Sửa Luật Quốc tịch là cần thiết, cấp bách

Sau 5 năm thực hiện quy định của Luật Quốc tịch năm 2008, mới chỉ có hơn 6.000 trong số khoảng 4,5 triệu người Việt Nam định cư ở nước ngoài đăng ký quốc tịch Việt Nam. Nếu không kịp thời sửa luật, thì ngày 1-7 tới, hàng triệu kiều bào sẽ mất quốc tịch Việt Nam. Chiều 17-6, các đại biểu đã thảo luận tại Hội trường Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật quốc tịch Việt Nam.

Đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy (TP Đà Nẵng).

Tỷ lệ kiều bào đăng ký quốc tịch Việt Nam quá thấp

Luật quốc tịch Việt Nam năm 2008 có nhiều điểm tiến bộ so với Luật quốc tịch năm 1988, năm 1998 và các văn bản liên quan đến quốc tịch khác trước đó. Trong đó, Luật gián tiếp thừa nhận hai quốc tịch đối với công dân Việt Nam ở nước ngoài, không phải bỏ quốc tịch nước ngoài khi đăng ký quốc tịch Việt Nam.

Tuy nhiên, Luật này quy định thời hạn đăng ký giữ quốc tịch Việt Nam sẽ kết thúc vào ngày 1-7 tới đây. Theo quy định tại khoản 3 Điều 26 Luật Quốc tịch Việt Nam năm 2008 thì những người không đăng ký giữ quốc tịch Việt Nam sẽ đương nhiên mất quốc tịch Việt Nam. Sau này, nếu có nguyện vọng thì họ phải làm thủ tục xin trở lại quốc tịch Việt Nam theo quy định của Luật.

Theo Báo cáo của Chính phủ sau 5 năm có hiệu lực của luật này mới có hơn 6.000 trong số khoảng 4,5 triệu người Việt Nam định cư ở nước ngoài đăng ký quốc tịch Việt Nam. Trong đó chỉ khoảng hơn 1.000 hồ sơ có thể xem xét cấp quốc tịch Việt Nam.

ĐB Hà Huy Thông (Thừa Thiên – Huế) đưa ra một số nguyên nhân của tình trạng này là do nhiều người Việt Nam định cư ở nước ngoài cho rằng việc còn quốc tịch Việt Nam là đương nhiên mà không ai có thể tự nhiên bị tước quốc tịch trái với Hiến pháp. Nguyên nhân thứ hai là đã có quốc tịch sở tại nên không có nhu cầu cấp bách đăng ký quốc tịch Việt Nam. Thứ ba, đã có quốc tịch sở tại nên không có nhu cầu, chưa thấy có lợi ích trong việc đăng ký quốc tịch. Thứ tư, không biết về quy định mới của Luật quốc tịch Việt Nam năm 2008 yêu cầu phải đăng ký trong vòng 5 năm. Thứ năm, do phần tử quá khích tuyên truyền không muốn mang con ra đăng ký quốc tịch Việt Nam. Và nguyên nhân thứ sáu, là do chúng ta chưa lường hết tính thực tiễn và tính phức tạp của việc đăng ký quốc tịch: chỉ có hơn 90 cơ quan đại diện ở nước ngoài, trong khi Việt kiều sống ở trên 130 quốc gia, nhiều nơi hẻo lánh xa cơ quan đại diện hoặc không có cơ quan đại diện, nhiều người bận công ăn việc làm, không thể tự bỏ đi, do đi lại tốn kém….

Phát biểu tại Hội trường chiều 17-6, các đại biểu đều cho rằng việc sửa Luật Quốc tịch là cần thiết và cấp bách. Theo ĐB Bùi Văn Xuyền (Thái Bình), cần sửa Luật để tránh hệ quả xấu đến ngày 1-7 này sẽ có hàng triệu kiều bào sẽ mất quốc tịch. Tại các cuộc tiếp xúc cử tri trước kỳ họp, đại biểu này cũng nhận được một số ý kiến cử tri băn khoăn, lo lắng về người thân, con em mình đang làm ăn ở nước ngoài sau 1-7 này có thể sẽ bị mất quốc tịch.

“Luật quốc tịch Việt Nam năm 2008 nếu không sửa kịp thời trước ngày 1-7, sẽ ảnh hưởng đến hàng triệu người Việt Nam đang sinh sống, làm ăn ở nước ngoài, đặc biệt là có nguy cơ trở thành người không có quốc tịch trên trái đất này ở những nơi chỉ công nhận một quốc tịch, hay ở những nơi người ta đang tìm cách hạn chế cấp quốc tịch cho người Việt Nam”, đại biểu Hà Huy Thông nói.

Quốc tịch là quyền con người, không cần đăng ký

Đa số đại biểu đồng tình bỏ quy định đăng ký giữ quốc tịch Việt Nam trong Luật Quốc tịch năm 2008. Đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy (TP Đà Nẵng) cho rằng, thực tế cho thấy hàng triệu người Việt Nam với những lý do khác nhau đang sống ở khắp năm châu, bốn biển. Người Việt Nam định cư ở nước ngoài là một phần máu thịt của Việt Nam. Không có gì ngăn cản được những người Việt Nam ở trong nước và ngoài nước ngày càng gắn bó với nhau.

