Thúc đẩy sản xuất, sử dụng phân bón hữu cơ

Nhằm xây dựng nền nông nghiệp bền vững, có trách nhiệm, theo hướng tuần hoàn và tăng trưởng xanh, giảm phát thải khí nhà kính, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đặt mục tiêu đến năm 2030 nâng tỷ lệ sử dụng phân bón hữu cơ lên ít nhất 30%; nâng công suất sản xuất phân bón hữu cơ của các cơ sở sản xuất đủ điều kiện lên 5 triệu tấn/năm.

Việt Nam có nhiều lợi thế về nguồn nguyên liệu để sản xuất phân bón hữu cơ, nhất là với khoảng 156 triệu tấn phụ phẩm trong trồng trọt, chăn nuôi; chế biến nông sản, động thực vật và thủy sản.

Phát triển chưa tương xứng tiềm năng

Theo thống kê, hiện nay Việt Nam đang sử dụng phân bón cao hơn nhiều quốc gia và gấp 3 lần mức trung bình của thế giới. Tình trạng bón phân mất cân đối, không bảo đảm kỹ thuật là nguyên nhân chính dẫn tới hiệu suất sử dụng phân bón thấp; cụ thể, chỉ đạt từ 40-45% đối với phân đạm, từ 25-30% đối với phân lân và từ 55-60% đối với phân kali.

Ðiều này không chỉ gây thất thoát về kinh tế mà còn làm ô nhiễm đất, ô nhiễm nguồn nước (cả nước mặt và nước ngầm), tăng phát thải khí nhà kính và ảnh hưởng tới chất lượng nông sản.

Ðể sản xuất bền vững, ngành trồng trọt cần bón cân đối dinh dưỡng từ cả nguồn phân hữu cơ và vô cơ. Việc sử dụng phân bón hữu cơ, ngoài việc cung cấp chất dinh dưỡng ổn định cho cây trồng, còn có tác dụng cải thiện tính chất vật lý, hóa học, sinh học của đất; hạn chế rửa trôi, tăng độ thấm và khả năng giữ nước của đất; tăng khả năng chịu hạn của cây trồng. Tuy nhiên, vì nhiều lý do, đến nay nước ta mới đáp ứng được khoảng từ 10-25% nhu cầu phân bón hữu cơ.

Mặc dù có thế mạnh về nguồn nguyên liệu nhưng việc sản xuất phân bón hữu cơ ở nước ta hiện vẫn chưa tương xứng với tiềm năng. Các cơ sở sản xuất phân bón hữu cơ công nghiệp trong nước đầu tư trang bị công nghệ sản xuất đơn giản.

Nhiều cơ sở sử dụng dây chuyền thô sơ, tính tự động hóa chưa cao, công nghệ vi sinh trong sản xuất phân hữu cơ còn thấp, chỉ sử dụng một vài chủng vi sinh vật phổ biến để ủ nguyên liệu hữu cơ hoặc bổ sung một số chất sinh học, chất điều hòa sinh trưởng,... dẫn đến công suất sản xuất và hàm lượng chất hữu cơ cũng như chất lượng phân bón còn thấp.

Tập trung tháo gỡ khó khăn

Theo Chủ tịch Hiệp hội phân bón Việt Nam Phùng Hà, các chính sách về phát triển phân bón hữu cơ hiện chưa đủ mạnh để khuyến khích đầu tư nghiên cứu, chuyển giao khoa học-công nghệ, sản xuất và sử dụng phân bón hữu cơ-phân bón sinh học, giảm sử dụng phân bón hóa học; chưa có định hướng cụ thể nhằm khuyến khích các cấp, chính quyền địa phương ưu tiên, hỗ trợ (vốn, đất…) cho nhà máy sản xuất phân bón hữu cơ.

Bên cạnh đó, bộ tiêu chuẩn về phương pháp thử chỉ tiêu chất lượng phân bón mặc dù đã được đầu tư, xây dựng trong thời gian qua, nhưng chưa đáp ứng được nhu cầu của thực tiễn, nhất là phương pháp thử để định danh cụ thể các loài vi sinh vật có ích trong phân bón hữu cơ.

Còn thiếu các kết quả nghiên cứu mang tính hệ thống, bài bản về sức khỏe đất, dinh dưỡng cây trồng, phát triển và sử dụng phân bón hữu cơ, phân bón mới có hiệu quả sử dụng cao để phục vụ chỉ đạo sản xuất, khuyến nông cũng như định hướng doanh nghiệp sản xuất, cung ứng và sử dụng của người dân…

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết, thời gian tới, cơ quan chức năng sẽ rà soát, sửa đổi, bổ sung quy chuẩn kỹ thuật về phân bón bảo đảm đáp ứng tình hình thực tế và yêu cầu quản lý nhà nước; xây dựng hoàn thiện bộ tiêu chuẩn về phương pháp thử, trong đó phấn đấu hoàn thiện bộ tiêu chuẩn phương pháp thử đối với các chỉ tiêu vi sinh vật trong phân bón hữu cơ; đồng thời, nâng cao năng lực của hệ thống kiểm nghiệm, xây dựng các phòng thử nghiệm kiểm chứng độc lập đủ năng lực để phục vụ công tác quản lý nhà nước về kiểm soát chất lượng phân bón.

Cùng với đó, cơ quan chức năng cũng sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc đăng ký, công nhận lưu hành phân bón hữu cơ thuộc trường hợp không phải khảo nghiệm theo quy định pháp luật để phát triển bộ sản phẩm phong phú, đa dạng về số lượng và chủng loại; khuyến khích phát triển, sản xuất và sử dụng phân bón hữu cơ quy mô nông hộ trên cơ sở tận dụng các nguồn phụ phẩm trong trồng trọt, chăn nuôi, chế biến nông sản, rác thải sinh hoạt; phát triển, đa dạng các sản phẩm phân bón hữu cơ chất lượng cao, phân bón hữu cơ chứa các loại vi sinh vật có ích mới, tiện ích cho người sử dụng, ổn định độ phì đất, nâng cao năng suất và hiệu quả kinh tế; ưu tiên, hỗ trợ hoạt động đăng ký mới, đăng ký cấp lại đối với các nhà máy/cơ sở sản xuất phân bón hữu cơ, nhất là các cơ sở có áp dụng quy trình, công nghệ sản xuất tiên tiến.