Tháo gỡ vướng mắc trong xử lý nợ xấu

Trong bối cảnh kinh tế thế giới và trong nước còn gặp nhiều khó khăn, thách thức, nợ xấu vẫn có xu hướng tăng. Giới chuyên môn cho rằng cần có thêm những giải pháp mạnh hơn trong vấn đề xử lý nợ xấu.

Theo báo cáo của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN), tính đến hết năm 2024, tổng số nợ nhóm 2 (các khoản vay có dấu hiệu cảnh báo rủi ro) tại các ngân hàng thương mại là hơn 211.709 tỷ đồng, chiếm 1,25% tổng dư nợ, trong đó, nhóm ngân hàng thương mại cổ phần chiếm phần lớn với hơn 118.756 tỷ đồng, tương đương 56,1% tổng nợ nhóm 2 của toàn bộ hệ thống ngân hàng thương mại. Nợ xấu nội bảng của các ngân hàng thương mại tính đến ngày 31/12/2024 ở mức hơn 733.904 tỷ đồng, tăng 3,4% so với cuối năm 2023.

Áp lực nợ xấu tăng cao

Phó Thống đốc Thường trực NHNN Đào Minh Tú nhìn nhận, năm 2024, kinh tế thế giới và trong nước gặp nhiều khó khăn, thách thức, thị trường chứng khoán, trái phiếu, bất động sản phục hồi còn chậm, thị trường mua bán nợ chưa phát triển như kỳ vọng, thiên tai, bão lũ gây thiệt hại nặng nề,... khiến nợ xấu vẫn có xu hướng tăng. Tổng Giám đốc Agribank Phạm Toàn Vượng cũng chung nhận định khi cho rằng, dù đã triển khai quyết liệt nhiều giải pháp nhưng nợ xấu vẫn có xu hướng tăng trong bối cảnh khó khăn chung của nền kinh tế và gần đây là tác động của bão số 3 (Yagi). Điều này khiến cho việc thực hiện mục tiêu đưa tỷ lệ nợ xấu, nợ tiềm ẩn trở thành nợ xấu xuống dưới 3% gặp rất nhiều thách thức.

Nợ xấu gia tăng, nhưng công tác xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng (TCTD) lại đang gặp nhiều khó khăn, tốc độ xử lý chậm, nhất là khi Nghị quyết số 42/2017/QH14 về xử lý nợ xấu của các TCTD hết hiệu lực. Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng - Tiến sĩ Nguyễn Quốc Hùng cho biết, các TCTD hiện phải đối diện nợ xấu tiềm ẩn rủi ro trong bối cảnh Nghị quyết số 42 hết hiệu lực, công tác thu hồi nợ xấu gặp nhiều khó khăn, nhiều khách hàng thiếu hợp tác, TCTD không được quyền thu giữ tài sản, cá biệt có khách hàng cố tình không trả nợ,... làm ảnh hưởng đến quá trình tái cơ cấu và xử lý nợ xấu.

Một số chuyên gia kinh tế khác cũng bày tỏ băn khoăn, bên cạnh các khoản nợ xấu hiện hữu, nợ xấu tiềm ẩn cũng là một mối lo ngại cho các TCTD. Nhiều khoản vay được cơ cấu lại trong giai đoạn khó khăn có nguy cơ chuyển thành nợ xấu nếu kinh tế không có sự phục hồi nhanh chóng. Điều này tạo ra áp lực lớn cho các ngân hàng trong việc kiểm soát chất lượng tín dụng và duy trì thanh khoản.

Khẩn trương hoàn thiện hành lang pháp lý

Nợ xấu đã xử lý được một bước quan trọng, tuy nhiên vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro đối với an toàn, hiệu quả hoạt động của các TCTD. Nợ xấu đang tập trung chủ yếu ở các TCTD yếu kém, nhưng chưa thể xử lý nhanh được do nhiều khoản nợ liên quan vụ án, hồ sơ pháp lý chưa hoàn chỉnh và khả năng trích lập dự phòng rủi ro của TCTD còn nhiều hạn chế. Mặt khác, còn thiếu các cơ chế, chính sách ưu đãi, khuyến khích các nhà đầu tư trong nước và nước ngoài tham gia xử lý tài sản bảo đảm và mua bán nợ xấu; thị trường mua bán nợ chưa thật sự phát triển.

Nhiều lãnh đạo ngân hàng thương mại cũng chia sẻ một trong những áp lực lớn liên quan đến vấn đề xử lý nợ xấu đó là Nghị quyết số 42 đã hết hiệu lực thi hành nhưng một số quy định không được kế thừa trong Luật Các TCTD 2024. Từ đó, đại diện lãnh đạo NHNN cũng như các ngân hàng thương mại kiến nghị Chính phủ sớm xem xét việc luật hóa Nghị quyết số 42 nhằm tạo hành lang pháp lý vững chắc hơn cho công tác xử lý nợ xấu và ổn định hệ thống tài chính.

"Chính phủ cho tiếp tục luật hóa những nội dung quy định tại Nghị quyết số 42 của Quốc hội nhằm tháo gỡ khó khăn cho các TCTD trong công tác thu hồi nợ cũng như mua bán và xử lý nợ xấu. Bộ Tư pháp và Tòa án Nhân dân tối cao xem xét rà soát Bộ Luật dân sự 2015, Luật Phá sản 2014 để sửa đổi, bổ sung theo hướng nâng cao trách nhiệm dân sự đối với người đi vay và cho phá sản với các doanh nghiệp yếu kém không còn khả năng phục hồi, giảm gánh nặng cho nền kinh tế", Phó Thống đốc NHNN Đào Minh Tú kiến nghị.

Tại hội nghị với ngân hàng diễn ra ngày 11/2 vừa qua, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã giao Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc trực tiếp chỉ đạo, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng khẩn trương xây dựng hồ sơ, trình Quốc hội trong kỳ họp tháng 5 tới để luật hóa Nghị quyết số 42 của Quốc hội về thí điểm xử lý nợ xấu.

Ngoài ra ở một góc độ khác, dù thừa nhận việc Nghị quyết số 42 hết hiệu lực thi hành đã gây khó khăn trong vấn đề xử lý nợ xấu của các ngân hàng, nhưng Tiến sĩ Châu Đình Linh (Trường đại học Ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh) cũng cho rằng, xử lý tài sản bảo đảm không phải "cây đũa thần" để giảm tỷ lệ nợ xấu. Trên thực tế, trong thời gian triển khai Nghị quyết số 42, hệ thống ngân hàng vẫn đối mặt với sự chống đối của những người đi vay thông qua rất nhiều biện pháp khác nhau. Do đó, ngay từ ban đầu khi cho vay, các ngân hàng nên tăng cường trong việc thẩm định, lựa chọn khách hàng tốt. Bản chất của việc thẩm định một khách hàng tốt nằm ở phương án kinh doanh chứ không hoàn toàn là tài sản bảo đảm. Cùng với đó, các ngân hàng cũng cần thực hiện trích lập dự phòng đầy đủ, gia cố bộ đệm, tăng tiềm lực tài chính để chủ động xử lý nợ xấu.