Tâm lý sợ sai, sợ trách nhiệm khiến một số chính sách hỗ trợ còn chậm, kém hiệu quả

Theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, tâm lý sợ sai, sợ trách nhiệm trong thời gian gần đây là một trong những nguyên nhân khiến việc thực hiện một số chính sách hỗ trợ theo Nghị quyết 43 còn chậm, một số chính sách chưa hiệu quả, một số chính sách chưa thực hiện được.

Chiều 25/5, Quốc hội tiếp tục giám sát tối cao việc thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 ngày 11/1/2022 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi, phát triển kinh tế-xã hội và các nghị quyết của Quốc hội về một số dự án quan trọng quốc gia đến hết năm 2023.

Phát biểu giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu trong phiên thảo luận, Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, Nghị quyết số 43 được xây dựng trong một hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, khi tăng trưởng kinh tế giảm mạnh, doanh nghiệp gặp nhiều thách thức.

Chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu bị đứt gãy để lại hệ quả rất lớn, đòi hỏi phải có một gói chính sách với một quy mô đủ lớn đề hỗ trợ cho nền kinh tế, hỗ trợ doanh nghiệp, người dân ổn định đời sống và phục hồi dần kinh tế-xã hội.

Theo Bộ trưởng, thời gian xây dựng và thực hiện chương trình là rất ngắn; chương trình có quy mô lớn, phạm vi rộng, liên quan đến nhiều lĩnh vực, tổ chức, đối tượng; tuy nhiên, thủ tục còn phức tạp, rườm rà; kinh nghiệm, năng lực còn hạn chế; phối hợp giữa các cơ quan còn bất cập, chưa tốt.

“Bên cạnh đó, tâm lý sợ sai, sợ trách nhiệm trong thời gian gần đây cũng là nguyên nhân khiến việc thực hiện một số chính sách còn chậm, một số chính sách chưa hiệu quả, một số chính sách chưa thực hiện được”, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nêu rõ.

Đánh giá chung về Nghị quyết số 43, Bộ trưởng cho biết, qua thực tiễn và kết quả đạt được như trong báo cáo của Đoàn giám sát và các đại biểu Quốc hội đã nêu cho thấy, trước hết đây là một chủ trương lớn, đúng đắn của Đảng, Quốc hội và Chính phủ để giải quyết ngay được những vấn đề cấp thiết của nền kinh tế và của đất nước đặt ra, củng cố niềm tin của người dân đối với Đảng, Quốc hội, Chính phủ.

Kết quả thực hiện về tổng thể là đạt yêu cầu khi qua 2 năm thực hiện với một khối lượng vốn rất lớn, thời gian ngắn nhưng phát triển kinh tế duy trì ổn định, kinh tế vĩ mô tăng trưởng, lạm phát được kiểm soát, các cân đối lớn của nền kinh tế vẫn bảo đảm.

Bên cạnh đó, kết quả lớn hơn, theo Bộ trưởng, là quá trình triển khai thực hiện Nghị quyết đã mang lại bài học kinh nghiệm hết sức quý báu để khi gặp phải các tình huống tương tự thì phản ứng chính sách phải nhanh, cách tiếp cận và xây dựng chính sách phải tốt, hiệu quả, đi vào cuộc sống được.

Tập trung đẩy nhanh tiến độ các dự án đã xong thủ tục và đang triển khai thực hiện

Về tổ chức thực hiện, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nêu rõ, Thủ tướng Chính phủ, Chính phủ, các Bộ, ngành, địa phương đã hết sức cố gắng và nỗ lực. Chính phủ đã ban hành khoảng 20 nghị định, 1 chỉ thị, 7 công điện, thành lập 5 tổ công tác, 26 đoàn công tác phân công cho tất cả các thành viên Chính phủ phải xuống từng địa phương để giải quyết các ách tắc, vướng mắc, khó khăn của từng dự án đầu tư công, từng dự án của chương trình phục hồi, phát triển kinh tế-xã hội.

Liên quan đến phản ánh của đại biểu Quốc hội về tiến độ thực hiện và giải ngân vốn nhiều dự án chậm, không bảo đảm tiến độ, Bộ trưởng lý giải do thời gian chuẩn bị ngắn, thủ tục lại rất phức tạp và chưa có cơ chế cho làm rút gọn, đặc biệt trong lĩnh vực y tế.

Đối với vấn đề này, Chính phủ tiếp thu các ý kiến tâm huyết của các đại biểu, thời gian tới sẽ tập trung đôn đốc, thúc đẩy các dự án chưa hoàn thành thủ tục thì nhanh chóng, khẩn trương hoàn thành (hiện có 8 dự án chưa hoàn thành thủ tục, 35 dự án chưa triển khai, chủ yếu ở lĩnh vực y tế và chuyển đổi số). Những dự án đã xong thủ tục và đang triển khai thực hiện thì tập trung đẩy nhanh tiến độ từ giải phóng mặt bằng cho đến tổ chức thi công, để sớm đưa công trình vào khai thác hiệu quả.

3 bài học kinh nghiệm

Về bài học kinh nghiệm rút ra, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết phương thức hỗ trợ sau này sẽ cần phải xem lại, dẫn bài học ở một số nước hỗ trợ bằng tiền mặt thẳng cho người dân, mỗi người dân được khoảng 1.500-2.000 USD, qua đó giúp nguồn tiền được đưa ngay vào nền kinh tế, kích cầu tiêu dùng.

“Chúng ta đang tiếp cận qua các chính sách, như thế phải có văn bản hướng dẫn, phải có quy trình, thủ tục nên mất rất nhiều thời gian và không còn tính hiệu quả. Khi chúng ta làm xong thì vấn đề đã không còn thời sự nữa. Nếu giữ thời gian như trong chương trình thì không nên đưa các dự án lớn vào, nếu đưa vào thì phải cho kéo dài thời gian thực hiện”, Bộ trưởng nói.

Ngoài ra, theo Bộ trưởng, các chính sách phải đơn giản, dễ hiểu, dễ thống nhất, dễ làm, dễ giám sát, dễ thực hiện, đây là nguyên tắc rất quan trọng; việc hoàn thiện thể chế phải căn cơ, đồng bộ và thống nhất, tránh để “một rừng” vướng mắc kéo dài như hiện nay.

Một bài học nữa được Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư đề cập là đã là chương trình đặc biệt thì phải có chính sách đặc biệt, tức là phải có thủ tục đặc biệt, quy trình đặc biệt. Xây dựng chính sách, pháp luật phải dựa trên niềm tin giữa trung ương và địa phương, giữa cấp dưới và cấp trên. Thêm nữa, phải phân cấp, phân quyền triệt để hơn, kể cả trung ương đối với địa phương và kể cả Quốc hội đối với Chính phủ.

“Quốc hội tập trung làm những vấn đề lớn như quyết sách, thể chế, giám sát. Những vấn đề chi tiết trong điều hành nên giao lại cho Chính phủ, như vậy sẽ có thể đẩy nhanh tiến độ, thời gian thực hiện sẽ rút đi rất nhiều”, Bộ trưởng nói và cho biết, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng đang cho nghiên cứu rà soát, sửa lại Luật Đầu tư công, Luật Đấu thầu và Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) để đáp ứng được các yêu cầu, rút ngắn thời gian triển khai thực hiện.