Thúc đẩy hành động tại COP27

Hợp tác hay diệt vong

Phát biểu tại phiên thảo luận chính thức đầu tiên, Tổng Thư ký Liên hợp quốc cảnh báo thế giới đang đứng trước lựa chọn khốc liệt, giữa hợp tác giảm khí thải và đẩy thế hệ tương lai vào thảm họa khí hậu. Ông Guterres nêu rõ: Nhân loại phải lựa chọn hiệp ước đoàn kết bảo vệ khí hậu hay “tự sát tập thể”. Dân số thế giới sắp tròn 8 tỷ người, ông Guterres đặt câu hỏi “Chúng ta sẽ trả lời thế nào khi công dân thứ 8 tỷ sau này hỏi chúng ta đã làm gì cho hành tinh?”. Lãnh đạo Liên hợp quốc đề nghị các bên tham gia COP27 thảo luận đề xuất xây dựng một “hiệp ước đoàn kết”, theo đó tất cả các quốc gia nỗ lực hơn nữa để giảm lượng khí thải, các nước giàu và các tổ chức tài chính quốc tế hỗ trợ các nền kinh tế đang phát triển thúc đẩy chuyển đổi, chấm dứt phụ thuộc nhiên liệu hóa thạch, giảm mạnh phát thải và nâng cao năng lực ứng phó biến đổi khí hậu.

Trong vai trò chủ nhà, Tổng thống Ai Cập Abdel Fattah El Sisi (A.Xi-xi) cũng kêu gọi các bên thực hiện nhanh chóng, hiệu quả và công bằng các cam kết về khí hậu. Ông Sisi nêu rõ, thế giới chỉ có thể vượt qua cuộc khủng hoảng khí hậu hiện nay thông qua những bước đi thực tế, chứ không chỉ là cam kết và những câu khẩu hiệu. Các nhà lãnh đạo thế giới cần đưa ra thông điệp rõ ràng, bao gồm các biện pháp thực hiện cam kết.

Kêu gọi các bên thực hiện đầy đủ các cam kết, Tổng thống Senegal, kiêm Chủ tịch Liên minh châu Phi (AU) Macky Sall (M.Xan) nhấn mạnh, cam kết của các nước giàu cấp 100 tỷ USD mỗi năm hỗ trợ các nước nghèo ứng phó biến đổi khí hậu là chưa đủ, cần thiết nâng lên ít nhất 200 tỷ USD/năm. Ông Sall cũng cho biết, các nước châu Phi ủng hộ tiến trình chuyển đổi xanh công bằng, dù mức “đóng góp” của châu lục trong tổng lượng khí thải toàn cầu là rất thấp.

Tăng cường các khuôn khổ hợp tác

Ít nhất 25 nước nhất trí tham gia cơ chế hợp tác mới, được gọi là Quan hệ đối tác của các nhà lãnh đạo về vấn đề rừng và khí hậu, theo đuổi mục tiêu chấm dứt nạn phá rừng vào năm 2030. Tại COP26, hơn 100 nhà lãnh đạo từng ký thỏa thuận xóa nạn phá rừng vào cuối thập niên này, tuy nhiên chỉ có rất ít quốc gia ban hành chính sách nghiêm ngặt hơn và tài trợ nhiều hơn cho nỗ lực này. Với nhóm nước thành viên chiếm khoảng 35% tổng diện tích rừng trên thế giới, khuôn khổ hợp tác mới được kỳ vọng tạo bước tiến trong bảo vệ “lá phổi xanh” của trái đất.

Tổng thống Colombia Gustavo Petro (G.Pê-tơ-rô) tuyên bố, Colombia sẽ đóng góp 200 triệu USD mỗi năm trong 20 năm cho các dự án bảo vệ rừng nhiệt đới Amazon. Lãnh đạo Colombia kêu gọi các quỹ, nhà tài trợ ngừng đầu tư trong lĩnh vực khai thác tài nguyên hóa thạch, ủng hộ sáng kiến “hoán đổi nợ xanh” của Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) và Ngân hàng Thế giới (WB), theo đó các nước phát triển xóa hoặc giãn nợ cho các nước có thu nhập thấp nhằm thúc đẩy các dự án phát triển bền vững.

