Tam Điệp – Phòng tuyến lịch sử và tiềm năng phát triển du lịch

Nằm trên trục đường huyết mạch bắc-nam, Tam Điệp từ lâu được xem là một vị trí chiến lược quan trọng. Nơi đây không chỉ là lá chắn vững chắc trong các cuộc kháng chiến bảo vệ đất nước, mà còn sở hữu nhiều cảnh quan thiên nhiên kỳ vĩ, giàu tiềm năng du lịch.

Một buổi sáng cuối xuân, mưa phùn giăng mờ những dãy núi đá vôi trùng điệp. Tôi có dịp cùng ông Tống Đức Thuận, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Tam Điệp (Ninh Bình), ngược theo dấu vết của Con đường Thiên lý xưa, lên đèo Ba Dội – nơi từng chứng kiến biết bao dấu chân của những đoàn quân hành tiến qua mảnh đất này.

Vùng đất của những phòng tuyến lịch sử

Từ xa xưa, Con đường Thiên lý chạy dọc theo mảnh đất Tam Điệp không chỉ là tuyến giao thương huyết mạch nối miền bắc và miền trung, mà còn là con đường quân sự trọng yếu. Những đoàn quân xưa đã từng hành tiến qua đây, để rồi sau đó ghi dấu tên mình vào lịch sử.

Đứng trên đỉnh đèo Ba Dội, giữa màn sương mờ, tôi phóng tầm mắt nhìn về bốn phía. Những thung lũng xanh mướt trải dài dưới chân đèo, những triền núi đá vôi sừng sững bao quanh, tạo thành một bức tranh hùng vĩ của thiên nhiên. Gió lạnh tràn qua, mang theo hơi thở của đất trời, của lịch sử xa xưa vọng về.

Ông Tống Đức Thuận lặng lẽ chỉ tay về phía xa: "Chính nơi này, hơn 230 năm trước, đại quân Tây Sơn đã dừng chân. Cũng chính từ đây, họ đã tiến về Thăng Long trong cuộc hành quân thần tốc, tạo nên chiến thắng Ngọc Hồi-Đống Đa vang dội".

Những câu chuyện ông kể khiến tôi hình dung rõ hơn về thời khắc lịch sử ấy. Những dấu chân nghĩa quân Tây Sơn, những bước chân của những người lính nhà Hồ, những binh sĩ nhà Trịnh, nhà Nguyễn... tất cả như còn vang vọng trên từng tấc đất nơi đây.

Không chỉ là một điểm dừng chân trên Con đường Thiên lý, Tam Điệp còn được xem là lá chắn thép trong nhiều cuộc chiến. Từ thời Hồ Quý Ly dựng phòng tuyến chống quân Minh, đến các trận đánh giữa Lê-Trịnh và Tây Sơn, vùng đất này đã ghi dấu bao cuộc giao tranh.

Nhưng có lẽ, nổi bật nhất chính là cuộc hành quân thần tốc của Quang Trung-Nguyễn Huệ vào năm 1789. Tại Tam Điệp, quân Tây Sơn đã tổ chức lực lượng, chia thành nhiều hướng tấn công, đánh thẳng vào quân Thanh, giành chiến thắng lẫy lừng, giải phóng Thăng Long đúng dịp Tết Kỷ Dậu.

Bảo tồn và phát triển du lịch gắn với lịch sử

Nhìn xuống thung lũng bên dưới đèo Ba Dội, ông Thuận trầm ngâm: "Chúng tôi mong muốn gìn giữ những giá trị lịch sử này và biến Tam Điệp thành một điểm đến không chỉ để du khách tham quan, mà còn để họ cảm nhận được hơi thở của lịch sử."

Một số thung lũng đã có phát triển du lịch như Quèn Thờ là một điểm du lịch trải nghiệm, sinh thái hấp dẫn, nơi du khách có thể khám phá những dãy núi đá vôi kỳ vĩ, hòa mình vào không gian thanh tịnh của thiên nhiên. Trong khi đó, Kẽm Đó mang đến một trải nghiệm hoang sơ với gốc đá, bờ lau, với rừng cây xanh mướt và bầu không khí trong lành, thích hợp cho các hoạt động dã ngoại, trekking (đi bộ đường dài).

Bên cạnh đó, con đường Thiên lý xưa - tuyến đường cổ huyết mạch bắc-nam, đi qua địa phận Tam Điệp, gợi nhớ về những đoàn quân Tây Sơn thần tốc tiến ra Thăng Long trong lịch sử. Đây là một địa điểm lý tưởng để tìm hiểu về văn hóa, lịch sử, kết hợp với các trải nghiệm khám phá cảnh quan đặc trưng của vùng đất này.

Với sự kết hợp giữa thiên nhiên hoang sơ, lịch sử hào hùng và tiềm năng phát triển du lịch sinh thái, Tam Điệp đang dần trở thành điểm đến hấp dẫn cho du khách yêu thích khám phá và trải nghiệm.

Để phát huy giá trị của mảnh đất này, cần có những giải pháp đồng bộ: Bảo tồn và phục dựng các di tích lịch sử, như phòng tuyến quân sự cổ, dấu tích các trận chiến; phát triển các tour du lịch trải nghiệm, nơi du khách có thể đi dọc Con đường Thiên lý, leo lên đèo Ba Dội và hòa mình vào không gian lịch sử; xây dựng hạ tầng du lịch, kết nối Tam Điệp với các điểm du lịch nổi tiếng của Ninh Bình như Tràng An, Bái Đính, tạo thành tuyến du lịch văn hóa-lịch sử hấp dẫn.

Tam Điệp không chỉ là một mảnh đất mang dấu ấn của quá khứ, mà còn là một vùng đất đầy tiềm năng cho tương lai. Đứng trên đèo Ba Dội trong cái lạnh của buổi sáng sớm đầu xuân, tôi cảm nhận rõ hơn bao giờ hết sự thiêng liêng của lịch sử. Nếu được đầu tư đúng mức, Tam Điệp chắc chắn sẽ trở thành một điểm đến không thể bỏ qua trên bản đồ du lịch Việt Nam.