Thúc đẩy quan hệ Đối tác chiến lược ASEAN-EU

Tại Hội nghị, các nước hoan nghênh việc ASEAN và EU chính thức nâng cấp quan hệ lên Đối tác chiến lược, khẳng định cam kết mạnh mẽ thúc đẩy hợp tác trên cơ sở chia sẻ các giá trị, nguyên tắc và lợi ích chung, đề cao hợp tác đa phương, thúc đẩy trật tự quốc tế dựa trên luật lệ, đóng góp tích cực cho hoà bình, ổn định và thịnh vượng. ASEAN nhất trí với đề xuất của EU tổ chức Hội nghị Cấp cao kỷ niệm 45 năm quan hệ hai bên tại Brussels, Bỉ vào năm 2022.

Đại diện EU nhấn mạnh EU luôn coi trọng quan hệ với ASEAN, mong muốn phối hợp với ASEAN tận dụng hiệu quả tiềm năng và thế mạnh của mỗi bên, thúc đẩy hơn nữa quan hệ đối tác chiến lược ASEAN-EU và ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN. Đại diện EU hoan nghênh việc hai bên vừa kết thúc đàm phán Hiệp định Vận tải Hàng không Toàn diện (CATA), nối liền 37 quốc gia thành viên của hai tổ chức khu vực, góp phần tăng cường kết nối người dân và các nỗ lực phục hồi. Đại diện EU cũng cho biết đã đóng góp hơn 3 tỷ Euro qua cơ chế COVAX hỗ trợ vaccine cho các nước thu nhập thấp và trung bình, trong đó cung cấp 33 triệu liều vaccine và sẽ tiếp tục cung ứng cho các nước Đông Nam Á.

Thay mặt ASEAN, với tư cách là nước điều phối quan hệ, Bộ trưởng Ngoại giao Singapore khẳng định EU luôn là đối tác quan trọng của ASEAN và hoan nghênh những tiến triển tích cực trong quan hệ hợp tác hai bên thời gian qua. EU là nhà đầu tư lớn thứ 2 vào ASEAN với tổng số vốn 7,6 tỷ USD và là đối tác thương mại của ASEAN với tổng kim ngạch đạt 258 tỷ USD trong năm 2020.

Các nước ASEAN đánh giá cao EU triển khai chương trình Đội châu Âu (Team Europe) trị giá 800 triệu euro hỗ trợ ASEAN phòng chống dịch bệnh và chương trình “Sẵn sàng ứng phó đại dịch tại Đông Nam Á” trị giá 20 triệu euro tại khu vực; đồng thời, đề nghị EU tiếp tục ủng hộ các sáng kiến phòng chống COVID-19 của ASEAN cũng như phối hợp bảo đảm tiếp cận, cung ứng, nghiên cứu và phát triển vaccine an toàn, đồng đều và hiệu quả tại khu vực.

Các nước nhất trí ASEAN và EU, với tư cách là hai tổ chức khu vực được đánh giá thành công nhất trên thế giới, tiếp tục ưu tiên phối hợp ứng phó COVID-19 và thúc đẩy phục hồi toàn diện, bền vững, đồng thời phối hợp hoàn tất Kế hoạch hành động ASEAN-EU 2018-2022. Đại diện EU đề nghị thời gian tới, hai bên cần tập trung ưu tiên hợp tác thúc đẩy trao đổi kinh tế, thương mại và đầu tư, kết nối, chuyển đổi số, kinh tế số, an ninh mạng, biến đổi khí hậu, tăng trưởng xanh và bền vững, phối hợp sớm khởi động đối thoại về năng lượng. ASEAN và EU nhất trí phối hợp xem xét khả năng xây dựng Hiệp định Thương mại Tự do (FTA) ASEAN-EU trong tương lai và sớm ký kết Hiệp định CATA.

