự bảo vệ mình trước mối đe dọa khủng bố và làn sóng di cư xuất phát từ bờ biển Li-bi vốn đe dọa an ninh của cả châu Âu và khu vực Bắc Phi.

Các nước chủ chốt trong Liên hiệp châu Âu (EU) gần đây thúc đẩy các nỗ lực nhằm tháo gỡ bế tắc chính trị ở Li-bi và giúp quốc gia Bắc Phi tăng cường năng lực để ngăn chặn làn sóng di cư từ bờ biển Li-bi tràn vào châu Âu. Lo ngại tình hình bất ổn ở Li-bi đe dọa lợi ích của nước Pháp, Tổng thống Pháp E.Ma-crông đã đặt vấn đề Li-bi là vấn đề ưu tiên trong nhiệm kỳ của ông. Sau các cuộc đối thoại dưới sự chủ trì của Tổng thống Pháp tại Pa-ri, lãnh đạo hai phe đối địch chính tại Li-bi là người đứng đầu Chính phủ đoàn kết dân tộc (GNA) được quốc tế ủng hộ, ông Ph.Xa-rai và chỉ huy quân đội quyền lực nhất của phe đối lập ở nước này, Tướng Kh.Háp-ta đã ký thỏa thuận cam kết ngừng bắn và tổ chức bầu cử nhanh nhất có thể.

Sau khi NATO khai hỏa cuộc chiến ở Li-bi cách đây sáu năm, quốc gia này chìm trong bạo lực của cuộc xung đột “huynh đệ tương tàn” và nỗi lo khủng bố. Hàng chục nhóm vũ trang đã bị cuốn vào cuộc tranh giành quyền lực sau khi nhà lãnh đạo M.Ca-đa-phi bị lật đổ hồi năm 2011. Một chính phủ đoàn kết dân tộc (GNA) được quốc tế công nhận đã được thành lập và hoạt động tại thủ đô Tơ-ri-pô-li từ tháng 3-2016, song đến nay vẫn chật vật trong việc xác lập quyền lãnh đạo trên cả nước. Tình hình an ninh bất ổn đã khiến hầu hết các đại sứ quán nước ngoài tại Li-bi đóng cửa. Ðến nay, một số nước chủ chốt thuộc EU đã cử đại sứ trở lại Li-bi sau khi GNA được thành lập nhằm thể hiện sự đoàn kết với Chính phủ Li-bi.

Bên kia bờ Ðịa Trung Hải, các nước châu Âu lo ngại tình hình bất ổn biến Li-bi trở thành “lò” đào tạo và xuất khẩu khủng bố sang “lục địa già”. Li-bi được cho là nơi thu hút các phiến quân từ khắp nơi trên thế giới, nhất là từ hai “chảo lửa” I-rắc và Xy-ri. Quốc gia Bắc Phi này cũng trở thành điểm trung chuyển chính cho những chuyến tàu chở người di cư bất hợp pháp vượt biển sang châu Âu. “Bão” di cư khiến châu Âu chao đảo. Từ đầu năm nay, khoảng 100 nghìn người di cư đã cập bến vào bờ biển của I-ta-li-a để tới châu Âu, trong đó phần lớn đến từ Li-bi. 2.200 người di cư đã bỏ mạng trên Ðịa Trung Hải trong hành trình đi tìm “miền đất hứa”.

Bị ảnh hưởng trực tiếp từ cuộc khủng hoảng ở Li-bi, cho nên châu Âu đã nỗ lực giúp quốc gia Bắc Phi này. EU vừa công bố chương trình trị giá 46 triệu ơ-rô nhằm hỗ trợ huấn luyện và trang bị cho lực lượng bảo vệ biển và biên giới của Li-bi, giúp Li-bi chấm dứt khủng hoảng chính trị và tăng cường khả năng ngăn chặn dòng người di cư. Các lực lượng bảo vệ bờ biển của I-ta-li-a điều phối các hoạt động cứu hộ ở bờ biển Li-bi. Chính phủ I-ta-li-a đã thông qua nghị quyết về việc triển khai sứ mệnh hỗ trợ lực lượng bảo vệ bờ biển Li-bi nhằm thực hiện sáng kiến chống nạn buôn người cũng như kiểm soát các đường biên giới và lãnh thổ quốc gia của Li-bi, theo đề nghị giúp đỡ của Chính phủ Li-bi. Theo đó, Rô-ma sẽ triển khai các tàu chiến đến lãnh hải Li-bi để trấn áp nạn buôn người. Tuy nhiên, động thái này của Rô-ma vấp phải sự phản đối của phía Li-bi. GNA đã bác bỏ việc từng đề nghị I-ta-li-a phái tàu hải quân đến các vùng lãnh hải của Li-bi hoặc các máy bay phản lực chiến đấu đến không phận nước này; Chính phủ Li-bi khẳng định “chủ quyền quốc gia là một lằn ranh đỏ mà không ai có thể xâm phạm”. Ðề xuất của phía Li-bi là hướng tới một giải pháp mới nhằm hạn chế số thuyền chở người di cư xuất phát từ bờ biển nước này thông qua hỗ trợ các phương tiện tiên tiến, chứ không phải là đưa tàu chiến vào lãnh hải Li-bi.

Nhằm “chia sẻ” những khó khăn với I-ta-li-a và Li-bi, Tổng thống Pháp E.Ma-crông cũng thông báo Pháp sẽ thiết lập tại Li-bi các trung tâm xử lý đơn xin tị nạn. Trong khi đó, Hội đồng châu Âu (EC) cũng quyết định gia hạn “Chiến dịch Xô-phi-a” đến cuối năm 2018 để giám sát và thu thập thông tin tình báo về hoạt động xuất khẩu dầu lậu từ Li-bi, đánh giá chất lượng huấn luyện của các thành viên lực lượng bảo vệ bờ biển Li-bi, đồng thời tăng cường chia sẻ thông tin giữa các quốc gia thành viên EU và các cơ quan thực thi pháp luật nhằm ngăn chặn dòng người di cư.

Bạo lực và làn sóng di cư hiện là vấn đề nhức nhối ở Li-bi, trở thành tiếng chuông cảnh báo từ bờ nam Ðịa Trung Hải. Dù quốc tế nỗ lực giúp Li-bi ổn định tình hình, nhưng “chìa khóa” mở cánh cửa hòa bình thật sự vẫn nằm trong tay các phe phái ở quốc gia Bắc Phi này. Chỉ có hóa giải thù hận, tiến tới tổ chức các cuộc bầu cử tự do, công bằng nhằm thiết lập một thể chế chính trị vững chắc mới có thể giúp Li-bi trở lại bình yên và phát triển.

Theo Nhandan