Thu thuế xuất nhập khẩu: Khó chồng khó

– 7 tháng đầu năm 2023, tổng số thu thuế từ hoạt động xuất, nhập khẩu (XNK) của toàn Cục Hải quan tỉnh mới được trên 2.700 tỷ đồng, đạt khoảng 45% kế hoạch (6.000 tỷ đồng). Với tiến độ như hiện nay, nguy cơ không hoàn thành nhiệm vụ thu thuế XNK hàng hóa qua địa bàn đã hiện hữu.

Cán bộ Chi cục Hải quan Cửa khẩu Quốc tế Hữu Nghị làm thủ tục cho doanh nghiệp XNK hàng hóa qua cửa khẩu

Tổng số thu thuế XNK của Chi cục Hải quan Cửa khẩu Tân Thanh trong 7 tháng đầu năm 2023 chỉ được gần 5,7 tỷ đồng, đạt 2,83% chỉ tiêu giao từ đầu năm (chỉ tiêu năm 2023 của chi cục là 198 tỷ đồng) – số thu thấp đạt được trong 7 tháng thấp nhất trong 5 năm trở lại đây.

Lý giải vấn đề này, ông Phùng Văn Ba, Phó Chi cục trưởng Chi cục Hải quan Cửa khẩu Tân Thanh cho biết: Hàng hóa XNK qua cửa khẩu chiếm trên 96% là hàng có thuế suất 0%. Một số mặt hàng thông quan qua cửa khẩu có thuế suất 5% trước đây, khi thực hiện theo Hiệp định Thương mại đã ký kết giữa Trung Quốc và các nước ASEAN thì cũng giảm về 0%. Ngoài ra, một số hàng có thuế suất lớn như linh kiện điện tử, máy móc thiết bị sản xuất nhưng lại là hàng chuyển khẩu nên cơ quan hải quan cũng không được thu thuế XNK. Chính những điều này khiến số thu thuế đạt rất thấp.

Tại Cửa khẩu Quốc tế Hữu Nghị, công tác thu thuế XNK cũng gặp khó khăn, ông Phạm Thanh Cầm, Phó Chi cục trưởng Chi cục Hải quan Cửa khẩu Quốc tế Hữu Nghị cho biết: Tỷ trọng số thu thuế XNK của chi cục chiếm khoảng 70% là từ mặt hàng phương tiện vận tải nhập khẩu. Tuy nhiên, trong những tháng vừa qua, Trung Quốc thực hiện chính sách điều tiết lượng ô tô vận tải nhập khẩu qua Cửa khẩu Quốc tế Hữu Nghị, do vậy, mỗi ngày chỉ có 10 – 15 xe thực hiện nhập khẩu qua cửa khẩu. Vì vậy, số thu thuế nhập khẩu mặt hàng phương tiện vận tải trong 7 tháng đầu năm của chi cục chỉ được gần 1.000 tỷ đồng, giảm 59% so với cùng kỳ năm 2022. Chính quy định “không chính thức” trong hoạt động biên mậu phía Trung Quốc ảnh hưởng đến tổng số thu của chi cục, qua đó, trong 7 tháng đầu năm 2023, số thu của chi cục chỉ được gần 2.487 tỷ đồng, đạt gần 50% so với chỉ tiêu giao.

Không chỉ đơn vị hải quan ở 2 cửa khẩu trên, số thu của Chi cục Hải quan Cửa khẩu Chi Ma cũng chỉ được gần 223 tỷ đồng, đạt 47% chỉ tiêu giao; Chi cục Hải quan Ga đường sắt Quốc tế Đồng Đăng thu được gần 87 tỷ đồng, giảm 71% so với cùng kỳ năm 2022; còn Chi cục Hải quan Cửa khẩu Cốc Nam gần như không phát sinh số thu thuế. Tức là đến hiện tại, cả 5 chi cục hải quan ở các cửa khẩu đang thực hiện thông quan hàng hóa trên địa bàn có số thu thuế đều đạt thấp.

