Thực thi chính sách hiệu quả để Việt Nam trở thành quốc gia thu nhập cao vào năm 2045

Để hiện thực hóa khát vọng trở thành quốc gia thu nhập cao vào năm 2045, Việt Nam cần chuyển đổi mô hình tăng trưởng và cải thiện năng lực của Chính phủ trong phối hợp và triển khai những cải cách chính sách kinh tế và đầu tư công.

Đây là khuyến nghị được các chuyên gia Ngân hàng Thế giới (WB) đưa ra trong buổi lễ công bố báo cáo mới, được tổ chức ngày 18/5 tại Hà Nội.

Cải cách thể chế đồng bộ, tránh bẫy thu nhập trung bình

Với tiêu đề “Để Việt Nam tươi sắc đào xuân? Cải cách thể chế hướng tới thực thi hiệu quả”, báo cáo cập nhật đánh giá quốc gia của WB đã chỉ ra những thách thức lớn mà mô hình tăng trưởng truyền thống của Việt Nam đang phải đối mặt, như ảnh hưởng từ đại dịch Covid-19, toàn cầu hóa chững lại, và nguy cơ ngày càng dễ tổn thương đối với những cú sốc từ bên ngoài, đặc biệt với rủi ro khí hậu.

Báo cáo đánh giá, từ một trong những nền kinh tế đóng cửa nhất thế giới, Việt Nam đã chuyển đổi thành một trong những nền kinh tế mở cửa nhất thế giới trong thập kỷ 1990 và 2000. Nhưng lộ trình từ quốc gia thu nhập trung bình thấp sang thu nhập trung bình cao sẽ có nhiều thách thức hơn trước.

Giám đốc quốc gia WB tại Việt Nam, bà Carolyn Turk đánh giá, GDP theo đầu người của Việt Nam đã tăng gấp 5 lần sau 3 thập kỷ qua, trong khi thể chế của quốc gia chưa thích ứng với tốc độ thay đổi đó kể từ thời kỳ Đổi mới vào cuối thập kỷ 1980.

Trong 35 năm qua, Việt Nam đã triển khai thực thi những ưu tiên phát triển, trong đó đạt kết quả vượt kỳ vọng trong lĩnh vực mở cửa thương mại và hòa nhập xã hội, nhưng kết quả chưa được đồng đều, bao gồm chưa đạt kết quả như mong muốn về đẩy mạnh tăng trưởng xanh và nâng cấp hạ tầng cơ bản.

Nguyên nhân được lý giải là do thể chế chưa phải lúc nào cũng sẵn sàng cho những nhiệm vụ, ưu tiên phát triển phức tạp, thường mang tính liên ngành, và hỗ trợ cho quá trình chuyển đổi trở thành xã hội thu nhập cao.

Bà Carolyn Turk nhấn mạnh, cải cách thể chế đồng bộ có thể giúp Việt Nam tránh bẫy thu nhập trung bình qua nâng cao hiệu quả ứng phó với những thách thức mới và phức tạp phát sinh trong nước và trên toàn cầu.

Tập trung cải thiện hiệu quả thực thi

Xác định một loạt những ứng phó chính sách và ưu tiên cải cách, báo cáo nhận định, thể chế hiện đại, có tính thích ứng sẽ là chìa khóa để bảo đảm thành công cho Việt Nam.

Báo cáo khuyến nghị triển khai 5 cải cách thể chế quan trọng để cải thiện kết quả thực thi của Việt Nam, bao gồm: tạo nền tảng thể chế vững chắc cho từng ưu tiên phát triển, nhằm biến những ưu tiên phát triển đó thành hành động cụ thể; hài hòa các quy trình, thủ tục hành chính để nâng cao hiệu quả của chính quyền các cấp; sử dụng các công cụ thị trường để tạo động lực cho các bên liên quan trong khu vực nhà nước và tư nhân; thực thi hiệu lực các quy định và quy tắc nhằm nâng cao động lực, lòng tin và công bằng; áp dụng các quy trình có sự tham gia để bảo đảm nâng cao minh bạch và trách nhiệm giải trình.

Theo ông Mai Tiến Dũng, nguyên Bộ trưởng-Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ, Việt Nam cũng đã xây dựng khá đầy đủ hệ thống pháp luật, trong đó cải cách thể chế là một trong những ưu tiên quan trọng trong phát triển kinh tế-xã hội. Tuy nhiên, thông qua thực thi, vẫn còn một số thiếu sót, hạn chế, thí dụ như quản lý vẫn còn chồng chéo, lấn sân, thực thi còn yếu, thiếu trách nhiệm giải trình…

Trong quá trình phấn đấu đưa Việt Nam trở thành quốc gia thực thi hiệu quả, ông Dũng cho rằng, các nền tảng cải cách đề ra trong báo cáo của WB có giá trị cho tiến trình cải cách ở Việt Nam, trong đó đề cao vai trò kỷ cương trong thực thi, nhất là công tác kiểm tra, giám sát, cùng những kinh nghiệm trong khắc phục các thiếu sót, hạn chế về thể chế để tiến tới thực thi hiệu quả.

Nâng cao tính thích ứng và hiện đại hóa thể chế hiện hành cũng là ưu tiên quan trọng được đề ra trong Chiến lược phát triển kinh tế-xã hội được thông qua tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng vào tháng 2/2021.

Qua triển khai một cách có hệ thống các cải cách thể chế, Việt Nam được kỳ vọng sẽ tạo nền tảng cho tầm nhìn phát triển kinh tế, tăng cường năng lực triển khai những chiến lược quốc gia, nâng cao động lực để đem lại kết quả cao hơn trong một số lĩnh vực quan trọng, gồm tăng trưởng xanh, chuyển đổi số, tài chính toàn diện, an sinh xã hội và nâng cấp hạ tầng, qua đó giúp hoàn thành các mục tiêu phát triển.