Tái cấu trúc hai tập đoàn xây dựng để nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh

Ngay sau khi có Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về việc kết thúc thí điểm hình thành hai tập đoàn: Tập đoàn Công nghiệp xây dựng Việt Nam (VNIC) và Tập đoàn Phát triển nhà và đô thị Việt Nam (HUD), Bộ Xây dựng đã chủ động vào cuộc, trước mắt nhanh chóng ổn định tổ chức các đơn vị, nâng cao hơn nữa vai trò quản lý nhà nước, từng bước đưa doanh nghiệp (DN) trong ngành xây dựng về đúng quỹ đạo phát triển bền vững.Tổ chức lại để hoạt động hiệu quả hơn Khác với các tập đoàn khác được hình thành từ một tổng công ty 91, hai tập đoàn VNIC và HUD được hình thành trên cơ sở tổ chức lại 11 tổng công ty 90 thuộc Bộ Xây dựng. Theo đó, Tập đoàn Công nghiệp xây dựng Việt Nam chọn Tổng công ty Sông Đà làm nòng cốt; Tập đoàn Phát triển nhà và đô thị Việt Nam chọn Tổng công ty Phát triển nhà và đô thị làm nòng cốt. Qua thời gian thực hiện thí điểm cho thấy, cái đạt được chưa nhiều, không đạt được mục tiêu đề ra...

Tổ chức lại để hoạt động hiệu quả hơn

Khác với các tập đoàn khác được hình thành từ một tổng công ty 91, hai tập đoàn VNIC và HUD được hình thành trên cơ sở tổ chức lại 11 tổng công ty 90 thuộc Bộ Xây dựng. Theo đó, Tập đoàn Công nghiệp xây dựng Việt Nam chọn Tổng công ty Sông Đà làm nòng cốt; Tập đoàn Phát triển nhà và đô thị Việt Nam chọn Tổng công ty Phát triển nhà và đô thị làm nòng cốt. Qua thời gian thực hiện thí điểm cho thấy, cái đạt được chưa nhiều, không đạt được mục tiêu đề ra là hình thành các tập đoàn xây dựng lớn, trở thành tổng thầu các dự án lớn, tham gia điều tiết thị trường bất động sản, là công cụ để thực hiện chương trình phát triển đô thị. Kết quả sản xuất, kinh doanh những năm vừa qua cho thấy, nhiều chỉ tiêu tài chính của các công ty mẹ còn giảm đi do phải gánh vác thêm những hạn chế, yếu kém của một số công ty con. Đặc biệt, tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu của các công ty thành viên thuộc hai tập đoàn còn khá cao.

Việc hình thành hai tập đoàn được thực hiện trên cơ sở liên kết hành chính, chưa thật sự là nhu cầu tất yếu theo quy luật. Ngành nghề kinh doanh chính giữa công ty mẹ và các tổng công ty con hay giữa các tổng công ty con với nhau còn trùng lặp dẫn đến cạnh tranh nội bộ, xung đột lợi ích do công ty mẹ và các tổng công ty con không thể cùng tham gia dự thầu một công trình, dự án. Hơn nữa, sau khi hình thành quy mô tập đoàn mở rộng, số lượng DN thành viên tăng đột biến, hoạt động trên nhiều lĩnh vực nhưng trình độ quản lý hạn chế, tất yếu dẫn đến khó khăn trong quản lý điều hành. Tuy nhiên, việc thí điểm có thể không đạt được mục tiêu đề ra. Điều quan trọng hiện nay là khi phát hiện kịp thời cần kiên quyết tổ chức lại để các DN đó hoạt động hiệu quả hơn.

Trên thế giới, số lượng doanh nghiệp nhà nước (DNNN) không nhiều, đặc biệt là rất ít nước có DNNN hoạt động trong lĩnh vực xây dựng, tùy điều kiện phát triển kinh tế, chính trị, xã hội của từng nước và ở từng thời kỳ mà việc quản lý các DNNN được thực hiện với những mô hình, cách thức khác nhau. Đặc thù ở Việt Nam hiện nay, DNNN còn duy trì với số lượng lớn, hoạt động ở nhiều ngành nghề, lĩnh vực khác nhau, trong đó có hơn 1.300 DN có 100% vốn nhà nước, nhiều đơn vị mà DNNN nắm giữ cổ phần chi phối trong các lĩnh vực và vẫn đang là lực lượng nòng cốt, giữ vai trò chủ đạo bảo đảm tăng trưởng kinh tế, chiếm tỷ trọng hơn một phần ba GDP hằng năm, tạo ra gần 20% giá trị sản xuất công nghiệp, chiếm khoảng 40% đầu tư toàn xã hội. Từ thực trạng này, đòi hỏi phải lựa chọn mô hình quản lý DNNN cho phù hợp, trên cơ sở phân công, phân cấp hợp lý việc thực hiện các quyền, trách nhiệm nghĩa vụ của chủ sở hữu nhà nước đối với DNNN. Hiện nay, chúng ta chưa thể có một cơ quan chuyên trách, đủ cán bộ am hiểu tất cả mọi ngành, mọi lĩnh vực sản xuất, kinh doanh để quản lý tất cả các DNNN vì số lượng DNNN còn quá nhiều, hoạt động ở mọi lĩnh vực. Hơn nữa, Nhà nước là một thể thống nhất, bất kể cấp quản lý nào cũng là đại diện cho Nhà nước, vì thế nếu các bộ tổng hợp, các bộ quản lý chuyên ngành được phân công thay Thủ tướng Chính phủ chịu trách nhiệm là người đại diện chủ sở hữu thì về bản chất, đó chỉ là cụ thể hóa sự phân cấp cho phù hợp tình hình thực tế.