Về tình hình quốc tế và khu vực, các nước ASEAN và EU đều nhất trí cần bảo đảm một môi trường hoà bình, an ninh và ổn định trong khu vực, tạo thuận lợi cho các nước tập trung nỗ lực ứng phó COVID-19. Các bên nêu rõ tầm quan trọng của hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn, tự do hàng hải và hàng không tại Biển Đông, ủng hộ đối thoại, xây dựng lòng tin, kiềm chế, không tiến hành các hoạt động làm phức tạp thêm tình hình hay gia tăng tranh chấp, giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, trên cơ sở luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước UNCLOS 1982. ASEAN và EU khẳng định ủng hộ các nỗ lực nối lại đàm phán hướng tới bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế và UNCLOS 1982.

EU bày tỏ hoan nghênh việc Chủ tịch ASEAN cử ông Erywan Yusuf, Bộ trưởng Ngoại giao Brunei làm Đặc phái viên của Chủ tịch ASEAN về Myanmar, khẳng định sẽ nỗ lực hỗ trợ ASEAN thực hiện thành công Đồng thuận 5 điểm của các nhà lãnh đạo ASEAN, góp phần thúc đẩy hòa giải, đối thoại, hỗ trợ Myanmar ổn định tình hình.

Phát biểu tại Hội nghị, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn khẳng định tầm quan trọng của quan hệ đối tác chiến lược ASEAN-EU, đóng góp tích cực cho nỗ lực thúc đẩy hợp tác đa phương và liên kết khu vực; đồng thời hoan nghênh EU đóng vai trò quan trọng hàng đầu trong các nỗ lực toàn cầu ứng phó dịch bệnh, ứng dụng công nghệ, đổi mới sáng tạo, thúc đẩy thương mại đa phương, hỗ trợ thúc đẩy phục hồi và ứng phó biến đổi khí hậu.

Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn đề nghị EU hỗ trợ ASEAN tiếp cận vaccine kịp thời và đầy đủ, xem xét chuyển giao công nghệ sản xuất vaccine và nâng cao tự cường, tự chủ vaccine tại khu vực. Bộ trưởng cũng đề nghị EU là đối tác kinh tế hàng đầu của ASEAN, cần tăng cường phối hợp với ASEAN ổn định kết nối chuỗi cung ứng, tạo thuận lợi trao đổi thương mại, đầu tư, nghiên cứu khả năng xây dựng FTA ASEAN-EU trên cơ sở các FTA song phương đã có giữa EU với một số nước thành viên ASEAN, trong đó có Việt Nam.

Nhấn mạnh các nước ASEAN và EU đều chia sẻ lợi ích và trách nhiệm duy trì hoà bình, ổn định, an ninh và an toàn hàng hải trên Biển Đông, tuyến hàng hải huyết mạch của thế giới, Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn tái khẳng định lập trường nguyên tắc của ASEAN và của Việt Nam về Biển Đông. Bộ trưởng nhấn mạnh tầm quan trọng của xây dựng lòng tin và tin cậy lẫn nhau, kiềm chế không tiến hành các hoạt động làm phức tạp thêm tình hình, gia tăng tranh chấp hay gây hại đối với môi trường biển, giải quyết hoà bình các tranh chấp phù hợp với luật pháp quốc tế, bao gồm UNCLOS 1982. ASEAN đang tích cực phối hợp sớm hoàn tất bộ Quy tắc ứng xử COC hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế và UNCLOS 1982.

Bộ trưởng tái khẳng định UNCLOS 1982 là cơ sở pháp lý điều chỉnh mọi hoạt động trên các vùng biển và đại dương. Bộ trưởng nhấn mạnh quyền và lợi ích hợp pháp của các quốc gia ven biển được quy định trong UNCLOS 1982 phải được tôn trọng.

Kết thúc Hội nghị, Philippines chính thức tiếp nhận vai trò điều phối quan hệ ASEAN-EU trong giai đoạn 2021-2024.