Thực tế này đã được ghi nhận ở Hiến pháp, Điều 18 đó là: “Người Việt Nam định cư ở nước ngoài là một bộ phận không tách rời của cộng đồng dân tộc Việt Nam”. Luật quốc tịch Việt Nam cũng quy định: “Người Việt Nam định cư ở nước ngoài là công dân Việt Nam và người gốc Việt Nam cư trú sinh sống lâu dài ở nước ngoài”. Bên cạnh đó, Bộ luật Dân sự cũng có quy định quyền có quốc tịch là quyền nhân thân, quyền dân sự gắn liền với mỗi cá nhân.

Từ cơ sở trên, bà Thúy cho rằng không nên nhìn nhận dự thảo luật này dưới góc độ quản lý nhà nước mà nên dưới góc độ quyền công dân. Phải chăng do không nắm được số liệu cụ thể về người Việt Nam định cư ở nước ngoài là công dân Việt Nam nên dự thảo luật vẫn tiếp tục giữ quy định đăng ký giữ quốc tịch Việt Nam. Chính điều này gây khó khăn cho người Việt Nam định cư ở nước ngoài, để giữ quyền có quốc tịch của mình thì phải thực hiện nghĩa vụ bắt buộc là đăng ký. Nhưng nếu người Việt Nam định cư ở nước ngoài không đăng ký giữ quốc tịch thì vẫn còn quốc tịch Việt Nam và họ vẫn là công dân Việt Nam. Như vậy cho thấy việc đăng ký giữ quốc tịch là không cần thiết.

Đại biểu Bùi Văn Xuyền cũng cho rằng, đăng ký giữ quốc tịch Việt Nam là phát sinh thêm các thủ tục hành chính, gây khó khăn và phiền hà cho kiều bào. Trong một số trường hợp có thể tạo ra rào cản cho việc không ổn định làm ăn sinh sống của kiều bào, cụ thể là đối với những người đã được nhập quốc tịch nước ngoài mà nước sở tại đó áp dụng nguyên tắc một quốc tịch. Như vậy công dân của chúng ta không thể đến đăng ký giữ quốc tịch tại cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài, vì họ phải giữ quốc tịch ở nước mà họ đang sinh sống làm ăn.

Vấn đề đặt ra ở đây là trong số hơn 6.000 người Việt Nam định cư ở nước ngoài đăng ký giữ quốc tịch chỉ có khoảng 1.000 người là có giấy tờ chứng minh quốc tịch Việt Nam. Như vậy có những người Việt Nam định cư ở nước ngoài tuy họ chưa mất quốc tịch Việt Nam nhưng lại không có giấy tờ chứng minh quốc tịch Việt Nam còn giá trị sử dụng. Do đó, họ rất cần việc bảo hộ của nhà nước, tạo điều kiện cho họ đăng ký để được cấp giấy tờ chứng minh quốc tịch Việt Nam.

Cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài, theo Luật Quốc tịch năm 1998, có quyền cấp giấy xác nhận có quốc tịch Việt Nam. Tuy nhiên, theo luật năm 2008 đã bỏ quy định này. Ông Bùi Văn Xuyền kiến nghị phục hồi quy định cấp giấy xác nhận có quốc tịch Việt Nam cho những người không còn giấy tờ chứng minh quốc tịch Việt Nam khi họ có yêu cầu cấp giấy xác nhận quốc tịch Việt Nam. Đối với những người còn giấy tờ chứng minh quốc tịch Việt Nam thì đương nhiên họ còn quốc tịch Việt Nam. Như vậy, họ không cần thiết phải đăng ký để có quốc tịch Việt Nam.

Bà Thúy cũng đồng tình đề nghị thay vì đăng ký giữ quốc tịch Việt Nam như dự thảo nên quy định đăng ký để được cấp giấy tờ chứng minh quốc tịch Việt Nam như báo cáo thẩm tra của Ủy ban pháp luật là hợp lý.

Phát biểu kết luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chung Lưu cho biết sẽ đề nghị với cơ quan thẩm tra, cơ quan soạn thảo luật, Bộ Tư pháp và Bộ Ngoại giao, các cơ quan tổ chức hữu quan nghiên cứu, tiếp thu và hoàn thiện dự án luật này để trình Quốc hội thông qua trong phiên họp tới.

Quốc hội thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật giao thông đường thủy nội địa

Sáng 17-6, Quốc hội đã thông qua dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật giao thông đường thủy nội địa với 432/438 đại biểu có mặt tán thành, chiếm 86,75% tổng số đại biểu. Quốc hội cũng đã thảo luận tại Hội trường về dự án Luật doanh nghiệp (sửa đổi).

Theo Nhandan.vn