Thu phí đường hợp lý

Nguồn vốn chuyển nhượng sẽ được đầu tư xây dựng đường cao tốc Trung Lương – Mỹ Thuận (khoảng 19.500 tỷ đồng), Thủ tướng Chính phủ chấp thuận cho Ban quản lý Dự án Mỹ Thuận (chủ đầu tư dự án) chuyển nhượng quyền thu phí đường cao tốc TP Hồ Chí Minh – Trung Lương cho Công ty cổ phần Phát triển đường cao tốc BIDV (BEDC). BEDC đã đề xuất Bộ Tài chính mức phí khiến nhiều người 'giật mình': Mức phí cao nhất là 4.000 đồng/km cho xe ô-tô tải nặng và công-ten-nơ, thấp nhất là 1.000 đồng/km cho ô-tô dưới 12 chỗ. Thời gian thu phí dự kiến kéo dài 25 năm.

Đường cao tốc TP Hồ Chí Minh – Trung Lương dài gần 62 km, là một phần của tuyến đường cao tốc TP Hồ Chí Minh – Cần Thơ, được thiết kế với vận tốc 120 km/giờ, gồm bốn làn ô-tô và hai làn dừng xe khẩn cấp. Mục tiêu khi xây dựng hệ thống đường cao tốc này là nhằm rút ngắn thời gian xe chạy, tiết kiệm chi phí, đồng thời góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế khu vực. Hiện nay, các cơ quan chức năng chưa quyết định thời điểm bắt đầu thu phí cũng như phương thức thu phí cụ thể, nhưng nhiều khả năng, ngày 30-4-2011 sẽ bắt đầu thu phí đường cao tốc này và áp dụng hình thức thu phí kín – một hình thức thu phí tiên tiến, hiện đại phổ biến tại nhiều đường cao tốc trên thế giới là sử dụng thẻ từ quét qua máy để tính phí theo số km thực tế mà phương tiện đã chạy.

Theo tính toán của BEDC, mức thu phí nói trên chỉ bằng một nửa, nếu hạch toán đủ, mức thu thấp nhất (cho xe ô-tô dưới 12 chỗ) phải là 2.000 đồng/km. Một số chuyên gia nhận định, lưu thông trên đường cao tốc rút ngắn nhiều về thời gian. Xét từ góc độ lợi ích kinh tế, có thể thấy mức phí như đề xuất của BEDC không phải cao, nhất là trong tình trạng hệ thống đường cũ, chất lượng xấu và lưu lượng xe lớn. Tuy nhiên, đối với số đông người dân, mức thu này là quá cao so với thu nhập và không tương xứng với chất lượng công trình. Tuyến đường cao tốc này có nhiều chỗ đã xuống cấp, xảy ra tình trạng lún và ổ gà, không bảo đảm cho xe chạy nhanh, nhiều đoạn chỉ có thể chạy 80 km/giờ,… Khách hàng kinh doanh buộc phải tính toán, nếu đi đường thu phí, tiết kiệm nhiên liệu, thời gian có cân đối với mức phí không? Nếu mức phí quá cao, lái xe và doanh nghiệp không mặn mà đi trên đường cao tốc và chủ đầu tư sẽ chậm thu hồi vốn. Hơn nữa, mục tiêu cuối cùng của việc xây dựng đường cao tốc là nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội, tăng cường lưu thông hàng hóa và giảm chi phí cho doanh nghiệp cũng không đạt được.

Theo các chuyên gia ngành GTVT, để khuyến khích việc tham gia giao thông trên đường cao tốc, Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ chi phí, không để người tham gia giao thông phải chịu toàn bộ. Đầu tư xây dựng đường cao tốc đòi hỏi nguồn vốn lớn, nếu chỉ dựa vào thu phí thì rất khó bù đắp vốn đầu tư vì phí cao sẽ ít phương tiện tham gia giao thông. Các cơ quan quản lý cần xem xét, tính toán phương án đưa ra mức thu phí hợp lý trong giai đoạn đầu để khuyến khích người dân đi lại, phát huy hiệu quả xã hội của con đường. Sau này, khi hoàn thành toàn tuyến, tạo thành hệ thống đường cao tốc thông từ TP Hồ Chí Minh đi Cần Thơ, có thể cho doanh nghiệp bù đắp số vốn bỏ ra bằng cách kinh doanh các trạm dịch vụ dọc tuyến, quảng cáo, hoặc kéo dài thời gian thu phí để tăng thu và giữ giá vé ở mức hợp lý.