Thiếu nữ Tày hát hay, đàn giỏi

(LSO) – Đó là em Liễu Thị Minh Thơ, sinh năm 2002, ở thôn Lộc Hồ, xã Phú Xá, huyện Cao Lộc. Em được nhiều người biết đến bởi tài năng đàn tính điêu luyện và giọng hát then mượt mà, truyền cảm.

Ấn tượng đầu tiên khi tôi gặp Thơ chính là hình ảnh nền nã của một cô gái nhỏ nhắn với tóc vấn khăn ngang. Chia sẻ về cơ duyên gắn bó với các làn điệu then, em cho biết: “Sinh ra trong gia đình có truyền thống hát then, ngay từ khi còn nhỏ, em đã được nghe những làn điệu then mượt mà, tình cảm từ các bà, các mế. Đặc biệt, người truyền cảm hứng nhiều nhất cho em chính là ông nội với những câu chuyện được truyền từ nhiều đời về hát then và văn hóa truyền thống của người Tày”.

Nghệ nhân Liễu Thị Minh Thơ, đại diện cho thế hệ trẻ kế thừa và phát huy dòng then cổ Xứ Lạng

Cuối năm 2015, Thơ được gia đình gửi gắm cho một nghệ nhân cao tuổi trong vùng dạy hát dòng then Văn (then cổ) thường được dùng trong các nghi lễ của người Tày. Do có năng khiếu trời phú cũng như sự hăng say trong học tập, Thơ được nghệ nhân tận tình truyền dạy từng ngón đàn, uốn nắn từng lời hát và đã có thể tự tin hát và đệm đàn then trong một thời gian ngắn. Bên cạnh đó, ngay tại xã Phú Xá cũng có câu lạc bộ then. Thơ và các chị trong làng thường xuyên tham gia câu lạc bộ để học hỏi các nghệ nhân thêm nhiều cách hát và ngón đàn mới.

Trải qua quá trình học hỏi và kiên nhẫn rèn luyện, chỉ sau 3 tháng, Thơ đã được thầy của mình tổ chức đại lễ lẩu then cấp sắc khai quang và trở thành một thầy then thực thụ, cũng từ đó mà cái tên “Then Thơ” đã ra đời và được nhiều người biết đến. Hằng ngày, Thơ vẫn được các gia đình trong làng, trong xã, thậm chí là ở các huyện, các tỉnh khác đón đi làm then như: cầu an, làm đầy tháng cho trẻ con, vào nhà mới… Tháng 3/2018, em tiếp tục được tổ chức đại lễ lẩu then tăng sắc. Đến nay, Thơ đã làm then được hơn 2 năm với số nghi lễ thực hiện trung bình trong 1 năm từ 60 – 100 lễ then.

Bên cạnh việc thực hiện các nghi lễ then, Thơ tích cực tham gia biểu diễn then tại Trung tâm Văn hóa tỉnh Lạng Sơn, tại các liên hoan hát then, đàn tính do địa phương và Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức. Đặc biệt, trong Liên hoan Nghệ thuật hát then, đàn tính toàn quốc tại Hà Giang tháng 5/2018, Thơ giữ vai trò chính cùng với tốp nghệ nhân của tỉnh trình diễn trích đoạn “Lẩu then khao sluông khai biooc” (dịch nghĩa: bán hoa cho phu đò) được trích lược từ đại lễ “Lẩu then khao sluông” của dòng then Tày. Đây là một trong những trích đoạn đặc sắc của dòng then Tày. Đây cũng là 1 trong 5 tiết mục diễn xướng then cổ được trao huy chương vàng tại liên hoan năm nay.

Chia sẻ về thành quả sau những nỗ lực, cố gắng của mình, Thơ cho biết: “Em muốn qua tiết mục biểu diễn này sẽ giới thiệu cho bạn bè gần xa bản sắc của dòng then quê mình, để văn hóa dân tộc mình vừa được bảo tồn, vừa được phát huy rộng rãi hơn nữa. Đặc biệt, em còn có ước muốn mở một lớp học hát then, đàn tính cho các em nhỏ yêu then”. Ít ai nghĩ rằng đây là tâm sự của một cô bé chỉ mới 16 tuổi.

Được biết, Thơ là một trong những tài năng nhỏ tuổi nhất của tỉnh được cấp sắc và đại diện cho thế hệ nghệ nhân trẻ sinh sau năm 2000. Tháng 6/2018, em đã được nhận giấy khen của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh là nghệ nhân có thành tích xuất sắc tại Liên hoan hát then, đàn tính các dân tộc Tày, Nùng, Thái toàn quốc lần thứ VI năm 2018.

Nhận xét về em Liễu Thị Minh Thơ, anh Hoàng Việt Bình, Phó Chủ tịch Hội bảo tồn dân ca tỉnh cho biết: “Mặc dù còn trẻ nhưng tài năng của em Thơ đã vượt xa tuổi đời. Em còn là người tích cực đi đầu trong các hoạt động biểu diễn, bảo tồn và phát huy giá trị các làn điệu hát then và cây đàn tính của dân tộc Tày, góp phần cho sự tiếp nối và phát triển của dòng chảy then Xứ Lạng”.