Sắp xếp lại để nâng cao hiệu quả của quỹ hỗ trợ hợp tác xã

 - Trong những năm qua, nguồn vốn Quỹ hỗ trợ phát triển hợp tác xã (HTX) tỉnh đã giúp một số HTX có thêm điều kiện nâng cao hiệu quả hoạt động. Tuy nhiên, số lượng HTX tiếp cận được nguồn vốn từ quỹ còn ít, hạn mức vay còn thấp. Chính vì vậy hiện nay, UBND tỉnh đang chỉ đạo các cơ quan liên quan triển khai các giải pháp để sắp xếp lại Quỹ hỗ trợ phát triển HTX để tiếp thêm nguồn vốn cho kinh tế tập thể, trong đó nòng cốt là các HTX trên địa bàn.

Mô hình nuôi cá lồng tại HTX thủy sản Lê Hồng Phong, huyện Bắc Sơn

Sau hơn 9 năm đi vào hoạt động, Quỹ hỗ trợ phát triển HTX đã bước đầu giải cơn “khát vốn” cho các HTX. Từ nguồn vốn vay ưu đãi của quỹ đã giúp một số HTX đầu tư thêm trang thiết bị, máy móc, mở rộng quy mô sản xuất, kinh doanh, qua đó từng bước khắc phục khó khăn, nâng cao hiệu quả hoạt động. Tuy nhiên thực tế, việc quản lý quỹ vẫn gặp những vướng mắc, số HTX tiếp cận được nguồn vốn từ quỹ còn rất hạn chế.

Kết quả còn hạn chế

Quỹ hỗ trợ phát triển HTX tỉnh Lạng Sơn được thành lập theo Quyết định số 1961/QĐ-UBND, ngày 25/11/2014 của UBND tỉnh. Vốn điều lệ của quỹ là 3 tỷ đồng. Sau khi điều chỉnh, bổ sung, đến nay quỹ có vốn điều lệ là 7,5 tỷ đồng, hạn mức cho vay  300 triệu đồng/HTX với lãi suất ưu đãi 5,13% năm. Ngay khi Quỹ hỗ trợ phát triển HTX được thành lập và đi vào hoạt động, các cơ quan liên quan đã đẩy mạnh tuyên truyền, hướng dẫn các HTX có nhu cầu tiếp cận vốn ưu đãi.

Ông Hoàng Văn Hùng, đại diện HTX Thành Lộc, huyện Cao Lộc cho biết: HTX hoạt động trong lĩnh vực vệ sinh môi trường trên địa bàn 3 xã Gia Cát, Tân Liên và Yên Trạch của huyện Cao Lộc. Để đảm bảo thực hiện tốt nhiệm vụ thu gom rác thải, HTX có nhu cầu đầu tư xe ô tô vận chuyển, thùng đựng rác… Tuy nhiên, nguồn vốn của HTX còn hạn chế. Năm 2020, sau khi tìm hiểu các quy định, HTX đã được Liên minh HTX tỉnh hướng dẫn làm thủ tục vay vốn từ Quỹ hỗ trợ phát triển HTX tỉnh với số tiền 300 triệu đồng. Có nguồn vốn vay từ quỹ cộng với việc huy động nguồn nội lực, đến nay HTX đã đầu tư được 5 xe ô tô chuyên dùng và khoảng 600 thùng đựng rác. Qua đó, góp phần quan trọng vào việc thu gom rác thải, giữ gìn vệ sinh môi trường trên địa bàn 3 xã của huyện Cao Lộc.

Cùng với HTX Thành Lộc, đến nay, trên địa bàn tỉnh có thêm 25 HTX tiếp cận được nguồn vốn vay ưu đãi từ Quỹ hỗ trợ phát triển HTX. Từ nguồn vốn ưu đãi của quỹ đã giúp các HTX có thêm nguồn lực để mở rộng quy mô sản xuất, kinh doanh; ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất; mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm; đồng hành cùng HTX vượt qua khó khăn do ảnh hưởng của dịch COVID-19….

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, hoạt động của Quỹ hỗ trợ phát triển HTX vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế. Cụ thể, số HTX được vay vốn từ Quỹ hỗ trợ phát triển HTX tỉnh mới chiếm hơn 5% tổng số HTX đăng ký hoạt động trên địa bàn, trong khi qua các cuộc khảo sát, đối thoại giữa các cấp, ngành với HTX thì nhu cầu vay vốn của các HTX trên địa bàn tỉnh rất lớn. Số HTX được vay vốn từ quỹ đã ít song số HTX sử dụng vốn hiệu quả, đúng mục đích còn thấp hơn. Cụ thể, hiện nay chỉ có 8 HTX sử dụng vốn vay đúng mục đích, thực hiện tốt việc trả nợ lãi vay theo quy định. Còn lại 2 HTX nợ quỹ trong thời hạn nhưng qua kiểm tra thì 2 HTX này sử dụng vốn không hiệu quả, không đúng mục đích; 6 HTX nợ quỹ quá hạn, cơ quan chức năng đã tiến hành khởi kiện tại tòa án để có biện pháp thu hồi; còn lại là các trường hợp nợ quá hạn đã trả một phần nợ gốc và vẫn còn nợ một phần gốc và lãi.

