Tận dụng vỏ hạt macca để sản xuất gỗ ép chịu nước

– Macca là cây trồng mang lại hiệu quả kinh tế cao, phần lõi hạt được sử dụng để ép dầu, ăn trực tiếp hoặc chế biến thành nhiều sản phẩm khác… còn phần vỏ hạt thường bị bỏ đi hoặc chỉ được tận dụng làm chất đốt. Chính vì vậy, nhóm nghiên cứu gồm thầy và trò Trường THPT Việt Bắc, thành phố Lạng Sơn đã tận dụng nguồn nguyên liệu này để sản xuất ván lát sàn.

Theo số liệu thống kê năm 2021 cho thấy, hiện cả nước có khoảng 18.840 ha diện tích cây macca nếu được thu hoạch sẽ có hơn 14.000 tấn vỏ hạt macca mỗi năm. Tỉnh Lạng Sơn có hơn 500 ha macca, nếu được thu hoạch sẽ có khoảng 380 tấn vỏ hạt. Hiện nay, diện tích trồng macca ở Lạng Sơn đang tiếp tục tăng nhanh. Sau sơ chế lấy phần nhân thì vỏ hạt macca hầu hết đều bị bỏ đi. Qua nghiên cứu cho thấy, vỏ hạt mac ca rất cứng, độ bền cơ học cao, khả năng chống ẩm mốc tốt. Vỏ hạt macca là loại nguyên liệu có sẵn, giá thành rẻ, có thể tận dụng để sản xuất ra gỗ nhân tạo có khả năng chịu lực và chịu nước tốt, thích hợp với điều kiện khí hậu nóng ẩm tại Việt Nam. Chính vì vậy, từ tháng 10/2021 đến tháng 9/2022, nhóm học sinh Lê Dương Bạch Yến, lớp 10A3; Trương Minh Khôi, lớp 11A6 dưới sự hướng dẫn của thầy Nguyễn Chiến Thắng, Hiệu trưởng Trường THPT Việt Bắc, thành phố Lạng Sơn đã nghiên cứu và thực hiện dự án “Sản xuất gỗ ép chịu nước từ vỏ hạt macca”.

Thầy Nguyễn Chiến Thắng, Hiệu trưởng Trường THPT Việt Bắc nghiên cứu quy trình sản xuất gỗ ép chịu nước từ vỏ hạt macca

Thầy Nguyễn Chiến Thắng, Hiệu trưởng Trường THPT Việt Bắc cho biết: Khi ăn hạt macca và tìm hiểu thực tế tại cơ sở sản xuất, chế biến của Công ty Cổ phần Mac ca và Sa chi Lạng Sơn thấy rằng hiện nay, ngoài việc sử dụng làm chất đốt thì vỏ hạt chưa được tận dụng để tạo ra những sản phẩm hữu ích. Chính vì vậy, thầy trò chúng tôi đã bắt tay vào nghiên cứu để tận dụng nguồn nguyên liệu này.

Để nghiên cứu quy trình sản xuất gỗ ép chịu nước từ vỏ hạt macca, nhóm nghiên cứu đã trực tiếp tham quan quy trình sản xuất gỗ ép và tiến hành các thí nghiệm tại Học viện Công nghiệp gỗ và nội thất, Đại học Lâm nghiệp Hà Nội. Nguyên liệu để sản xuất gỗ ép chịu nước từ vỏ hạt macca gồm: vỏ hạt macca, sợi tre, keo. Vỏ hạt macca được làm nhỏ thành nhiều kích cỡ khác nhau nhằm tạo sự liên kết cho sản phẩm, làm giảm lượng keo cần sử dụng. Sợi tre có tác dụng là tăng độ bền cho sản phẩm. Các nguyên liệu được trộn đều với keo và dàn đều trên khuôn theo từng lớp nhất định rồi sử dụng máy ép nhiệt để định hình sản phẩm. Sau khi tháo khuôn, thành phẩm thu được là tấm gỗ cứng chắc, đạt độ bền uốn tĩnh, khi gõ phát ra âm thanh chắc vang, bề mặt phẳng, màu nâu tự nhiên của hạt macca.

Em Lê Dương Bạch Yến, thành viên nhóm nghiên cứu cho biết: Để kiểm chứng khả năng chịu nước của sản phẩm gỗ ép từ vỏ hạt macca, chúng em tiến hành ngâm sản phẩm trong nước với thời gian 24 giờ. Cùng đó, chúng em sử dụng 1 tấm ván gỗ dăm thông thường làm đối chứng. Kết quả cho thấy, kích thước của tấm gỗ ván dăm có sự thay đổi lớn so với kích thước ban đầu (tăng thêm 0,5 cm), cấu trúc bên trong bị phá vỡ do sự trương nở của vật liệu khi hút nước; tấm gỗ ván từ vỏ hạt macca gần như không có sự thay đổi.

Tiến hành kiểm nghiệm sản phẩm gỗ ép chịu nước từ vỏ hạt macca tại Viện Công nghiệp gỗ và nội thất (Đại học Lâm nghiệp) cho thấy, sản phẩm đạt các chỉ tiêu cơ bản như: độ bền uốn tĩnh, độ bền kéo vuông góc, khả năng chịu nước… theo Tiêu chuẩn quốc gia đối với ván dăm tại Việt Nam TCVN 12362:2018ISO 16893:2016. Các chỉ số tốt hơn so với gỗ ván dăm thông thường, đặc biệt là khả năng chịu nước.

Bà Nguyễn Thị Huệ, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Công ty Cổ phần Mac ca và Sa chi Lạng Sơn (Hợp Thành, Cao Lộc) cho biết: Hiện mỗi năm công ty tiêu thụ hơn 25 tấn hạt mac ca sấy khô, vì vậy, lượng vỏ hạt thải ra trong quá trình sản xuất là rất lớn. Ngoài sử dụng làm chất đốt thì công ty chưa có phương pháp nào để tận dụng nguồn nguyên liện này. Nếu có thể sử dụng sản xuất gỗ ép chịu nước thì không chỉ giải quyết được vấn đề rác thải trong sản xuất mà còn nâng cao được hiệu quả kinh tế của cây macca.

Với khí hậu nóng ẩm của nước ta, các vật liệu có tính chịu nước, chịu nhiệt thường có giá thành rất cao, việc tận dụng vỏ hạt macca sẽ tạo ra gỗ ép chịu nước có giá thành thấp, phù hợp với nhiều đối tượng khách hàng. Ngoài ra, vỏ hạt macca còn có thể ứng dụng để sản xuất đồ gia dụng, nội thất, đồ chơi, sản phẩm mỹ nghệ…. Tại Cuộc thi Khoa học kỹ thuật cấp tỉnh học sinh trung học năm học 2022 – 2023 do Sở Giáo dục và Đào tạo tổ chức, dự án “Sản xuất gỗ ép chịu nước từ vỏ hạt macca” đã xuất sắc giành giải nhất.