Thực hiện sàng lọc sơ sinh theo cơ chế xã hội hóa: Đầu tư nhỏ, lợi ích lớn

 - Những năm qua, sàng lọc sơ sinh (SLSS) theo cơ chế xã hội hóa (XHH) đã phát huy hiệu quả thiết thực, góp phần nâng cao chất lượng dân số. Cụ thể, chỉ với vài trăm nghìn đồng, người dân có thể làm xét nghiệm sàng lọc bệnh tật cho con ngay khi mới chào đời, góp phần phát hiện, can thiệp kịp thời, điều trị sớm các dị tật ở trẻ, giúp trẻ phát triển khỏe mạnh.

Những năm gần đây, nguồn kinh phí từ Chương trình mục tiêu quốc gia về y tế - dân số hạn hẹp, chỉ hỗ trợ SLSS miễn phí cho đối tượng nghèo, cận nghèo. Để phát huy tối đa hiệu quả của việc tầm soát, chẩn đoán sớm bệnh tật sơ sinh, từ năm 2016, Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình (DS-KHHGĐ) tỉnh phối hợp với Trung tâm SLSS Bionet Việt Nam triển khai thực hiện SLSS theo cơ chế XHH.

Nếu SLSS miễn phí chỉ sàng lọc 2 bệnh thì SLSS theo cơ chế XHH sẽ xét nghiệm nhiều bệnh theo từng gói, theo nhu cầu. Chi phí cho một gói xét nghiệm từ 300 nghìn đồng trở lên. Nếu kết quả lần 1 là nguy cơ cao thì lần 2 được lấy lại mẫu máu miễn phí tại cơ sở y tế ban đầu.

Ông Hoàng Văn Từ, Chi cục Trưởng Chi Cục DS-KHHGĐ tỉnh cho biết: Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Hội nghị Trung ương 6 (khóa XII) về công tác dân số trong tình hình mới đề ra mục tiêu đến năm 2030, 90% trẻ sơ sinh được tầm soát ít nhất 5 bệnh tật bẩm sinh phổ biến nhất. Vì thế, Chi cục đã chủ động tham mưu Sở Y tế đẩy mạnh triển khai SLSS theo cơ chế XHH, trong đó tổ chức tập huấn nâng cao năng lực cho cán bộ y tế và tăng cường tuyền thông bằng nhiều hình thức đa dạng để người dân nâng cao nhận thức, tự nguyện chi trả kinh phí, thực hiện SLSS cho trẻ.

Để giúp người dân sớm tiếp cận với các thông tin về SLSS theo cơ chế XHH, Chi cục DS-KHHGĐ tỉnh tăng cường tổ chức các lớp tập huấn kiến thức, kỹ năng cơ bản về SLSS cho đội ngũ y tế cơ sở; kỹ năng tuyên truyền, vận động cho cán bộ chuyên trách và cộng tác viên dân số. Bình quân mỗi năm, Chi cục DS-KHHGĐ tổ chức 2 hoặc 3 lớp tập huấn cho hơn 200 cán bộ chuyên trách, cộng tác viên dân số tham gia.

Cùng với đó, trung tâm y tế huyện và trạm y tế xã đã triển khai truyền thông, nâng cao nhận thức cho người dân, đặc biệt là phụ nữ chuẩn bị mang thai và đang mang thai với nhiều hình thức đa dạng như: lồng ghép vào các buổi sinh hoạt đoàn thể; qua các phương tiện thông tin đại chúng; phát tờ rơi, tờ gấp; lồng ghép trong các buổi tiêm chủng... Bình quân mỗi năm, toàn tỉnh tổ chức trên 800 buổi tuyên truyền cho hơn 20.000 lượt người; phát trên 4.000 tờ rơi các loại.

Bác sĩ Trần Hồng Duyên, Phó Giám đốc Trung tâm Y tế huyện Lộc Bình cho hay: Nhận thức được lợi ích của việc SLSS theo cơ chế XHH, trung tâm đã chủ động phối hợp với cấp ủy, chính quyền các xã, thị trấn tuyên truyền lồng ghép tại các buổi họp thôn, sinh hoạt đoàn thể, nói chuyện chuyên đề. Cán bộ trạm y tế các xã, thị trấn tích cực tư vấn cho phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ, phụ nữ mang thai về tầm quan trọng, ý nghĩa của thực hiện SLSS... Nhờ đó, người dân được nâng cao nhận thức, chủ động chi trả kinh phí, đăng ký thực hiện SLSS với trên 600 trẻ được sàng lọc mỗi năm.

Chị Vũ Thị Thanh, xã Bắc Quỳnh, huyện Bắc Sơn chia sẻ: Năm 2018, khi sinh bé đầu, tôi sợ con bị đau nên chần chừ không thực hiện SLSS. Giờ đây, khi được các nhân viên y tế tư vấn, tôi hiểu hơn về lợi ích của việc SLSS nên khi vừa sinh bé thứ 2 (năm 2023) tôi đã đăng ký thực hiện lấy máu gót chân cho bé. Chỉ với chi phí nhỏ nhưng có thể tầm soát được 5 bệnh cho con nên tôi rất an tâm.

Kết quả, từ năm 2016 đến nay, toàn tỉnh có 32.434 trẻ được SLSS, trong đó có 29.298 trẻ được SLSS theo cơ chế XHH, chiếm tới 90,3%. Qua xét nghiệm phát hiện 1.206 trường hợp nghi ngờ. Riêng từ năm 2023 đến nay, toàn tỉnh có 5.936 trẻ được SLSS theo cơ chế XHH, chiếm 95,2% tổng số trẻ được SLSS.

Với sự nỗ lực của ngành y tế, SLSS theo cơ chế XHH ngày càng được người dân tin tưởng, lựa chọn. Phát huy kết quả đạt được, thời gian tới, Chi cục Dân số KHHGĐ tỉnh tiếp tục tham mưu Sở Y phối hợp với các cấp, các ngành triển khai tốt và thường xuyên giám sát, đánh giá tình hình thực hiện chương trình SLSS theo cơ chế XHH để đảm bảo trẻ sinh ra khỏe mạnh, không bị mắc các bệnh, dị tật bẩm sinh, giảm gánh nặng cho gia đình, xã hội.