Sức bật miền biên ải

(LSO) – Sau gần 10 năm triển khai xây dựng nông thôn mới (NTM), diện mạo nông thôn miền biên ải Xứ Lạng đã có những chuyển biến rõ nét.

Xuất phát điểm thấp

Là một tỉnh miền núi, biên giới còn gặp nhiều khó khăn với trên 70% diện tích là đồi núi; 80,67% dân số sống ở nông thôn; xuất phát điểm của tỉnh trong xây dựng NTM rất thấp. Cụ thể, khi bắt tay vào xây dựng NTM năm 2010, qua rà soát, trung bình mỗi xã trên địa bàn tỉnh mới đạt 2,57 tiêu chí/xã. Cả tỉnh chỉ có 1/207 xã nằm trong nhóm đạt từ 10 – 14 tiêu chí; 22/207 xã đạt từ 5 – 9 tiêu chí và 184/207 xã đạt dưới 5 tiêu chí. Trong khi đó, trung bình mỗi xã trong khu vực miền núi phía Bắc đạt 3,96 tiêu chí/xã.

Bên cạnh số tiêu chí đạt thấp, thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn cũng mới chỉ được 8,8 triệu đồng/người/năm; tỷ lệ hộ nghèo khu vực nông thôn còn tới gần 35%. Cùng với đó là khó khăn về địa hình chia cắt, dân cư sinh sống không tập trung, hệ thống cơ sở hạ tầng ở các xã còn nhiều hạn chế; số lượng các xã đặc biệt khó khăn trên địa bàn tỉnh chiếm tỷ lệ cao… khiến cho việc thực hiện các tiêu chí gặp rất nhiều khó khăn.

Người dân xã Vũ Sơn, huyện Bắc Sơn giới thiệu sản vật địa phương với du khách tại ngày hội quýt vàng Bắc Sơn năm 2019

Tâm trạng lo lắng, loay hoay không biết bắt đầu từ đâu và thực hiện như thế nào là tình trạng chung của nhiều xã trên địa bàn tỉnh lúc bấy giờ. Nhiều xã mới chỉ đạt 1 đến 2 tiêu chí; tỷ lệ hộ nghèo còn tới 70%, thu nhập vài triệu đồng/người/năm nên nhiều xã còn chưa nghĩ đến NTM.

Quyết tâm vượt khó

Xác định rõ những khó khăn như vậy nên từ tỉnh đến huyện, xã đều đặt quyết tâm rất cao để thực hiện chương trình xây dựng NTM. Ông Lý Việt Hưng, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết: Để triển khai thực hiện chương trình, các cấp ủy Đảng, chính quyền đã quan tâm chỉ đạo, tổ chức triển khai đồng bộ, quyết liệt; công tác tổ chức bộ máy thực hiện chương trình xây dựng NTM được thành lập theo quy định và thường xuyên được kiện toàn.

Giai đoạn 2016 – 2020, UBND tỉnh, Ban Chỉ đạo xây dựng NTM tỉnh thực hiện đổi mới phương thức lãnh đạo, chỉ đạo theo hướng chuyển mạnh nhiệm vụ trực tiếp chỉ đạo các nội dung cụ thể của chương trình cho ban chỉ đạo cấp huyện và cơ sở chủ động triển khai; các sở, ban, ngành đã chủ động xây dựng kế hoạch để chỉ đạo và tổ chức thực hiện theo chức năng, nhiệm vụ được phân công. Bên cạnh đó, các cơ chế, chính sách của trung ương, của tỉnh trong xây dựng NTM có nhiều đổi mới và linh hoạt đã phát huy được hiệu quả, có tác dụng thiết thực và trở thành động lực thúc đẩy tiến độ triển khai thực hiện.

Người dân xã Đình Lập, huyện Đình Lập bê tông hóa đường giao thông nông thôn

Từ sự quan tâm chỉ đạo sát sao của tỉnh, huyện, các xã đã từng bước định hình được nội dung, từ đó nhanh chóng bắt tay vào thực hiện các tiêu chí. Xã Cao Minh, huyện Tràng Định là một trong những xã đã vượt khó để đạt mục tiêu xây dựng NTM trước kế hoạch đề ra. Ông Hồ Văn Hoàn, Chủ tịch UBND xã Cao Minh cho biết: Là xã đặc biệt khó khăn với gần 90% dân số là bà con dân tộc Mông, Dao; năm 2016, qua rà soát, xã Cao Minh mới đạt 3/19 tiêu chí; tỷ lệ hộ nghèo và cận nghèo của xã gần 100%… Khó khăn là vậy nhưng xã vẫn đặt quyết tâm cao trong xây dựng NTM. Để thực hiện các tiêu chí NTM, bên cạnh nguồn lực hỗ trợ của nhà nước, xã tập trung đẩy mạnh tuyên truyền, vận động nhân dân cùng chung sức thực hiện các tiêu chí. Qua đó, người dân trên địa bàn đã tích cực đóng góp công sức, tiền của để mở đường, xây dựng, sửa chữa nhà ở, nhà văn hóa thôn. Bên cạnh chung sức thực hiện các tiêu chí về hạ tầng, xã đã tập trung phát triển cây quế, đổi mới hình thức sản xuất để nâng cao thu nhập cho người dân. Từ những nỗ lực đó, năm 2019, xã Cao Minh đã xuất sắc hoàn thành 19/19 tiêu chí NTM, trước kế hoạch 1 năm.

