Tầm quan trọng của công tác đánh giá công nghệ y tế

Đánh giá công nghệ y tế được xác định là công cụ quan trọng trong việc xây dựng danh mục thuốc thiết yếu, thuốc hiếm, trong đàm phán giá, lựa chọn các can thiệp y tế để xây dựng danh mục thuốc bảo hiểm y tế chi trả; nhất là trong xây dựng gói quyền lợi bảo hiểm y tế.

Bà Trần Thị Trang, Vụ trưởng Bảo hiểm y tế (Bộ Y tế) cho biết, đánh giá công nghệ y tế góp phần nâng cao chất lượng, tạo lập can thiệp y tế có mức chi phí hiệu quả để xây dựng các danh mục hướng dẫn chẩn đoán điều trị, danh mục thuốc thiết yếu, danh mục thuốc được bảo hiểm y tế chi trả, vật tư y tế... bảo đảm chi phí thấp mà chất lượng điều trị vẫn hiệu quả. Để làm được điều này, đòi hỏi phải thu thập dữ liệu thông tin để đánh giá công nghệ y tế mới nên được đưa vào danh mục kỹ thuật nào, ở giai đoạn nào, phạm vi chi trả như thế nào, chi trả ở tuyến nào...

Thông tin dữ liệu trong đánh giá công nghệ y tế sẽ quyết định chất lượng, sự thành công, tính khả thi của nhiều hoạt động. Trong lĩnh vực y tế, có nhiều hoạt động như xây dựng hướng dẫn chẩn đoán điều trị, danh mục thuốc thiết yếu, danh mục thuốc được bảo hiểm y tế chi trả, vật tư y tế... Như muốn đưa thuốc điều trị tâm thần về quản lý cấp phát tại trạm y tế xã, trung tâm/bệnh viện huyện thì phải đánh giá công nghệ y tế để biết được số bác sĩ ở tuyến xã, tuyến huyện được học về tâm thần.

Đánh giá công nghệ y tế dựa trên dữ liệu khoa học cho phép phân tích, so sánh giữa các thuốc trong cùng nhóm, từ đó, chỉ ra cần điều chỉnh giá hay không, để bảo đảm chi phí hiệu quả, giúp cân đối quỹ bảo hiểm y tế và là bằng chứng thực tế để thuyết phục các doanh nghiệp giảm giá thuốc một cách hợp lý. Bộ Y tế vừa ban hành tài liệu hướng dẫn đánh giá kinh tế dược nhằm từng bước chuẩn hóa và nâng cao chất lượng báo cáo trong quá trình xây dựng, cập nhật danh mục thuốc thuộc phạm vi được hưởng của người tham gia bảo hiểm y tế. Trong đó, có các nội dung liên quan đánh giá kinh tế y tế như thông tin thuốc, thuốc/công nghệ so sánh, báo cáo tác động ngân sách lên quỹ bảo hiểm y tế và lên người bệnh (chi phí đồng chi trả)...

Các chuyên gia cho rằng, với cơ cấu chi từ quỹ bảo hiểm y tế tại Việt Nam hiện nay, danh mục thuốc vẫn chiếm cơ cấu chi lớn nhất với hơn 30% tổng chi khám, điều trị. Trong khi đó, tỷ lệ người dân phải chi tiền túi trong khám, chữa bệnh còn cao. Vì vậy, có thể sử dụng bằng chứng đánh giá công nghệ y tế phù hợp, nhằm giảm chi tiền túi của người dân. Từ những đánh giá này, các đơn vị có thể xây dựng được danh mục thuốc bảo hiểm y tế bổ sung hợp lý với ngân sách hiện có; đồng thời đánh giá lâm sàng, kinh tế, chất lượng sống, qua đó đưa ra được những can thiệp điều trị cho người bệnh phù hợp.

Theo đại diện Cục Khoa học công nghệ và Đào tạo (Bộ Y tế), công tác tổ chức, quản lý, chia sẻ các dữ liệu y tế còn gặp nhiều khó khăn khi các nguồn dữ liệu y tế được tạo lập thiếu đồng bộ, khó chia sẻ giữa các cơ quan, đơn vị; chưa hình thành đầy đủ các cơ sở dữ liệu quốc gia, cơ sở dữ liệu ngành, cơ sở dữ liệu chuyên ngành y tế để phục vụ công tác quản lý nhà nước và hoạt động chuyên môn.

Các quy định về bảo mật, tính riêng tư đối với các dữ liệu nhạy cảm về y tế chưa hoàn thiện. Do vậy, cần quy chuẩn, tiêu chuẩn, đặc tả về dữ liệu y tế; xây dựng tiêu chuẩn kết nối, liên thông và chia sẻ; danh mục dùng chung; tiêu chuẩn bảo mật, an toàn thông tin và phù hợp tiêu chuẩn quốc tế... Cần có giải pháp giải quyết những thách thức khi dữ liệu dự báo thị phần thuốc chưa sẵn có, hiện chủ yếu dựa trên tham vấn chuyên gia.

Tiến sĩ Nguyễn Khánh Phương, Viện trưởng Chiến lược và chính sách y tế (Bộ Y tế) cho rằng, số liệu chi phí khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế toàn quốc đóng vai trò xác định tỷ trọng thị phần các thuốc đã được bảo hiểm y tế chi trả, làm căn cứ để tham vấn chuyên gia trong dự báo biến đổi thị phần các năm tiếp theo.

Số liệu chi phí khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế toàn quốc cũng là căn cứ để hiệu chỉnh tổng giá trị thị trường thuốc, bảo đảm phù hợp thực tế. Về dữ liệu dự báo thị phần thuốc, cần thực hiện tham vấn chuyên gia trên cơ sở cung cấp đầy đủ thông tin về bối cảnh, chi phí, hiệu quả của các thuốc so sánh.

Tại nhiều quốc gia trên thế giới, đánh giá công nghệ được coi là công cụ quan trọng đối với quá trình thiết lập ưu tiên và hoạch định chính sách y tế, đặc biệt trong việc xây dựng các gói quyền lợi bảo hiểm y tế. Tại nước ta, trong điều kiện nguồn lực dành cho y tế còn hạn chế nhưng nhu cầu chăm sóc sức khỏe của người dân ngày càng cao, đòi hỏi quỹ bảo hiểm y tế cần phải bao phủ nhiều dịch vụ y tế hiệu quả hơn thì đánh giá công nghệ càng cần được phát huy.