Sức trẻ trên dòng kênh đen

Gần đây trên mạng xã hội lan tỏa rất nhiều clip và bài đăng về hai nhóm thanh niên tình nguyện có tên là Hà Nội Xanh và Sài Gòn Xanh, với số lượng theo dõi và thích lên đến hơn 10.000 người, họ là những người rất trẻ hằng ngày dọn rác thải trên những dòng sông, kênh, mương đen kịt. Việc làm này đã giúp các cơ quan chức năng, với lực lượng mỏng, không thể đảm nhiệm hết phần việc của mình, là tiền đề để các bạn trẻ cống hiến hết mình vì một môi trường sạch đẹp.

Đi đến đâu, sạch đến đó

Những ngày đầu thành lập, nhóm Hà Nội Xanh chỉ có 3 thành viên. Tuy nhiên, đến nay số thành viên nâng lên 350 người đăng ký tham gia các hoạt động vớt rác khắp các con sông ô nhiễm trên địa bàn thành phố Hà Nội. Sau gần 8 tháng hoạt động, Hà Nội Xanh đã tổ chức hàng chục buổi ra quân, dọn sạch rác tại các điểm nóng ô nhiễm môi trường là sông Tô Lịch, sông Nhuệ, sông Đáy, cầu Mậu Lương 1, chùa Cầu Ngòi, mương hồ Linh Đàm. Bước đầu, nhóm triển khai xuống các huyện xa trung tâm thành phố như phố Cầu Bây, phường Sài Đồng, quận Long Biên; xã Vĩnh Quỳnh, huyện Thanh Trì; xã Dương Quang, huyện Gia Lâm…

Nguyễn Tiến Huy, trưởng nhóm chia sẻ: Hà Nội Xanh là một câu lạc bộ hoạt động độc lập, tự phát, không trực thuộc một cơ quan hay đơn vị, đoàn thể nào. Tuy nhiên, nếu các tổ chức đoàn thanh niên, các bạn sinh viên, trường cao đẳng, đại học mong muốn được tham gia cùng nhóm, Hà Nội Xanh sẵn sàng hỗ trợ hết mình. Mục đích của nhóm là làm sạch các con sông trên địa bàn thành phố Hà Nội. Xa hơn, nhóm muốn truyền thông điệp “Xanh” đến tất cả mọi người, làm sao để mọi người cùng ý thức chung tay bảo vệ môi trường.

Trong cái nắng như đổ lửa của Thủ đô Hà Nội, chúng tôi cùng nhóm Hà Nội Xanh có mặt tại chân cầu Mậu Lương, phường Phúc La, quận Hà Đông, nơi các bạn tiến hành thu gom rác thải tại khu vực sông La Khê. Dù còn sớm nhưng không khí tại điểm tập kết đã nhộn nhịp. Hôm nay khoảng 40 bạn trẻ tham gia, hầu hết là sinh viên các trường cao đẳng, đại học, sinh sống và học tập tại Hà Nội. Vui hơn nữa, hôm nay còn có các thành viên nhóm Sài Gòn Xanh bay từ Thành phố Hồ Chí Minh cùng tham dự buổi ra quân. Trước mắt họ là bạt ngàn những cành cây to, vỏ chai nhựa, hộp giấy, ban thờ gỗ, bát hương sứ, thậm chí cả xác động vật đang phân hủy nổi trên mặt nước đen kịt. Nhưng tất cả không làm các bạn nao núng.

Các thành viên phụ trách đội sẽ xuống trước để kiểm tra độ sâu và xác định vị trí an toàn, cũng như khối lượng công việc cần làm trong buổi hôm nay. Sau khi tập hợp thành viên, phổ biến kiến thức cơ bản, phân chia công việc, các bạn trẻ bước xuống dòng nước đen ngòm, đặc kín rác thải khi mặt trời đã chói chang. Mỗi bước chân lội xuống, dòng nước đen cuộn lên, bốc mùi hôi nồng nặc. Nhóm chia thành từng tốp nhỏ, tỏa đi thu gom, phân loại rác các khu vực khác nhau. Những túi rác sau khi đóng gói sẽ được chuyển lên cho các bạn trẻ chờ sẵn trên bờ, đưa lên xe thu gom. Tất cả đều rất nhịp nhàng.

Đứng trên bờ nhìn xuống dòng nước, nơi các bạn trẻ đang làm việc, anh Việt Thành (phường La Khê, quận Hà Đông) không khỏi cảm phục: “Trời thì nắng, mình đứng trên bờ còn muốn tắt thở, nhìn các em, có đứa đầu trần ngâm mình, lội nước dọn rác thấy thương vô cùng. Càng thấy giận những người vô ý thức xả rác xuống sông. Dưới dòng sông kia còn nhiều nguy hiểm rình rập”. Tình cờ biết đến nhóm qua mạng xã hội, nhiều người dân đã thu xếp thời gian đến đây ghi lại những khoảnh khắc bình dị nhưng rất đẹp.

