Thảo luận hai dự án: Luật Lưu trữ và Luật Kiểm toán độc lập

Bảo quản sử dụng hiệu quả tài liệu lưu trữ

Thảo luận dự án Luật Lưu trữ, đa số đại biểu nhất trí về sự cần thiết ban hành luật này và báo cáo thẩm tra của Ủy ban Pháp luật của QH.

Một trong những vấn đề được nhiều đại biểu thảo luận là việc quản lý tài liệu thuộc phông lưu trữ Đảng Cộng sản Việt Nam. Các đại biểu Nguyễn Hữu Hùng (Tiền Giang), Lê Quang Huy (Bạc Liêu) và một số đại biểu khác cho rằng, sau chín năm thi hành Pháp lệnh Lưu trữ, trên thực tế tồn tại hai hệ thống

lưu trữ được tổ chức từ T.Ư đến địa phương, là lưu trữ của Đảng và lưu trữ của Nhà nước, do đó cần có thời gian để tiếp tục nghiên cứu, tổng kết và đề nghị giữ ổn định các cơ quan lưu trữ như hiện nay. Đại biểu Vũ Hồng Anh (Hà Nội) bày tỏ băn khoăn, cần xem xét lại việc ghép cơ học thống nhất phông lưu trữ Đảng Cộng sản Việt Nam và phông lưu trữ Nhà nước Việt Nam thành phông lưu trữ quốc gia, vì cho rằng không có cơ sở về mặt lý luận và thực tiễn. Đại biểu Ngô Văn Minh (Quảng Nam) đề nghị làm rõ khái niệm 'quốc gia' và 'Nhà nước' rồi mới tính toán đến việc ghép phông lưu trữ Đảng Cộng sản Việt Nam và phông lưu trữ Nhà nước Việt Nam thành phông lưu trữ quốc gia. Đại biểu Triệu Thị Bình (Yên Bái) và một số đại biểu lại cho rằng, cần thống nhất Phông lưu trữ Đảng Cộng sản Việt Nam và phông lưu trữ Nhà nước Việt Nam thành Phông lưu trữ quốc gia.

Về tổ chức lưu trữ lịch sử, đa số đại biểu tán thành dự thảo luật là chỉ quy định lưu trữ lịch sử được tổ chức ở Trung ương, cấp tỉnh, không quy định tổ chức lưu trữ lịch sử ở cấp huyện để tập trung nguồn lực cho việc hiện đại hóa, phát triển sự nghiệp lưu trữ. Tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Hữu Hùng (Tiền Giang), Ngô Đức Mạnh (Bình Phước) đề nghị cần tính toán việc lưu trữ lịch sử cả ở cấp huyện và xã vì thực tế nguồn tư liệu lưu trữ ở hai cấp nói trên khá phong phú.

Quy định về Hội đồng xác định giá trị tài liệu lưu trữ (Điều 16) cũng được nhiều đại biểu quan tâm thảo luận, cho rằng việc xác định giá trị tài liệu là công việc đòi hỏi phải có chuyên môn, nghiệp vụ sâu và phải do một tập thể đề xuất để quá trình xem xét, đánh giá được chính xác, kỹ lưỡng. Cần nghiên cứu để quy định rõ hơn về thành phần, nhiệm vụ, quyền hạn của Hội đồng xác định giá trị tài liệu; quy định cụ thể các tiêu chí làm căn cứ cho việc phân loại, xác định giá trị tài liệu lưu trữ (vĩnh viễn, lâu dài, có thời hạn) để có chế độ thu thập, quản lý, khai thác và sử dụng phù hợp. Theo đại biểu Nguyễn Hữu Hùng và một số đại biểu, tài liệu lưu trữ ở những cấp độ khác nhau, tính chất, ý nghĩa và tầm quan trọng cũng rất khác nhau, cho nên thành phần tham gia hội đồng không thể giống nhau và nhất thiết phải có những chuyên gia về lưu trữ. Đại biểu Triệu Thị Bình (Yên Bái) cho rằng, quy định thành phần hội đồng như trong dự thảo luật còn quá cứng và cần có chế tài đối với hành vi làm mất tài liệu lưu trữ, đặc biệt là tài liệu lưu trữ quý hiếm.

