Tiến triển tích cực trong tiến trình đàm phán hòa bình Ukraine

Trong thời gian gần đây, hàng loạt diễn biến quan trọng xảy ra liên quan đến cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine, như điện đàm thượng đỉnh Nga-Mỹ hay đợt trao đổi tù nhân lớn nhất giữa hai nước. Tuy nhiên, việc thuyết phục các bên liên quan nhượng bộ nhằm đạt được thỏa thuận hướng tới nền hòa bình bền vững, lâu dài vẫn còn nhiều thách thức.

Cuộc điện đàm kéo dài gần hai giờ đồng hồ giữa Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Mỹ Donald Trump, được đánh giá là đặt nền móng quan trọng cho tiến trình tìm kiếm hòa bình tại Ukraine. Cuộc trao đổi diễn ra trong bầu không khí tích cực, với việc hai nhà lãnh đạo đạt được sự đồng thuận về nhiều vấn đề quan trọng.

Hai bên nhất trí sẽ khởi động ngay đàm phán giải quyết xung đột tại Ukraine và ngừng bắn vào các cơ sở năng lượng, hạ tầng. Tổng thống Nga cũng phản hồi tích cực đối với đề xuất của Tổng thống Donald Trump về việc thực hiện sáng kiến bảo đảm an toàn vận chuyển ở Biển Đen.

Ngay sau cuộc điện đàm, Nga đã tiến hành đợt trao đổi tù binh lớn nhất với Ukraine, cụ thể: 175 binh sĩ Ukraine được trao đổi với 175 binh sĩ Nga. Moskva còn trao trả thêm 22 tù nhân Ukraine bị thương nặng cần được chăm sóc y tế khẩn cấp nhằm thể hiện thiện chí.

Trợ lý của Tổng thống Nga thông báo, vòng đàm phán tiếp theo giữa Nga và Mỹ sẽ diễn ra vào ngày 24/3 tại cấp chuyên gia. Trong thời gian qua, Nga đã có những nhượng bộ nhất định, thể hiện sẵn sàng sử dụng đối thoại để tiến tới giải quyết xung đột. Theo truyền thông Nga, ông Evgeny Minchenko, Giám đốc Viện Chính trị Quốc tế (IIPE) nhận định, những “cử chỉ thiện chí” của Moskva như trao đổi tù nhân, lệnh ngừng bắn 30 ngày đối với cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine… đã phá vỡ nhận thức về “sự cứng nhắc của Nga”.

Ông Minchenko nêu rõ, phía Nga đã thể hiện thiện chí sẵn sàng đàm phán hòa bình, với điều kiện phương Tây phải ngừng cung cấp vũ khí và hỗ trợ tình báo cho Ukraine. Trong khi đó, ông Vadim Kozyulin, nhà nghiên cứu cao cấp tại Học viện Ngoại giao Nga đánh giá cao việc trao đổi tù binh, đồng thời nhấn mạnh rằng, những động thái này là tín hiệu tích cực cho cuộc đối thoại tiếp theo.

Mặc dù giới chuyên gia đều hoan nghênh kết quả điện đàm, cho rằng các diễn biến vừa qua đã mang đến “ánh sáng cuối đường hầm” cho cuộc xung đột dai dẳng tại Ukraine, nhưng họ cũng nhận định hành trình đi đến hòa bình, ổn định còn nhiều chông gai. Nhiều ý kiến cho rằng, các điều kiện then chốt mà phía Moskva đưa ra từ khi cuộc chiến bắt đầu nổ ra cho đến nay vẫn không thay đổi, đó là chấm dứt hoàn toàn sự hỗ trợ quân sự và dừng cung cấp thông tin tình báo cho Kiev.

Việc Nga và Mỹ tiến hành các cuộc trao đổi, đàm phán về cuộc xung đột tại Ukraine mà không có sự tham gia của đại diện Kiev đã khiến Ukraine lo ngại về việc không có tiếng nói quyết định tương lai, vận mệnh của chính mình. Phía Ukraine tuyên bố sẽ tìm hiểu chi tiết về những nội dung Mỹ và Nga đã đề xuất. Về phần Liên minh châu Âu (EU), khối này đang nỗ lực tìm cách để đóng vai trò chủ động hơn trong cấu trúc an ninh khu vực.

Tại một cuộc họp của giới chức quân sự châu Âu mới đây, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nhấn mạnh, châu Âu nên là một phần trong các nỗ lực ngoại giao nhằm chấm dứt xung đột. Sự can dự của Tổng thống Mỹ Donald Trump với hàng loạt chuyển động ngoại giao liên quan tình hình Ukraine thời gian qua đã gây hoang mang cho Ukraine và châu Âu.

Tuy vậy, dư luận thừa nhận, các cuộc đối thoại, đàm phán là điểm sáng hiếm hoi trong nỗ lực tìm kiếm hòa bình, vốn đã “giậm chân tại chỗ” trong những năm qua. Mặc dù tiến trình đàm phán sắp tới còn nhiều khó khăn khi mỗi bên đều có những toan tính, lợi ích riêng nhưng “cánh cửa hòa bình” cho Ukraine cuối cùng cũng đã “hé mở”.