Với sự hỗ trợ nguồn lực của nhà nước và sự chung tay, góp sức của người dân, nhiều xã trên địa bàn tỉnh đã vượt khó đạt chuẩn NTM. Cụ thể, tổng nguồn lực huy động xây dựng NTM trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2010 – 2020 (dự kiến cả năm 2020) là 28.141 tỷ đồng. Trong đó, huy động từ nhân dân (gồm tiền mặt, ngày công, hiến đất…) được 636,8 tỷ đồng. Qua đó hết năm 2019, toàn tỉnh dự kiến có 61/207 xã đạt chuẩn NTM và dự kiến hết năm 2020 có 77/207 xã đạt chuẩn NTM, vượt chỉ tiêu Thủ tướng Chính phủ giao tại Quyết định số 1865/QĐ-TTg ngày 23/11/2017 (mục tiêu giao 72 xã đạt chuẩn). Dự kiến hết năm 2019, bình quân mỗi xã trên địa bàn tỉnh đạt 11,5 tiêu chí/xã.

Nâng chất tiêu chí

Không dừng lại ở việc vượt khó, bứt phá để đưa thêm nhiều xã đạt chuẩn NTM, những năm gần đây, tỉnh tập trung chỉ đạo các xã NTM tiếp tục củng cố, nâng cao chất lượng các tiêu chí. Nổi bật nhất là việc xây dựng các khu dân cư kiểu mẫu và xã NTM nâng cao.

Để triển khai xây dựng khu dân cư kiểu mẫu một cách rõ nét, nổi bật về cảnh quan, môi trường, đường làng, ngõ xóm đảm bảo sáng – xanh – sạch – đẹp, năm 2017, tỉnh đã chọn chỉ đạo điểm 4 khu dân cư ở các xã: Minh Sơn, huyện Hữu Lũng; Chi Lăng, huyện Chi Lăng; Bắc Sơn, huyện Bắc Sơn và xã Hoàng Văn Thụ, huyện Văn Lãng thực hiện. Với sự hỗ trợ một phần nguồn lực của nhà nước và sự đóng góp công sức, tiền của của nhân dân, diện mạo các khu dân cư kiểu mẫu đã đổi thay rõ rệt.

Ông Hoàng Văn Trưởng, Chủ tịch UBND xã Minh Sơn, huyện Hữu Lũng chia sẻ: Không dừng lại ở việc đạt chuẩn NTM. Ngay khi được chọn chỉ đạo điểm xây dựng khu dân cư kiểu mẫu năm 2017, xã đã phối hợp tổ chức tuyên truyền, vận động nhân dân thôn Bến Lường (thôn thực hiện khu dân cư kiểu mẫu). Qua đó, người dân hiểu ý nghĩa thiết thực, có tác động tích cực đến chính cuộc sống của người dân, từ đó người dân tiếp tục chung sức thực hiện các nội dung của khu dân cư kiểu mẫu. Cụ thể, người dân trong thôn đã đóng góp 300 triệu đồng, cùng nguồn hỗ trợ của nhà nước để làm đường, lắp điện đường, trồng hoa, cải tạo vườn, cổng làng, cổng nhà… Diện mạo nông thôn nơi đây sáng – xanh – sạch – đẹp.

Từ những kết quả bước đầu của khu dân cư kiểu mẫu thôn Bến Lường, xã Minh Sơn cũng như 3 khu dân cư kiểu mẫu điểm ở 3 huyện khác, bước sang năm 2018, các huyện đồng loạt xây dựng mô hình khu dân cư kiểu mẫu ở các xã đã đạt chuẩn NTM. Hết năm 2018, toàn tỉnh xây dựng được 49 khu dân cư kiểu mẫu và năm 2019 tiếp tục xây dựng các khu dân cư kiểu mẫu ở 48 xã đã đạt chuẩn NTM (mỗi xã NTM xây dựng từ 1 – 2 khu dân cư kiểu mẫu).

Cùng với xây dựng khu dân cư kiểu mẫu, giai đoạn 2018 -2020, tỉnh lựa chọn xã Chi Lăng, huyện Chi Lăng và xã Hoàng Đồng, thành phố Lạng Sơn để chỉ đạo điểm xây dựng xã NTM nâng cao. Đến nay, 2 xã đã cơ bản hoàn thành 14/14 tiêu chí trong Bộ tiêu chí xây dựng xã đạt chuẩn NTM nâng cao.

Sau gần 10 năm triển khai chương trình xây dựng NTM trên địa bàn tỉnh đã đạt được những kết quả rõ nét. Không chỉ phấn đấu vượt mục tiêu về số lượng xã đạt chuẩn NTM mà việc nâng cao chất lượng các tiêu chí cũng được tỉnh quan tâm chỉ đạo sát sao. Từ những kết quả đạt được giai đoạn 2010 – 2019, năm 2020 và những năm tiếp theo, tỉnh tiếp tục phấn đấu đạt được nhiều kết quả rõ nét hơn nữa trong xây dựng NTM. Cụ thể đến hết năm 2025, toàn tỉnh phấn đấu có 118 xã đạt chuẩn NTM; bình quân mỗi xã trên địa bàn tỉnh đạt từ 14,5 đến 15 tiêu chí.