Liên quan vấn đề xã hội hóa hoạt động dịch vụ lưu trữ, đại biểu Ngô Văn Minh (Quảng Nam) và một số đại biểu khác đều thống nhất cho rằng, đây là việc làm cần thiết nhằm tiếp cận xu thế chung của thế giới, huy động các nguồn lực xã hội vào việc giữ gìn, bảo vệ và sử dụng có hiệu quả tài liệu lưu trữ. Tuy nhiên, cần xác định rõ lĩnh vực nào cần được xã hội hóa, những lĩnh vực nào Nhà nước phải quản lý và quy định cụ thể điều kiện để tổ chức, cá nhân thực hiện các hoạt động này. Đại biểu Nguyễn Duy Nguyên (Hải Dương), Đỗ Minh Hảo (Đác Lắc) cho rằng, hiện nay tài liệu chuyên môn, nghiệp vụ của một số ngành như quốc phòng, công an, ngoại giao, tòa án, kiểm sát, địa chính… có khối lượng rất lớn, cần được bảo quản lâu dài tại ngành để phục vụ hoạt động đặc thù của các ngành này. Tuy nhiên, quy định của dự thảo luật về vấn đề này còn chưa cụ thể, do đó cần xác định rõ trong luật những ngành được quản lý tài liệu chuyên môn, nghiệp vụ lâu dài tại ngành, thời hạn được lưu giữ, chế độ quản lý, khai thác và sử dụng tài liệu; thời hạn phải chuyển giao tài liệu cho lưu trữ lịch sử.

Đại biểu Huỳnh Thị Hoài Thu (Đồng Tháp) và Ngô Đức Mạnh (Bình Phước) cho rằng, cần quy định về việc quản lý tài liệu lưu trữ điện tử trong luật vì trong điều kiện phát triển khoa học, công nghệ hiện nay, việc bổ sung phương thức quản lý tài liệu lưu trữ này là phù hợp với xu hướng phát triển và đáp ứng yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế. Đồng thời cần quy định cụ thể chế độ, thời hạn được phép tiếp cận tài liệu lưu trữ hạn chế sử dụng (Điều 28) để bảo đảm quyền tiếp cận tài liệu lưu trữ của tổ chức, công dân, phát huy giá trị tài liệu lưu trữ.

Về người làm công tác lưu trữ (Điều 42), nhiều đại biểu cho rằng, cần quan tâm củng cố đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức làm công tác lưu trữ và có chính sách phù hợp để nâng cao năng lực của đội ngũ làm công tác lưu trữ, đáp ứng yêu cầu bảo vệ và phát huy giá trị tài liệu lưu trữ. Quy định tại Điều 42 dự thảo luật chỉ nêu chung chung về tiêu chuẩn nghiệp vụ và việc đào tạo, bồi dưỡng về chuyên môn, nghiệp vụ lưu trữ ở cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị – xã hội; trong khi đó hoạt động lưu trữ đang được tiến hành ở cả các cơ quan, tổ chức khác, kể cả khu vực ngoài nhà nước. Đại biểu Nguyễn Viết Lểnh (Bình Định) đề nghị cần đánh giá rõ vai trò của người làm công tác lưu trữ vì công việc này thầm lặng, lại độc hại. Đại biểu Huỳnh Thị Hoài Thu (Đồng Tháp) đề nghị có quy định cụ thể về chế độ chính sách đối với cán bộ làm công tác lưu trữ ở cấp xã. Các ý kiến phát biểu cũng đề cập một số vấn đề khác như cơ chế giải mật; thủ tục sử dụng tài liệu lưu trữ; sao, chứng thực, công bố tài liệu lưu trữ; việc đưa tài liệu lưu trữ ra nước ngoài…

Minh bạch, rõ ràng hoạt động tài chính của doanh nghiệp

Thảo luận dự án Luật Kiểm toán độc lập, đa số ý kiến phát biểu đồng tình với việc ban hành luật, nhằm bảo đảm tính công khai trong hoạt động tài chính của doanh nghiệp, nhất là trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế.