Bà Đỗ Thu Hương, Trưởng Phòng Thuế XNK, Cục Hải quan tỉnh cho biết: Mặc dù hoạt động XNK hàng hóa qua các cửa khẩu đang thông quan của tỉnh đã được khôi phục toàn diện nhưng Trung Quốc lại có những quy định “không chính thức” điều tiết sản lượng những mặt hàng trọng điểm như phương tiện vận tải, máy móc sản xuất, linh kiện điện tử, sắt thép thành phẩm, thiết bị nhôm thành phẩm… nhập khẩu qua các cửa khẩu của tỉnh, do vậy, kim ngạch những mặt hàng có thuế suất lớn đều sụt giảm mạnh. Ngoài ra, ngày 28/4/2023, Cục Đăng kiểm Việt Nam có Công văn số 1601/ĐKVN-VAQ về việc đánh giá động cơ phương tiện vận tải nhập khẩu theo tiêu chuẩn quốc tế trước khi nhập khẩu vào Việt Nam (có hiệu lực từ 7/7/2023). Do đó, trong nửa cuối tháng 7/2023, số lượng phương tiện vận tải nhập khẩu gần như không phát sinh qua Cửa khẩu Quốc tế Hữu Nghị, theo dự báo, trong những tháng cuối năm, số lượng phương tiện vận tải nhập khẩu sẽ giảm rất mạnh.

Cùng đó, thực hiện Nghị định số 44/2023/NĐ-CP ngày 30/6/2023 của Chính phủ quy định chính sách giảm thuế giá trị gia tăng theo Nghị quyết số 101/2023/QH15 ngày 24/6/2023 của Quốc hội (Nghị định số 44 có hiệu lực từ 1/7/2023), hầu hết các mặt hàng có thuế suất đều thực hiện giảm từ 10% thuế giá trị gia tăng xuống còn 8%. Chính những điều này khiến số thu thuế XNK các mặt hàng có thuế suất qua địa bản tỉnh trong 5 tháng cuối năm 2023 sẽ hụt thu khoảng 1.500 – 2.000 tỷ đồng so với dự tính số thu đã tính toán trước của ngành.

Trước thực tế trên, vào cuối tháng 7/2023, tại hội nghị “hai nước bốn bên” lần thứ 9 được tổ chức tại tỉnh Quảng Ninh (ngày 27/7), cũng như thông qua hội nghị đối thoại giữa Cục Hải quan tỉnh Lạng Sơn (Việt Nam) và Hải quan Nam Ninh (Trung Quốc) vào ngày 28/7, lãnh đạo Cục Hải quan tỉnh đã nêu một số kiến nghị với cơ quan hải quan Trung Quốc, trong đó, khuyến nghị cơ quan hải quan Trung Quốc không thực hiện chính sách điều tiết số lượng những mặt hàng có thuế suất nhập khẩu qua các cửa khẩu của tỉnh. Đồng thời, phối hợp rà soát, bổ sung thêm danh mục hàng hóa được phép XNK qua các Cửa khẩu: Chi Ma, Tân Thanh, Cốc Nam, Na Hình; tiếp tục xem xét mở lại hoạt động thông quan một số cửa khẩu khác như Bình Nghi, Pò Nhùng, Nà Nưa…

Ông Nguyễn Hồng Linh, Cục trưởng Cục Hải quan tỉnh cho biết: Công tác thu thuế XNK đang gặp nhiều khó khăn. Tuy vậy, lãnh đạo Cục đã chỉ đạo các chi cục hải quan tại cửa khẩu tiếp tục căn cứ trên tình hình thực tế của từng đơn vị để xây dựng, thực hiện các giải pháp nhằm hoàn thành chỉ tiêu thu ở mức cao nhất với phương châm thu đúng, thu đủ, thu kịp thời và đặc biệt là không để thất thu ngân sách.

Tìm hiểu được biết, lãnh đạo Cục Hải quan tỉnh đã chỉ đạo các chi cục, các phòng, ban liên quan tiếp tục thực hiện mạnh mẽ các giải pháp tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp trong thực hiện thủ tục XNK hàng hóa qua địa bàn, phấn đấu thực hiện công tác thu thuế XNK đạt hiệu quả cao hơn trong những tháng cuối năm 2023 nhằm đạt số thu cao nhất có thể.