Tại sao Thái Lan ‘đi ngược xu thế’, chọn Gripen thay vì F-35 tàng hình

Quyết định bất ngờ được Thái Lan đưa ra trong bối cảnh những chiếc máy bay Gripen đang rơi vào trong tình trạng ế ẩm, vì bị đối thủ F-35 giành hết khách hàng.

Theo Bulgarian Military, Thái Lan đã chính thức chọn máy bay chiến đấu thế hệ thứ tư Gripen E/F của Thụy Điển làm máy bay chiến đấu mới của mình, dự kiến ​​với số lượng từ 10-14 chiếc. Điều này khiến Thái Lan trở thành khách hàng quốc tế đầu tiên của chương trình Gripen trong gần một thập kỷ.

Quyết định này được đưa ra sau khi Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc điều hành tập đoàn SAAB, Micael Johansson bày tỏ "sự thất vọng tột độ" cách đây hai năm về việc thiếu doanh số bán chiến đấu cơ Gripen, vì chiếc máy bay này liên tục mất thầu vào tay F-35A của Mỹ.

Điều thú vị là Gripen không phải là lựa chọn đầu tiên của Không quân Hoàng gia Thái Lan, ban đầu họ muốn thay thế các máy bay chiến đấu F-16A/B Block 15 cũ kỹ của mình bằng máy bay phản lực thế hệ thứ năm F-35A.

Mặc dù Nội các Thái Lan đã phê duyệt ngân sách mua bốn chiếc F-35A vào ngày 12/1/2022, tuy nhiên vào ngày 22/5/2023, Lầu Năm Góc đã tuyên bố F-35 sẽ không có sẵn cho Thái Lan.

Những lợi thế của Gripen

Mặc dù F-35, với tư cách là máy bay chiến đấu thế hệ thứ năm, có năng lực chiến đấu tốt hơn, nhưng việc lựa chọn Gripen sẽ là sự bổ sung cần thiết, giúp phi đội máy bay chiến đấu của Thái Lan đạt được sức mạnh toàn diện hơn.

F-35A và Gripen E/F khác nhau rất nhiều về chi phí bảo dưỡng và vận hành. Các yêu cầu bảo trì và chi phí bảo dưỡng của F-35A là cao nhất trong số các máy bay chiến đấu phương Tây hiện đang được sản xuất. Ngược lại, Gripen E/F tự hào với chi phí và nhu cầu bảo dưỡng thấp nhất.

Bên cạnh đó, Gripen E/F dự kiến ​​có giá thành thấp hơn một phần ba so với F-35A. Do đó, với giá của bốn chiếc F-35A, không quân Hoàng gia Thái Lan có thể mua được 12 chiếc Gripen E/F. Ngoài ra, nhu cầu bảo dưỡng tối thiểu của Gripen E/F cũng được xem là một ưu điểm quan trọng.

Ngược lại, không quân Mỹ, mặc dù được ưu tiên tiếp cận phụ tùng thay thế, những vẫn phải đối mặt với những thách thức trong việc duy trì khả năng sẵn sàng chiến đấu cho những chiếc F-35A. Trên thực tế, Gripen E/F có thể thực hiện gần gấp đôi số phi vụ so với F-35A. Do đó, một phi đội gồm 12 chiếc Gripen E/F có khả năng thực hiện nhiều phi vụ hơn gần sáu lần so với một phi đội gồm bốn chiếc F-35A.

Một lợi thế đáng kể nữa của Gripen E/F trước F-35 là khả năng tương thích với các máy bay chiến đấu Gripen C/D hiện đang được Thái Lan sử dụng. Sự tích hợp liền mạch này giúp đơn giản hóa việc đào tạo và bảo trì, hợp lý hóa hoạt động so với việc áp dụng một thế hệ máy bay chiến đấu hoàn toàn mới.

Trong khi F-35 vẫn chưa được xuất khẩu rộng rãi cùng với tên lửa không đối không AIM-260 tiên tiến và thậm chí cả tên lửa AIM-120D cũ hơn cũng bị hạn chế đối với hầu hết khách hàng, thì khi sở hữu Gripen E/F Thái Lan sẽ được mua tên lửa Meteor.

Tên lửa Meteor được đánh giá cao và có thể so sánh với PL-15 của Trung Quốc, được xếp hạng trong tốp các vũ khí không đối không có năng lực nhất thế giới. Hiệu suất của Meteor nằm giữa AIM-120D và AIM-260, trong khi chi phí đặt mua lại tiết kiệm hơn so với những tên lửa của F-35.

F-35 vẫn được đánh giá cao hơn

Mặc dù Gripen E/F có nhiều ưu điểm, nhưng F-35 vẫn được đánh giá cao hơn. Công nghệ tàng hình là điểm nổi bật nhất, giúp máy bay tăng tỷ lệ sống sót ở phạm vi ngoài tầm nhìn trước nhiều mối đe dọa. Ngoài ra, radar AN/APG-81 của F-35 lớn hơn và tiên tiến hơn Raven ES-05 của Gripen, mang lại cho F-35 lợi thế đáng kể về nhận thức tình huống.

Hệ thống radar tiên tiến trên F-35 còn được bổ sung bởi hệ thống khẩu độ phân tán và hệ thống liên kết dữ liệu đa chức năng, giúp nâng cao nhận thức tình huống cho các phi công. F-35 được thiết kế để có thể tấn công sâu vào những không phận được bảo vệ tốt, nó có thể thu thập thông tin tình báo về hệ thống radar của đối phương thông qua các cảm biến tích hợp trên toàn bộ khung máy bay.

Tuy nhiên, sự phức tạp của F-35 lại bị xem là điểm yếu của nó. Độ tin cậy của chiếc máy bay này trong các tình huống chiến đấu cường độ cao thường bị nghi ngờ và các lỗi phần mềm dai dẳng vẫn là một vấn đề đau đầu đối với giới lãnh đạo và chuyên gia Mỹ.

Quyết định của Thái Lan

F-35 sẽ tăng cường đáng kể năng lực chiến đấu và đưa phi đội máy bay của Thái Lan vào hàng ngũ các đơn vị tinh nhuệ trên thế giới. Tuy nhiên, khi xem xét khả năng chiến đấu tổng thể của Không quân Hoàng gia Thái Lan, Gripen E/F thường được coi là lựa chọn đáng tin cậy hơn và tiết kiệm hơn. Đối với các hoạt động chiến đấu, chiếc máy bay này cũng được coi là hiệu quả hơn và tiết kiệm chi phí hơn.

Hơn nữa, xét đến lập trường địa chính trị tương đối trung lập của Thái Lan, máy bay Gripen E/F sẽ được tự do hoạt động hơn. Chiếc máy bay này có thể tham gia các cuộc tập trận chung với các đơn vị không quân Trung Quốc, một đặc quyền mà các máy bay Mỹ như F-16 và F-35 không thể có được.