Các ý kiến phát biểu tập trung năm nhóm vấn đề: Phạm vi điều chỉnh của luật; hoạt động hành nghề kiểm toán độc lập, kiểm toán viên; kiểm toán bắt buộc và giá trị báo cáo kiểm toán độc lập; điều kiện thành lập doanh nghiệp kiểm toán độc lập; phạm vi hoạt động của kiểm toán độc lập. Các đại biểu Cao Sỹ Kiêm (Thái Bình), Nguyễn Thị Khá (Trà Vinh) cho rằng, trong điều kiện hiện nay, luật nên giao cho Bộ Tài chính quản lý hoạt động kiểm toán độc lập, tổ chức thi và cấp chứng chỉ hành nghề đối với kiểm toán viên độc lập. Các đại biểu này cũng đề nghị, nên đưa Hội kiểm toán vào phạm vi điều chỉnh của luật và tách quản lý nhà nước với hoạt động nghiệp vụ kiểm toán của hội này. Thực tế, Hội Kiểm toán Việt Nam mới thành lập, mặc dù là hội nghề nghiệp, nhưng tham gia vào một số nội dung của quản lý nhà nước, dẫn đến nhiều bất cập trong hoạt động. Tuy nhiên, đại biểu Phạm Thị Loan (Hà Nội) lại đề nghị, đưa Hội nghề nghiệp kiểm toán vào điều chỉnh trong luật là không hợp lý mà nên điều chỉnh trong luật về các tổ chức hội, nhằm bảo đảm tính thống nhất. Đại biểu này đồng tình với việc giao Bộ Tài chính quản lý hoạt động kiểm toán độc lập. Tuy nhiên, không nên giao Bộ Tài chính cấp và thu hồi giấy phép thành lập doanh nghiệp kiểm toán độc lập, mà nên giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư để phù hợp với Luật Doanh nghiệp.

Trao đổi về vấn đề có nên quy định kiểm toán bắt buộc đối với tất cả các doanh nghiệp hay không, các đại biểu có nhiều ý kiến khác nhau. Đại biểu Cao Sỹ Kiêm cho rằng, chưa thể kiểm toán bắt buộc với tất cả doanh nghiệp, vì không khả thi do thiếu nguồn nhân lực để thực hiện. Tuy nhiên, các đại biểu Phạm Thị Loan (Hà Nội) và Thái Thị An Chung (Nghệ An) đề nghị, luật cần nghiên cứu quy định kiểm toán bắt buộc đối với tất cả doanh nghiệp, trước mắt tiến hành kiểm toán bắt buộc tất cả các dự án nhóm A và nhóm B, tiến tới tất cả các dự án sử dụng ngân sách nhà nước đều phải kiểm toán bắt buộc theo định kỳ. Bên cạnh đó, luật cần đưa ra thiết chế để tiến hành đấu thầu kiểm toán trong các dự án sử dụng vốn nhà nước, không phân biệt kiểm toán nhà nước hay kiểm toán độc lập.

Đề cập trình độ nghiệp vụ và đạo đức của kiểm toán viên, đại biểu Nguyễn Thành Tâm (Tây Ninh) cho rằng, để có báo cáo kiểm toán chính xác đòi hỏi trình độ và đạo đức của kiểm toán viên, nhưng luật chưa quy định cụ thể biện pháp xác định các tiêu chí này, chưa quy định cơ quan nào thẩm định về đạo đức của kiểm toán viên. Thực tế cho thấy, nhiều doanh nghiệp bên bờ vực phá sản, nhưng báo cáo kiểm toán vẫn đưa ra những con số rất đẹp, do sự thiếu trung thực và non kém về nghiệp vụ của kiểm toán viên. Do vậy, luật cần đưa ra tiêu chí đánh giá cụ thể về trình độ và đạo đức của kiểm toán viên. Bên cạnh đó, luật cần có chế tài xử lý nghiêm minh đối với sai phạm trong kiểm toán, vì hậu quả rất lớn cho nền kinh tế.

Về phạm vi hoạt động của kiểm toán viên, đa số ý kiến phát biểu cho rằng, chưa nên cho phép kiểm toán viên độc lập hành nghề với tư cách cá nhân, mà phải hoạt động trong một doanh nghiệp, vì kiểm toán là hoạt động đặc thù về tài chính. Luật cũng cần quy định doanh nghiệp kiểm toán độc lập phải mua bảo hiểm nghề nghiệp cho kiểm toán viên của mình, phòng trường hợp sai sót.