Qua tìm hiểu thực tế cho thấy, các HTX nợ quá hạn hoặc nợ một phần tiền gốc và lãi đều gặp khó khăn trong quá trình sản xuất, kinh doanh do không có phương án sản xuất, kinh doanh phù hợp; một số HTX làm ăn thua lỗ hoặc vay vốn đầu tư sai mục đích; có HTX dừng hoạt động, cơ quan chức năng không liên lạc được với đại diện HTX... Những nguyên nhân trên dẫn tới hoạt động cho vay của quỹ không hiệu quả. Cụ thể tổng doanh thu (đã thu được) là hơn 2,1 tỷ đồng, tiền lãi chưa thu được là 526 triệu đồng. Trong đó tổng chi phí là hơn 4 tỷ đồng. Như vậy chênh lệch thu chi thực hiện trích lập các quỹ là âm gần 2 tỷ đồng.

Từ thực tiễn hoạt động của Quỹ hỗ trợ phát triển HTX tỉnh, việc tổ chức, sắp xếp lại để nâng cao hiệu quả của quỹ là rất cần thiết.

Tổ chức, sắp xếp lại quỹ

Thực hiện Nghị định 45/2021/NĐ-CP ngày 31/3/2021 của Chính phủ về việc thành lập, tổ chức và hoạt động của Quỹ hỗ trợ phát triển HTX cũng như triển khai các giải pháp để khắc phục những tồn tại, hạn chế trong hoạt động của Quỹ hỗ trợ phát triển HTX tỉnh, từ cuối năm 2023 đến nay, UBND tỉnh đã tổ chức các cuộc họp để bàn giải pháp tháo gỡ. Đồng thời, UBND tỉnh đã giao cơ quan chuyên môn rà soát, xây dựng phương án tổ chức lại, chuyển đổi mô hình hoạt động của quỹ.

Ông Liễu Xuân Du, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh cho biết: Thực hiện sự chỉ đạo của UBND tỉnh, Liên minh HTX đã chủ động phối hợp với các cơ quan liên quan trong việc rà soát, đánh giá thực trạng hoạt động của Quỹ hỗ trợ phát triển HTX tỉnh. Đồng thời đơn vị chủ động tham gia, phối hợp cùng Sở Tài chính và các cơ quan liên quan xây dựng dự thảo Đề án sắp xếp lại tổ chức và hoạt động của Quỹ hỗ trợ phát triển HTX tỉnh Lạng Sơn.

Theo đó, Quỹ hỗ trợ phát triển HTX tỉnh là Quỹ tài chính Nhà nước ngoài ngân sách, lựa chọn mô hình hoạt động là Công ty TNHH một thành viên do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ, hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận, bảo toàn và phát triển vốn, tự chủ và tự chịu trách nhiệm trong huy động và sử dụng vốn nhằm thực hiện chức năng cho vay đối với HTX, Liên hiệp HTX, thành viên của tổ hợp tác và HTX… Vốn điều lệ tại thời điểm sắp xếp lại là 7,5 tỷ đồng, đến năm 2026, ngân sách tỉnh sẽ cấp bổ sung nâng vốn điều lệ lên 20 tỷ đồng, năm 2028 là 30 tỷ đồng; mức cho vay tối đa 1 HTX không quá 2 tỷ đồng, thời hạn vay tối đa 5 năm… Đến nay, dự thảo đề án đã hoàn thành trình UBND tỉnh và ngày 7/3/2024, UBND tỉnh đã có Tờ trình HĐND tỉnh xem xét thông qua tại kỳ họp chuyên đề tháng 3 của HĐND tỉnh.

Việc sắp xếp, tổ chức lại hoạt động của Quỹ hỗ trợ phát triển HTX không chỉ thực hiện đúng quy định của Chính phủ về tổ chức hoạt động của quỹ mà còn trực tiếp góp phần vào việc tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về vốn cho các HTX. Theo đó, các HTX, liên hiệp HTX sẽ có cơ hội tiếp cận nguồn vốn lớn hơn với lãi suất ưu đãi. Qua đó, từng bước khắc phục khó khăn, nâng cao hiệu quả phát triển kinh tế tập thể trên địa bàn tỉnh.