Thành phố Lạng Sơn: Đánh thức tiềm năng di tích khảo cổ

– Cùng với các di tích khác, thành phố Lạng Sơn còn có 2 di chỉ khảo cổ: Mai Pha, Phai Vệ được xếp hạng cấp quốc gia. Những năm trở lại đây, với nhận thức và giải pháp đúng đắn của chính quyền và người dân thành phố, hai di tích này dần khôi phục sau thời gian dài “ngủ quên”, đáp ứng phát triển du lịch.

Di tích khảo cổ học Mai Pha (thuộc thôn Mai Thành, xã Mai Pha) có niên đại cách ngày nay khoảng 4.000 đến 5.000 năm, là di chỉ khảo cổ mang đặc trưng thời kỳ hậu đá mới – sơ kỳ kim khí, tiêu biểu cho văn hóa Mai Pha. Di tích khảo cổ học Phai Vệ (khối 3, phường Vĩnh Trại) có độ cao trung bình khoảng 5 m, chia thành 2 hang, được phát hiện khai quật vào các năm: 1906, 1966, 1988, nằm trong giai đoạn thời kỳ đá cũ kéo dài từ cuối văn hóa Bắc Sơn đến đầu văn hóa Mai Pha. Hai di tích khảo cổ học này đều được Bộ Văn hóa – Thông tin (VHTT – nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) lần lượt xếp hạng di tích cấp quốc gia năm 1999 và năm 2004.

Cán bộ UBND xã Mai Pha dọn dẹp, phát quang cỏ dại tại di tích khảo cổ Mai Pha

Những ngày đầu xuân Nhâm Dần 2022, chúng tôi có dịp trở lại di tích khảo cổ học Mai Pha tại thôn Mai Thành, xã Mai Pha, thành phố Lạng Sơn. Khác xa với khung cảnh tan hoang của những năm trước, hiện nay, di tích đã được dọn dẹp, phát quang sạch sẽ. Qua đó, di tích nhận được phản hồi tích cực từ phía người dân và khách du lịch.

Chị Trần Bảo Anh, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội cho biết: Tôi thấy các di tích của thành phố Lạng Sơn ngày càng được đầu tư, tôn tạo khang trang sạch đẹp, trong đó có các di tích khảo cổ. Nếu những năm trước, tôi muốn vào di tích khảo cổ Mai Pha tham quan rất ngại vì cây cối rậm rạp, đi lại khó khăn thì nay sạch sẽ hơn nhiều.

Những năm gần đây, nhận thức rõ vai trò của công tác bảo tồn phát huy di sản gắn với phát triển du lịch, UBND thành phố đã có nhiều biện pháp gìn giữ, bảo tồn như: khoanh vùng bảo vệ, dựng biển thông tin di tích (tên địa điểm khảo cổ, năm khai quật)… Bên cạnh đó, tháng 9/2019, UBND thành phố đã phê duyệt Đề án “Phát triển du lịch thành phố Lạng Sơn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”, trong đó, định hướng khai thác, phát triển di tích khảo cổ học Mai Pha và Phai Vệ với sản phẩm du lịch tham quan, nghiên cứu, tìm hiểu. Đồng thời, UBND thành phố giao Phòng VHTT quan tâm, hướng dẫn UBND xã Mai Pha và Trung tâm Văn hóa – Thể thao thực hiện công tác quản lý, bảo vệ hai di tích.

Ông Hoàng Thạch Cơ, Phó Chủ tịch UBND xã Mai Pha cho biết: Mỗi tháng một lần, chúng tôi đều cử 3 đến 5 cán bộ, nhân viên của xã đến đây để cắt cỏ, thu gom rác, góp phần giữ cho di tích luôn sạch đẹp. Đồng thời, đẩy mạnh tuyên truyền về Luật Di sản đến Nhân dân để người dân cùng nâng cao trách nhiệm, bảo vệ di tích trên địa bàn.

Bên cạnh đó, năm 2020 và 2021, UBND thành phố đã giao đơn vị liên quan triển khai tu bổ, tôn tạo di tích khảo cổ học Mai Pha với tổng kinh phí hơn 4 tỷ đồng từ nguồn ngân sách Nhà nước; bố trí hơn 500 triệu đồng thay thế, sửa chữa đèn chiếu sáng, đèn nghệ thuật tại di tích Phai Vệ. Ngoài ra, UBND thành phố cũng giao phòng chuyên môn phối hợp với các đơn vị liên quan đẩy mạnh tuyên truyền về giá trị của di tích. Đơn cử, năm 2021, Phòng VHTT thành phố đã phối hợp với Hội Di sản Văn hóa tỉnh biên tập, xuất bản cuốn sách “Thành phố Lạng Sơn – Nơi hội tụ di sản văn hóa đặc sắc và độc đáo của Xứ Lạng” giới thiệu hệ thống các di tích lịch sử, văn hóa của thành phố, trong đó có di tích Mai Pha và Phai Vệ. Với những nỗ lực trên, hơn 2 năm qua, 2 di tích khảo cổ này đã dần được khôi phục, trở thành những điểm du lịch hút khách trên địa bàn. Theo thống kê chưa đầy đủ của cơ quan chuyên môn, mặc dù ảnh hưởng của dịch COVID-19 song từ năm 2019 đến nay, di tích khảo cổ Mai Pha và Phai Vệ đón khoảng 2.500 lượt khách.

Bà Phạm Thị Thuận, Phó Trưởng Phòng VHTT thành phố cho biết: Chúng tôi sẽ tiếp tục tham mưu với UBND thành phố tăng cường quản lý các di tích, danh thắng gắn với phát triển du lịch trên địa bàn, trong đó có di tích khảo cổ học Mai Pha và Phai Vệ. Cùng với đó, chúng tôi sẽ tăng cường công tác quảng bá, giới thiệu giá trị của hai di tích này đến du khách trong và ngoài nước.

Với những nỗ lực và giải pháp tích cực của chính quyền, đơn vị liên quan thành phố, di tích khảo cổ học Mai Pha và Phai Vệ đã dần khôi phục, xứng đáng với giá trị vốn có của di tích cấp quốc gia. Qua đó, đáp ứng nhu cầu tham quan, tìm hiểu của Nhân dân trong tỉnh và du khách gần xa.