Tháo gỡ ùn tắc gạo ở cửa khẩu Lào Cai

Tại lối mở Bản Quẩn – khu vực “trọng điểm” xuất khẩu gạo nằm ngay sát bờ sông Nậm Thi, mùa nước cạn, chỉ qua dòng chảy nhỏ là sang đất Hà Khẩu (Trung Quốc), hàng chục ngày nay thưa thớt, vắng vẻ thuyền, xe chở gạo qua lại. Trong khu tập kết hàng hóa số 3 và bãi đỗ của Công ty Minh Đức, hàng trăm chiếc xe tải loại lớn (loại 5-6 chân – trục bánh) đỗ san sát, im lìm trong thời tiết giao mùa, ban ngày nắng gắt, đêm đến đổ mưa tầm tã. Không chỉ trong bãi tập kết chật cứng ô-tô tải chở gạo, mà ngay cả những bãi đất trống ven quốc lộ 70 hay những con đường cụt ở khu vực hai bên lối mở Bản Quẩn cũng đầy kín xe tải chở gạo. Những lái xe xe tải mặt mũi hốc hác vì thiếu ngủ, tá túc trong ca-bin hoặc những hàng quán cạnh đường. Lái xe Lê Văn Thịnh buồn bã nói: “Tôi chở gạo từ cảng Hải Phòng lên Lào Cai, đã nằm đợi hơn 10 ngày ở đây nhưng vẫn không xuất được hàng. Điện thoại về hỏi chủ hàng bảo cứ nằm đợi, chứ quay về Hải Phòng thì bỏ gạo đi đâu”. Cạnh đó, lái xe Trần Văn Hưng quần áo nhàu nhĩ, râu ria lởm chởm trên khuôn mặt gầy gò, đôi mắt hõm sâu nói: “Cơm hàng cháo chợ cả tuần nay, thêm tiền lưu bãi đỗ hơn triệu bạc mỗi ngày, chưa biết đến khi nào mới bán được gạo. Chuyến này cầm chắc lỗ lớn”. Theo Trạm liên ngành Bản Quẩn, khoảng gần ba tuần nay gạo xuất qua lối mở này cứ teo dần, nhỏ giọt rồi dừng hẳn do các thương lái, doanh nghiệp phía Trung Quốc không nhập hàng.

Khoảng hai ngày nay (bắt đầu từ kỳ nghỉ lễ 30-4 và 1-5), mới có một, hai doanh nghiệp Trung Quốc nhập hàng trở lại, nhưng số lượng rất “nhỏ giọt”.

Theo Sở Công thương Lào Cai, từ đầu năm đến hết ngày 30-3, tại cửa khẩu Bản Vược (Bát Xát) có tám doanh nghiệp xuất khẩu gạo, tại lối mở Bản Quẩn có bốn doanh nghiệp xuất khẩu gạo, tổng số lượng khoảng 75 nghìn tấn, giá trung bình 439 USD/tấn, tăng 51 USD/tấn so với giá xuất năm 2014. Điều đáng nói, gạo xuất sang Trung Quốc không cần chứng nhận phẩm cấp, nhãn mác, xuất xứ hàng hóa, chỉ là thỏa thuận mua bán giữa thương nhân hai bên. Do đó, gạo ùn ùn đổ lên Lào Cai, tìm đường sang Trung Quốc là điều dễ hiểu. THEO thông báo của cơ quan ngoại vụ Hà Khẩu (Trung Quốc) gửi Sở ngoại vụ và các cơ quan liên quan của tỉnh Lào Cai, từ ngày 1-4 đến hết ngày 31-5-2015, phía Trung Quốc tăng cường chống buôn lậu, siết lại các lối mở trên tuyến biên giới. Do đó, các thương lái, doanh nghiệp Trung Quốc cũng ngừng nhập hàng, khiến hàng nghìn tấn gạo bị ùn ứ, ách tắc tại Lào Cai. Theo Cục Hải quan Lào Cai, ngoại trừ cặp cửa khẩu quốc tế Lào Cai – Hà Khẩu (đường bộ và đường sắt), các cửa khẩu phụ ở địa phương chưa có sự thỏa thuận chính thức với phía Trung Quốc nên họ chưa công nhận là cửa khẩu (chỉ coi là lối mở, lối mòn), chỉ bố trí lực lượng biên phòng làm việc. Do vậy, các hoạt động xuất, nhập khẩu qua các lối đi này gặp nhiều khó khăn khi phía Trung Quốc tăng cường quản lý biên giới, vì họ coi những lối đi đó là bất hợp pháp. Giám đốc Công ty TNHH thương mại xuất nhập khẩu Hưng Thịnh Nguyễn Thị Bích Vượng cho biết, kho gạo của các doanh nghiệp ở Khu công nghiệp Bắc Duyên Hải (TP Lào Cai) đã đầy ắp không còn chỗ chứa, nhiều doanh nghiệp phải để gạo tạm trên xe.

Hiện các doanh nghiệp chưa biết tính thế nào, nếu tình trạng cấm biên kéo dài, hàng chục nghìn tấn gạo có nguy cơ mốc hỏng, các doanh nghiệp khó tránh khỏi phá sản…

Theo Sở Công thương Lào Cai, tại các kho chứa gần biên giới hiện tồn đọng hơn 20.000 tấn gạo, chưa kể số gạo còn nằm trên hàng trăm xe tải loại lớn ở các bãi tập kết hoặc đỗ tạm trên đường.

Ước tính số gạo tồn đọng, ùn tắc tại Lào Cai gần 30.000 tấn. Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai Lê Ngọc Hưng cho biết, tỉnh đã báo cáo Ủy ban Cửa khẩu của Chính phủ xin ý kiến xử lý. Hiện ủy ban này thống nhất sẽ rà soát, kiểm tra để lựa chọn, tiến tới mở các lối đi để giải quyết vấn đề xuất khẩu gạo và các nông sản khác. Tỉnh đã chọn được các điểm khác là Lũng Pô, Bản Quẩn và Na Lốc.

Nếu những lối mở trên được chấp thuận, tỉnh Lào Cai sẽ ra quyết định ngay để mở các điểm thông quan này. Trước mắt, Sở Công thương Lào Cai, chính quyền hai huyện biên giới là Bát Xát, Bảo Thắng và thành phố Lào Cai huy động tối đa các kho chứa tạm của các cơ quan, đơn vị, người dân trên địa bàn gần biên giới để chứa gạo. Đối với hàng trăm xe tải chở gạo đang đỗ tại các bãi tập kết và trên quốc lộ 70, cần phủ bạt chống thấm để tránh mưa ướt, ẩm mốc. Các lực lượng biên phòng, hải quan bám sát tình hình, sẵn sàng tạo điều kiện thuận lợi, thông quan nhanh nhất khi cửa khẩu Bản Vược và lối mở xuất khẩu gạo ở Bản Quẩn trở lại bình thường.