Tất cả các thành viên tham gia buổi dọn rác được trang bị đầy đủ đồ bảo hộ, gồm quần áo chống thấm nước, ủng, găng tay cao-su, khẩu trang y tế, được dặn dò kỹ lưỡng trước khi làm việc. Trong quá trình làm, nước tràn vào đồ bảo hộ chỉ là chuyện nhỏ, ám ảnh lớn nhất với các thành viên Hà Nội Xanh là nhiều hộ dân không xây bể phốt mà xả thẳng ra sông.

Vừa chỉnh lại đôi găng tay, quệt những giọt mồ hôi đang lăn trên khuôn mặt, bạn Phạm Thị Loan, sinh viên Trường đại học Sư phạm Hà Nội chia sẻ: Tôi rất vui và hào hứng khi tham gia cùng mọi người. Tuy ban đầu có chút chóng mặt, khó thở do thiếu ô-xi, tôi phải lên bờ ngay để tạm nghỉ, nhưng sau khoảng 20 phút khi cảm thấy khỏe hơn, tôi tiếp tục trở lại công việc. Thông qua những buổi như hôm nay tôi muốn lan tỏa đến cho thành viên gia đình mình, các bạn học hãy cùng nhau giữ gìn môi trường sống quanh ta.

Bạn Lê Minh Hiếu, 1 trong 2 thành viên sáng lập nhóm cho biết: Tùy từng công việc mỗi ngày mà chúng tôi huy động thành viên tham gia. Mỗi buổi ra quân, sáng chưa xong, chúng tôi nghỉ ăn trưa, chiều làm tiếp chứ không bở dở giữa chừng. Trong các buổi làm việc chúng tôi đều ghi hình và đưa lên mạng xã hội chia sẻ để mỗi người khi xem sẽ có ý thức hơn trong việc bảo vệ môi trường.

Tôi rất vui và hào hứng khi tham gia cùng mọi người. Tuy ban đầu có chút chóng mặt, khó thở do thiếu ô-xi, tôi phải lên bờ ngay để tạm nghỉ, nhưng sau khoảng 20 phút khi cảm thấy khỏe hơn, tôi tiếp tục trở lại công việc. Thông qua những buổi như hôm nay tôi muốn lan tỏa đến cho thành viên gia đình mình, các bạn học hãy cùng nhau giữ gìn môi trường sống quanh ta.

Phạm Thị Loan, sinh viên Trường đại học Sư phạm Hà Nội

Mỗi thành viên đến với nhóm từ mọi công việc khác nhau nhưng họ có chung tình yêu Hà Nội, họ muốn được góp sức mình để Thủ đô luôn xanh và sạch. Trong ánh mắt mỗi người đều ánh lên niềm vui, sự phấn khởi, tất cả xác định lội sông vớt rác sẽ ốm, sẽ sốt, sẽ ngứa người, sẽ nguy hiểm cho bản thân, nhưng ai cũng chấp nhận vì họ vui với những gì mình đã làm được.

Nhiều người nói rằng, rác sau khi được dọn sạch thì ngày mai vẫn xuất hiện trở lại nhưng các thành viên nhóm Hà Nội Xanh sẽ quay lại, tiếp tục dọn rác. Việc làm này dần dần sẽ thay đổi ý thức của người dân, từ đó lan tỏa thông điệp hãy bảo vệ môi trường, đó mới là mục đích chính của hành động ý nghĩa này.

Vì yêu mà đến

Hồ Văn Vĩ (23 tuổi, quê tỉnh Đắk Lắk), đồng sáng lập nhóm Sài Gòn Xanh cho hay: “Sinh sống ở Thành phố Hồ Chí Minh đến năm thứ 7, tôi muốn làm gì đó có ích cho xã hội. Tôi cùng bạn Nguyễn Lương Ngọc quyết tâm bắt tay vào làm”. Hành trình của Sài Gòn Xanh ban đầu chỉ gồm 2 thành viên đã ra đời như thế. Ban đầu, Vĩ và Ngọc tự bỏ thời gian, kinh phí và chỉ đi nhặt rác khô. Thiếu thốn đủ thứ, đồ bảo hộ không có nhưng nhóm xác định, ai có gì góp nấy và quyết tâm không bỏ cuộc. Khi số lượng thành viên tăng lên 5 người rồi 20 người, nhóm bắt đầu dọn rác trên kênh, rạch. Chỉ sau hơn 7 tháng, nhóm đã tăng lên gần 400 tình nguyện viên, gồm cả người nước ngoài, với thành quả: tổ chức hơn 80 buổi thu gom rác, dọn sạch hơn 50 tuyến kênh rạch trong thành phố với hơn 1.000 tấn rác thải.

