Sau 5 năm thực hiện Luật Trợ giúp pháp lý: Công tác trợ giúp pháp lý đi vào chiều sâu, hiệu quả

– Sau 5 năm thực hiện Luật Trợ giúp pháp lý (TGPL) năm 2017, công tác TGPL trên địa bàn tỉnh ngày càng được triển khai có trọng tâm, trọng điểm, nâng cao chất lượng dịch vụ TGPL theo hướng chuẩn hóa và chuyên nghiệp.

Có mặt tại Trung tâm TGPL nhà nước tỉnh, thuộc Sở Tư pháp vào đầu tháng 8/2022, chúng tôi nhận thấy rõ được trách nhiệm, thái độ làm việc nghiêm túc, nhiệt tình hướng dẫn công dân của cán bộ, chuyên viên trung tâm. Anh Lăng Văn T, trú tại thôn Long Sơn, xã Xuân Long, huyện Cao Lộc cho biết: Gia đình tôi phát sinh tranh chấp với một hộ tại khu đất đồi thuộc thành phố Lạng Sơn. Hộ kia đã chặt phá hơn 200 cây thông thuộc sở hữu của gia đình tôi, sau khi thương lượng, thoả thuận, gia đình đó không chịu đền bù, do đó, tôi muốn khởi kiện ra Tòa án Nhân dân thành phố. Do sinh sống ở vùng có điều kiện kinh tế – xã hội khó khăn, thiếu hiểu biết về pháp luật nên tôi chưa biết cách thức làm đơn khởi kiện, cũng như chuẩn bị hồ sơ, giấy tờ để kiện. Đến Trung tâm TGPL nhà nước tỉnh, dù là TGPL miễn phí nhưng các cán bộ rất nhiệt tình tư vấn, hướng dẫn tôi viết đơn theo đúng mẫu quy định, tôi chuẩn bị đầy đủ hồ sơ để tiến hành khởi kiện. Khi tòa án thụ lý đơn thì trung tâm cũng sẽ cử trợ giúp viên pháp lý hoặc luật sự thực hiện TGPL tham gia tố tụng để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của tôi. Tôi cảm ơn trung tâm rất nhiều.

Trợ giúp viên pháp lý Trung tâm TGPL nhà nước tỉnh (bên phải) tư vấn pháp luật cho công dân

Trên đây chỉ là một trong hàng trăm trường hợp đến Trung tâm TGPL nhà nước tỉnh hằng năm để được TGPL. Theo thống kê, trong 5 năm thực hiện Luật TGPL, tổng số vụ việc TGPL được thực hiện trên địa bàn tỉnh là 2.289 vụ việc, trong đó: tư vấn pháp luật 174 vụ việc; tham gia tố tụng 2.114 vụ việc, đại diện ngoài tố tụng 1 vụ việc. Qua đánh giá chất lượng TGPL, 100% vụ việc đạt chất lượng theo quy định.

Bà Hoàng Thị Bích, Giám đốc Trung tâm TGPL nhà nước tỉnh cho biết: Sau khi Luật TGPL năm 2017 có hiệu lực, trung tâm đã tham mưu lãnh đạo Sở Tư pháp trình UBND tỉnh ban hành kế hoạch triển khai thi hành luật trên địa bàn tỉnh. Hằng năm, trung tâm đã tham mưu, triển khai thực hiện có hiệu quả các hoạt động TGPL như: phối hợp liên ngành về TGPL trong hoạt động tố tụng, kiểm tra xác minh đối tượng được TGPL; giải thích, hướng dẫn cho công dân thực hiện quyền yêu cầu TGPL; phân công người thực hiện TGPL kịp thời và hiệu quả, đảm bảo 100% người thuộc diện TGPL đều được TGPL khi có yêu cầu.

Nổi bật đó là hoạt động TGPL trong tham gia tố tụng có chuyển biến mạnh mẽ, đây là hình thức chiếm tỷ lệ cao nhất trong ba hình thức TGPL. Số vụ việc TGPL năm sau luôn cao hơn năm trước, đơn cử năm 2021, tổng số vụ TGPL trong tố tụng là 397 vụ, tăng 62 vụ so với năm 2020. Bà Lương Thị Hương Lan, trợ giúp viên pháp lý, Trưởng Chi nhánh số 2, thuộc Trung tâm TGPL nhà nước tỉnh cho biết: Trung bình hằng năm tôi được lãnh đạo trung tâm cử tham gia thực hiện TGPL bằng hình thức tham gia tố tụng trên 40 vụ việc. Trong đó, bao gồm các vụ việc trong lĩnh vực hình sự, dân sự hoặc hôn nhân và gia đình. Các đối tượng được TGPL thường hạn chế về nhận thức pháp luật, do đó, trong quá trình trợ giúp, ngay từ giai đoạn điều tra tôi luôn tích cực hướng dẫn, giải thích về pháp luật cho người được TGPL, thân nhân của người được TGPL.

Cùng đó, các hoạt động truyền thông về TGPL ngày càng được đẩy mạnh. Từ năm 2017 đến nay, Trung tâm TGPL nhà nước tỉnh đã tổ chức 207 hội nghị truyền thông về TGPL, kết hợp phát trên 125.000 tờ gấp thông tin về TGPL tại các xã, thôn đặc biệt khó khăn, với hơn 7.000 lượt người tham dự; cung cấp trên 900 tờ thông tin, 197 bảng thông tin, 50 hộp tin TGPL cho UBND các xã đặc biệt khó khăn, các cơ quan tiến hành tố tụng trên địa bàn tỉnh… Qua đó, đã đem lại những hiệu quả nhất định, nhận thức về quyền TGPL của người dân nói chung, đặc biệt là những đối tượng được thụ hưởng chính sách nói riêng ngày càng nâng cao.

Ngoài ra, để đáp ứng nguồn nhân lực thực hiện TGPL trên địa bàn tỉnh, ngoài 4 trợ giúp viên pháp lý của Trung tâm TGPL nhà nước tỉnh, trung tâm đã hợp đồng thực hiện TGPL với 18 luật sư. Trung tâm TGPL nhà nước và Đoàn Luật sư tỉnh đã tăng cường phối hợp thực hiện các hoạt động TGPL. Ông Nguyễn Tài Hiệp, Chủ nhiệm Đoàn Luật sư tỉnh cho biết: Thực hiện Luật TGPL, đoàn đã phối hợp với trung tâm triển khai văn bản, chính sách pháp luật mới liên quan đến công tác TGPL; phối hợp giới thiệu và thực hiện TGPL; phối hợp trong việc phát triển luật sư thực hiện TGPL; vận động luật sư phát huy tinh thần, trách nhiệm, nâng cao năng lực chuyên môn nghiệp vụ TGPL. Trung bình mỗi năm, các luật sư của đoàn ký hợp đồng với trung tâm, tham gia TGPL được trên 200 vụ việc do trung tâm phân công thực hiện, 100% vụ việc đều đảm bảo chất lượng.

Sau hơn 5 năm thực hiện Luật TGPL năm 2017, nhận thức của người dân trên địa bàn tỉnh càng được nâng cao, công tác TGPL ngày càng đi vào chiều sâu, hiệu quả, chú trọng các vụ việc TGPL, nhất là các vụ việc tham gia tố tụng. Qua đó, đảm bảo quyền lợi hợp pháp của các đối tượng thuộc diện được TGPL theo quy định, góp phần đưa chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước vào cuộc sống.