Thí điểm cấp thuốc Methadone nhiều ngày cho người bệnh

Tại Việt Nam, điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc Methadone được triển khai từ năm 2008. Qua hơn 10 năm triển khai đã bộc lộ một số yếu kém, bất cập, dẫn đến tỷ lệ bỏ điều trị lên đến 50%. Ðể khắc phục, Bộ Y tế triển khai thí điểm cấp thuốc Methadone nhiều ngày cho người bệnh tại ba địa phương: Ðiện Biên, Lai Châu và Hải Phòng…

Theo TS Nguyễn Hoàng Long, Cục trưởng Cục Phòng, chống HIV/AIDS (Bộ Y tế): Tính đến nay cả nước có hơn 52 nghìn người nhiễm HIV/AIDS đang được điều trị Methadone ở hơn 330 cơ sở điều trị tại 63 tỉnh, thành phố. Hiệu quả điều trị bằng thuốc Methadone đã được chứng minh. Tuy nhiên, qua hơn 10 năm triển khai chương trình điều trị Methadone cho thấy, tỷ lệ bỏ điều trị chiếm hơn 50%. Tỷ lệ này tập trung phần lớn ở các tỉnh miền núi phía bắc, nơi giao thông đi lại khó khăn. Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến người bệnh bỏ điều trị, là do họ không đủ kiên trì, kiên nhẫn tiếp tục theo đuổi điều trị khi hằng ngày phải đến cơ sở y tế uống thuốc trong thời gian liên tục nhiều năm. Nhiều người bỏ điều trị do đặc thù công việc như là công nhân cho nên không có thời gian đi uống thuốc hằng ngày trong giờ hành chính; hoặc lái xe, ngư dân phải đi làm việc xa nhà…

Ðể khắc phục những khó khăn, hạn chế nêu trên, Bộ Y tế đã triển khai thí điểm cho ba địa phương: Ðiện Biên, Lai Châu và Hải Phòng trong vòng hai năm (2021 – 2022) với giải pháp cho người bệnh tuân thủ điều trị tốt được mang thuốc Methadone về nhà sử dụng. Theo đó, tiêu chí để lựa chọn tỉnh tham gia thí điểm cấp phát thuốc Methadone nhiều ngày lần này là: Thứ nhất, các tỉnh, thành phố phải có sự ủng hộ và cam kết mạnh mẽ của chính quyền địa phương trong quá trình triển khai điều trị Methadone thời gian qua. Thứ hai, phải có văn bản đồng thuận tham gia của UBND tỉnh, thành phố. Thứ ba, là tỉnh có địa bàn đặc thù như miền núi, người bệnh phải đi lại xa hoặc đi làm ăn, công tác nên gặp khó khăn khi phải đến cơ sở y tế uống thuốc hằng ngày; là tỉnh đa dạng về địa bàn tức là vừa có địa bàn miền núi khó khăn và có địa bàn đồng bằng đô thị.

Ðiện Biên và Lai Châu là một trong những tỉnh miền núi phía bắc được lựa chọn vì địa bàn rộng và đi lại khó khăn, nhiều người bệnh phải đi hàng chục ki-lô-mét mới đến cơ sở điều trị để uống thuốc hằng ngày. Các điểm cấp phát thuốc Methadone đã được triển khai tại một số trạm y tế xã nhưng vẫn chưa đáp ứng được cho người bệnh vì các làng, bản quá xa mà đường đến cơ sở điều trị, cấp phát thuốc khu vực miền núi rất khó khăn. Ðồng thời, đây cũng là hai tỉnh đã đạt được nhiều kết quả trong việc triển khai điều trị Methadone trong những năm qua. Hải Phòng là một trong hai thành phố đầu tiên của Việt Nam triển khai điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc Methadone và đã có sự cam kết, ủng hộ mạnh mẽ của chính quyền các cấp trong thành phố. Hải Phòng cũng là thành phố có nhiều người nghiện sống ở các huyện đồng bằng và ven biển. Việc cấp thuốc Methadone nhiều ngày cho người bệnh sẽ giúp giảm thời gian đi lại và kéo giảm các chi phí liên quan; tạo điều kiện thuận lợi cho người bệnh được tiếp cận, duy trì tuân thủ điều trị mà vẫn bảo đảm thời gian cho công việc, sinh hoạt. Giải pháp này đã cải thiện việc điều trị cho người bệnh, nâng cao chất lượng cuộc sống và tăng sự hài lòng của người bệnh và gia đình đối với cơ sở điều trị Methadone; giảm tình trạng quá tải công việc của cán bộ y tế tại cơ sở điều trị Methadone.

Anh Trần Trường Giang, một người điều trị Methadone tại Cơ sở điều trị Methadone thuộc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Lai Châu chia sẻ: Khi biết Lai Châu được lựa chọn là tỉnh thí điểm mô hình này, tôi rất vui mừng. Là tỉnh có địa bàn rộng và đi lại khó khăn, mỗi người bệnh phải đi hàng chục cây số mới đến cơ sở điều trị để uống thuốc. Tôi là một trong những người bệnh đầu tiên được lựa chọn thí điểm cho chương trình này, tôi sẽ cố gắng tuân thủ tốt các quy định của chương trình. Ðược cấp thuốc dài ngày, chúng tôi sẽ yên tâm, không mất thời gian hằng ngày phải đi đến trung tâm y tế lấy thuốc. Sẽ dành được nhiều thời gian cho chăm sóc và kiếm tiền nuôi gia đình.

Cấp thuốc Methadone cho người bệnh mang về sử dụng tại nhà còn được coi là phần thưởng, đó là sự tin tưởng những người bệnh tuân thủ tốt trong quá trình điều trị. Số liều thuốc Methadone được mang về phụ thuộc vào mức độ tuân thủ của từng người bệnh sau khi theo dõi và đánh giá hằng tháng theo quy định. Ngược lại, nếu người bệnh nào vi phạm các quy định sẽ bị phạt bằng cách giảm số liều thuốc hoặc dừng việc được mang thuốc Methadone về. Cùng với việc thưởng cho hành vi tích cực và các lợi ích khác khi triển khai cho người bệnh mang thuốc về, sẽ nâng cao chất lượng và tăng sự duy trì người bệnh ở lại lâu dài với chương trình, góp phần đẩy lùi sự lây lan dịch HIV trong cộng đồng.