Các thành viên trong nhóm Sài Gòn Xanh đều là các bạn rất trẻ, công việc chính là nhân viên phục vụ, lái xe công nghệ, sinh viên… Vì vậy công việc dọn rác của nhóm bắt đầu lúc 6 giờ 30 phút sáng, để dọn xong vừa kịp lúc bắt đầu buổi đi làm. Ai tiện công việc thì đi khảo sát, xem có “điểm đen” nào thì lấy điện thoại quay lại, sau đó liên hệ với chính quyền địa phương nhờ hỗ trợ xe rác, hôm sau cả nhóm tập trung tiến hành công việc.

Các thành viên nhóm Sài Gòn Xanh thu dọn rác, hạn chế tắc ngập cống trong mùa mưa bão.

Dấu chân của Sài Gòn Xanh đã đặt đến nhiều nơi như: chân cầu Suối Nhum, rạch Hiệp Bình Chánh (TP Thủ Đức); rạch Lăng, rạch Xuyên Tâm, Đinh Bộ Lĩnh, Cầu Sơn (quận Bình Thạnh); kênh Hy Vọng, Tân Trụ, Đồ Sơn (quận Tân Bình); kênh Hàng Bàng (Quận 5); kênh Thạnh Lộc 31 (Quận 12)… Ngày 25/6 vừa qua, nhóm kết hợp với nhóm Gò Công Xanh tổ chức thu gom, dọn rác tại cầu Rạch Mùng (huyện Gò Công, tỉnh Tiền Giang).

Theo Hồ Văn Vĩ, công việc nguy hiểm, độc hại cho nên các thành viên phải luôn đặt sự an toàn lên hàng đầu. Anh cho biết, các tình nguyện viên muốn tham gia dọn rác đều phải tiêm đầy đủ 3 loại vắc-xin: thương hàn, uốn ván, tả. Ngoài ra, họ được phát miễn phí PrEP – thuốc kháng virus (ARV) để dự phòng, ngăn ngừa lây nhiễm HIV. Trước khi tham gia, các thành viên được trang bị kỹ lưỡng 3 lớp găng tay, đồ bảo hộ chuyên dụng xuống nước, xịt cồn, thuốc xịt muỗi… “Nhóm hay nói đùa, ban y tế chỉ mong thất nghiệp, không có ai bị thương để phải chăm sóc”, Thu Hằng, sinh viên Trường đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh cười, nói.

Tuy nhiên, không hẳn lúc nào công việc của nhóm cũng nhận được sự ủng hộ tuyệt đối. Trong buổi dọn rác trên kênh Hàng Bàng, khi hỏi một vài hộ dân sống chung quanh, có người lắc đầu từ chối, người thì nói “việc bình thường thôi, có gì đâu”.

“Nếu nói không khó khăn là không đúng. Chúng tôi có gặp một vài người đi ngang qua, nói làm cũng vô ích, xong rồi họ lại xả rác. Ban đầu nhóm cũng buồn, nhưng sau thấy bình thường. Không chỉ dọn rác ở kênh rạch, trong những cơn mưa tầm tã kèm theo dông lốc, nhiều thành viên trong nhóm đã chọn “đi giải cứu những con đường khỏi tắc ngập do nghẹt cống, gây cản trở giao thông”. Họ thấy điều đó còn tuyệt vời hơn là ở nhà đắp chăn ngủ, Nguyễn Lương Ngọc, trưởng nhóm tâm sự.

Dù còn nhiều gian nan nhưng theo chia sẻ của Hồ Văn Vĩ, trong tương lai, Sài Gòn Xanh phát triển rộng hơn các hoạt động về môi trường như tìm hiểu phương pháp xử lý nguồn nước, không khí, trồng thêm cây xanh… Anh cho biết: “Chúng tôi sẽ làm theo từng bước, từng giai đoạn, kết hợp thêm với các hội nhóm khác, vừa làm vừa tuyên truyền để tăng hiệu quả và sức lan tỏa. Thông điệp chúng tôi muốn truyền tải là “nhặt rác để sống khác”. Mục tiêu của chúng tôi không chỉ dọn sạch các kênh, rạch mà muốn cho nhiều người thấy bản thân chúng ta cần làm gì đó cho môi trường, xã hội. Chúng tôi thấy vui vì hành động của mình được nhiều người hưởng ứng”…

Những việc làm của Hà Nội Xanh và Sài Gòn Xanh đã nhận về nhiều phản hồi tích cực từ người dân. Trong thời gian tới họ sẽ tiếp tục triển khai thêm nhiều dự án về môi trường. Hy vọng, những việc làm của các bạn sẽ lan tỏa đến mọi người thông điệp tốt đẹp, để không chỉ Hà Nội Xanh, Sài Gòn Xanh mà mỗi địa phương sẽ có thêm những nhóm tình nguyện bảo vệ xanh, sạch, đẹp nơi mình đang sống.