Tâm điểm lễ hội xuân

LSO-Lễ hội đền Kỳ Cùng - Tả Phủ là một trong những lễ hội tâm điểm của tỉnh gắn liền với 2 di tích cấp quốc gia nằm tại trung tâm thành phố Lạng Sơn. Lễ hội diễn ra vào 2 ngày chính (22 và 27 tháng Giêng âm lịch). Năm 2018, tỉnh chọn điểm nâng cấp lễ hội xuân Kỳ Cùng - Tả Phủ để hưởng ứng năm Du lịch quốc gia.

Đoàn rước kiệu lễ hội đền Tả Phủ

Lễ hội đền Kỳ Cùng – Tả Phủ đã hình thành từ xa xưa và gắn liền với lịch sử xây dựng và phát triển của xứ Lạng. Nơi tả ngạn sông Kỳ Cùng có thần Giao Long. Trước ngôi đền còn hiện diện bến đá có con chó đá để làm mốc cảnh báo cho các cơn lũ trên sông Kỳ Cùng. Tại khu đền có văn bia lưu giữ các bút tích của triều đình mỗi khi hành trình qua Ải Bắc. Theo truyền thuyết, trước đây khi mới được xây dựng, đền Kỳ Cùng thờ thần Giao Long. Qua quá trình biến đổi, tác động của lịch sử, đền đã thay việc thờ thần Giao Long bằng thờ quan Tuần Tranh, một vị quan thời nhà Trần được cử lên trấn ải ở Lạng Sơn. Nhưng binh sĩ của ông hay ốm đau, khi lâm trận thường bị thua. Bước đường cùng, ông đã nhảy xuống sông Kỳ Cùng tự vẫn, trở thành Thần sông.

Đến thời hậu Lê, Tả đô đốc Hán quận công Thân Công Tài được bổ nhiệm lên Lạng Sơn. Ông đã có công khởi xướng, mở mang buôn bán, khai phá thành chợ Kỳ Lừa. Ông cũng đã viết sớ minh oan cho cái chết của ông Tuần Tranh. Sau khi ông Thân Công Tài mất, nhân dân đã lập đền Tả Phủ (nay ở phường Hoàng Văn Thụ, thành phố Lạng Sơn) thờ ông; đồng thời tổ chức hội tranh cướp đầu pháo vào sáng 27 tháng Giêng.

Cảm kích trước công ơn và tấm lòng nghĩa hiệp của ông Thân Công Tài, ngày 22 tháng Giêng hằng năm, vào giờ Ngọ, người dân địa phương mở hội rước kiệu bát hương ông Tuần Tranh từ đền Kỳ Cùng lên tạ nghĩa với ông Thân Công Tài ở đền Tả Phủ. Đến ngày 27 tháng Giêng là ngày kết thúc hội, cũng vào giờ Ngọ, nhân dân lại làm lễ tiễn biệt, rước kiệu bát hương ông Tuần Tranh từ đền Tả Phủ về đền Kỳ Cùng. Đoàn rước dài hàng trăm mét, tiếng trống, tiếng chiêng thanh la náo nhiệt vang cả vùng trời. Nhiều gia đình còn quay lợn đem đến đền tế lễ rồi bày trước cửa hiên nhà đón đoàn rước, cầu mong sức khỏe, phúc lộc, vạn sự như ý. Dòng người cùng các đội sư tử từ khắp các ngả đường phố kéo về trung tâm lễ hội như một festival đường phố.

Phần hội, Ban tổ chức các nhà đền cùng với chính quyền các phường tổ chức trò chơi dân gian như: cờ người, chọi chim, trò chơi độc đáo tranh cướp đầu pháo tại đền Tả Phủ; tổ chức các hoạt động giao lưu thể thao làm cho không khí ngày hội thêm phần đông vui.

Xuân 2017 vừa qua, tỉnh tổ chức Tuần Văn hoá, Thể thao và Du lịch (VHTTDL) diễn ra đồng thời cùng lễ hội đền Kỳ Cùng – Tả Phủ từ ngày 22 – 27 tháng Giêng. Trong tuần lễ này, trên địa bàn tỉnh đã diễn ra một chuỗi các hoạt động như: lễ khai mạc, tổ chức nghệ thuật chuyên nghiệp, giao lưu văn nghệ quần chúng, trình diễn nghệ thuật hang động, liên hoan diễn xướng chầu văn, vũ quốc tế, biểu diễn võ thuật, giải đua xe đạp, thi ẩm thực… các hoạt động diễn ra trong tuần với sự tham gia của các đoàn trong và ngoài tỉnh. Thành công lớn nhất trong tuần lễ VHTTDL là đã tạo nên một chuỗi hoạt động thu hút hàng chục nghìn khách từ khắp các tỉnh bạn đến tham quan, thực hiện tâm linh và tận hưởng văn hoá ẩm thực của mảnh đất xứ Lạng.

Để lễ hội đền Kỳ Cùng – Tả Phủ phát triển ngang tầm lễ hội cấp quốc gia, năm 2018, tỉnh đã chỉ đạo Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch xây dựng đề án bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể quốc gia “Lễ hội đền Kỳ Cùng – đền Tả Phủ” thành phố Lạng Sơn đến năm 2025 và tầm nhìn đến năm 2030. Theo đó, các hoạt động tín ngưỡng dân gian, hoạt động tâm linh tiếp tục được phát huy đúng với giá trị lịch sử. Ông Nguyễn Phúc Hà, Giám đốc Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch cho biết: Năm nay, tỉnh vẫn tiếp tục triển khai thực hiện Tuần VHTTDL cùng với lễ hội đền Kỳ Cùng – Tả Phủ. Các hoạt động trong Tuần VHTTDL đã tổ chức trong năm 2017 tiếp tục được phát huy. Ngoài ra còn phát triển thêm một số hoạt động khác như: tổ chức phài lừa ngay tại khúc sông khu vực cầu Đông Kinh đến trước đền Kỳ Cùng; tổ chức giao hữu bóng chuyền hơi quốc tế giữa đội tuyển Lạng Sơn với đội tuyển Quảng Tây (Trung Quốc); tổ chức tuyến xe mô tô tự lái xuyên biên giới Việt – Trung.

PHAN CẦU