Một nhóm gồm 14 công ty kinh doanh thực phẩm lớn nhất thế giới đã giới thiệu kế hoạch chi tiết thực hiện mục tiêu khí hậu năm 2025. Trong đó, có mục tiêu hướng tới loại bỏ hoàn toàn hoạt động phá rừng có liên quan chuỗi cung ứng các sản phẩm đậu nành, thịt bò và dầu cọ. Ðây được đánh giá là bước đi quan trọng trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu toàn cầu, khi việc khai thác, phá rừng để lấy diện tích canh tác, nuôi trồng đã thải ra lượng lớn khí nhà kính.

Trong khi đó, các nhà lãnh đạo từ gần 50 quốc gia và tổ chức quốc tế đã ra mắt Liên minh quốc tế ứng phó hạn hán, được thành lập theo đề xuất của Senegal và Tây Ban Nha. Trong tuyên bố chung, Thủ tướng Tây Ban Nha và Tổng thống Senegal nêu rõ: Nhiệm vụ của liên minh là tạo động lực chính trị để giúp đất đai trên thế giới có khả năng phục hồi tốt hơn trong bối cảnh hạn hán và biến đổi khí hậu. Quỹ khởi đầu trị giá 5 triệu euro đã được Tây Ban Nha công bố nhằm hỗ trợ các hoạt động của Liên minh.

Những cam kết mới

Các nước giàu đã ủng hộ kế hoạch chuyển đổi năng lượng khỏi than đá của Nam Phi, theo đó mở đường cho thỏa thuận trị giá 8,5 tỷ USD giúp quốc gia châu Phi này khử carbon. Thỏa thuận này có thể được coi là khuôn mẫu cho các quốc gia đang phát triển khác. Theo thông báo, Anh, Pháp, Ðức, Mỹ và EU sẽ hỗ trợ Nam Phi theo hình thức viện trợ và cho vay.

Hà Lan tuyên bố sẽ tăng mức đóng góp hằng năm cho tài chính khí hậu của các nước đang phát triển lên mức 1,8 tỷ euro vào năm 2025, cao hơn khoảng 50% so với mức năm 2021. Ðức và Bỉ đã tham gia cùng một số quốc gia giàu có khác cam kết tài trợ giúp các nước đang phát triển khắc phục thiệt hại do biến đổi khí hậu gây ra. Theo đó, Ðức đóng góp 170 triệu euro và Bỉ đóng góp 2,5 triệu euro.

Trong khi đó, Quỹ Bill & Melinda Gates của tỷ phú công nghệ đã cam kết tài trợ 1,4 tỷ USD giúp các hộ nông dân nhỏ lẻ ứng phó tác động của biến đổi khí hậu. Quỹ ước tính, hơn 2 tỷ người phụ thuộc nguồn cung thực phẩm từ các hộ nông dân nhỏ, song chỉ chưa tới 2% nguồn tài trợ toàn cầu liên quan khí hậu được dành để giúp nông dân thích ứng biến đổi khí hậu.

Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) kêu gọi loại bỏ rào cản thương mại đối với các hàng hóa, dịch vụ môi trường để hỗ trợ cuộc chiến chống biến đổi khí hậu. Trong báo cáo tại COP27, WTO nêu rõ: Dù hoạt động thương mại góp phần phát thải trong quá trình sản xuất và vận chuyển, song thương mại cũng đẩy nhanh việc phổ biến công nghệ tiên tiến phát thải thấp và tạo nhiều việc làm, đóng góp quan trọng vào nỗ lực chung ứng phó biến đổi khí hậu toàn cầu.