Cần có hướng đi phù hợp

Bộ Xây dựng đã có lộ trình thực hiện tái cấu trúc hai tập đoàn theo đúng Quyết định phê duyệt của Chính phủ, trước hết sẽ kết thúc thí điểm mô hình tổ chức, hoạt động của hai tập đoàn để tổ chức lại các tổng công ty như trước khi tham gia tập đoàn, song song với việc thực hiện chuyển giao quyền, nghĩa vụ của chủ sở hữu phần vốn nhà nước tại các tổng công ty tham gia thí điểm thành lập tập đoàn, bao gồm cả hai công ty mẹ tập đoàn về cho bộ quản lý ngành.

Phương án tái cơ cấu hai tập đoàn sẽ giúp các tổng công ty tránh được sự chồng chéo, đồng thời tăng được năng lực cạnh tranh và hiệu quả hoạt động của các đơn vị, đẩy mạnh chuyên môn hóa, tiếp tục củng cố, phát triển thương hiệu hiện có của các tổng công ty. Trước mắt, Bộ Xây dựng nhanh chóng ổn định tổ chức. Theo đó, Bộ sẽ phối hợp các bộ, ngành liên quan và các tổng công ty để tập trung tháo gỡ khó khăn cho những DN có nhiều khó khăn đang làm ảnh hưởng lớn đến hiệu quả sản xuất, kinh doanh. Bộ đang đề nghị Chính phủ có những cơ chế, chính sách ưu đãi như: khoanh nợ, giãn nợ, giảm thuế, đặc biệt là giải quyết các khoản nợ đọng tại các công trình trọng điểm nhà nước nhằm từng bước cân đối tài chính, duy trì hoạt động sản xuất, kinh doanh. Đồng thời, chỉ đạo các tổng công ty khẩn trương hoàn thiện đề án tái cơ cấu DN theo quy định tại Quyết định số 929/QĐ-TTg ngày 17-7-2012 của Thủ tướng Chính phủ, trong đó phân tích, đánh giá đúng thực trạng để có giải pháp tái cơ cấu phù hợp đối với từng DN. Kiên quyết thoái vốn tại các DN không thuộc lĩnh vực kinh doanh chính theo nguyên tắc thị trường để giảm bớt đầu mối DN, tập trung vào lĩnh vực kinh doanh chính của mình. Bên cạnh đó, Bộ sẽ chỉ đạo quyết liệt các tổng công ty khẩn trương cổ phần hóa theo đúng kế hoạch đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Hiện nay vấn đề cổ phần hóa vẫn đang là một trong những giải pháp quan trọng nhất để nâng cao hiệu quả hoạt động của các DN xây dựng.

Điểm khác biệt lần này là, việc quản lý các tổng công ty sau khi kết thúc thí điểm hình thành hai tập đoàn của Bộ Xây dựng không giống như mô hình bộ chủ quản trước đây. Bộ không can thiệp trực tiếp vào mọi công tác quản lý, điều hành kinh doanh của DN mà quản lý với tư cách là chủ sở hữu cấp trên theo quy định pháp luật mà nhiệm vụ chính của Bộ Xây dựng là quyết định bổ nhiệm nhân sự chủ chốt, phê duyệt Điều lệ, Kế hoạch sản xuất, kinh doanh năm năm, phê duyệt chủ trương để thành lập công ty con, thực hiện giám sát, kiểm tra, thanh tra công tác quản lý, điều hành của Hội đồng thành viên, bộ máy điều hành của tổng công ty theo các quy định của pháp luật. Ngoài ra, việc giao cho Bộ Xây dựng quản lý các tổng công ty xây dựng phù hợp quá trình phân công, phân cấp, quy định cụ thể trách nhiệm của từng cấp, từng cơ quan liên quan trong việc quản lý, điều hành, tạo điều kiện để ngành xây dựng triển khai các chương trình, chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước như Chiến lược phát triển nhà ở quốc gia đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030, đặc biệt là Chương trình phát triển nhà ở xã hội, chương trình xóa đói, giảm nghèo… đồng thời chỉ đạo các tổng công ty hoàn thành tốt việc thi công các công trình trọng điểm nhà nước, các công trình mang ý nghĩa kinh tế, chính trị, xã hội mà DN thuộc các thành phần kinh tế khác chưa có điều kiện tham gia.

Theo Nhandan