Sách giả - Giọt nước tràn ly đến bao giờ

Sách giả, sách lậu như con quái vật nghìn đầu, chặt đầu này mọc đầu khác. Vụ kiện của First News – Trí Việt với Lazada như một giọt nước tràn ly mà không ai có thể nói được ly nước sẽ tiếp tục tràn hay dừng lại.

Trắng trợn sách giả
Ngày 9-9, First News – Trí Việt họp báo thông báo về việc khởi kiện sàn thương mại điện tử Lazada, về việc tiếp tay tiêu thụ hàng giả. Theo ông Nguyễn Văn Phước, đại diện của First News – Trí Việt cho biết, tác phẩm “Muôn kiếp nhân sinh” của tác giả Nguyên Phong, sau khi ra mắt bạn đọc Việt Nam đã tạo thành một cơn sốt với khoảng hơn 180 nghìn bản được in ra chỉ trong vòng hai tháng. Sức hấp dẫn này đã khiến cho “đội ngũ” sách giả không thể bỏ qua. First News – Trí Việt đã đặt mua sách từ nhiều nguồn, trong đó có Lazada và nhận thấy sách được bán trên một số gian hàng của Lazada là sách giả.

Dựa trên một số đặc điểm cơ bản có thể nhận thấy bằng mắt thường, có thể dễ dàng thấy sách giả “Muôn kiếp nhân sinh” có tay gấp bìa nhỏ hơn so với sách thật, và quan trọng nhất là 16 trang in màu của sách thật, ở sách giả chỉ có hai màu đen trắng. Sách thật được đầu tư in giấy Nhật Bản màu ngà vàng và có tem bảo hộ. Sách giả in giấy trắng thường, và không cần tem. Ông Nguyễn Văn Phước cho biết, sách giả rất bất chấp, cứ ra được là ra, bất kể những khác biệt có thể thấy bằng mắt thường so với sách thật, bất kể có tem hay không… “Trước đây Cục Xuất bản, In và Phát hành có đề nghị các đơn vị xuất bản dán tem bảo hộ, nhưng bây giờ tem cũng không có ý nghĩa gì nữa. Sách giả đã bất chấp tất cả, chỉ cần ra được, bán được” – ông Phước bức xúc. Ở những cuốn sách khác bị làm giả, thậm chí cả font chữ, mực in, thiết kế… đều khác hoàn toàn so với sách thật, cho nên không có chuyện in nối bản, thậm chí một số cuốn sử dụng mực in chuyên dụng, không thể scan được. Nhưng sách giả vẫn ra đều, bất chấp không giống sách thật chút nào…

Không chỉ trên nhiều sàn thương mại điện tử, hiện nay không khó để thấy được các “Hiệu sách cũ”, “Tổng kho sách giá rẻ” được quảng cáo tràn lan trên mạng, thậm chí những kẻ bán sách giả còn len lỏi vào những group đọc sách, chia sẻ sách để quảng cáo trá hình, bán sách giả, sách lậu dưới dạng thanh lý sách thật, nhưng sản phẩm mà người mua khi cầm về tay là sách kém chất lượng. Những cuốn sách được làm giả thường là các đầu sách hiện đang rất hút khách, hoặc đã lâu rồi không xuất bản, phổ biến là của Nhã Nam, Trẻ, Kim Đồng… Các “hiệu sách” này liên tục bị người đọc report, nhưng giống như quái vật nghìn đầu, cứ nick bán sách giả này bị report thì lại có ngay những nick mới quảng cáo sách y hệt xuất hiện.

Giọt nước tràn ly

Ông Nguyễn Văn Phước, CEO của First News – Trí Việt cho biết, đơn vị đã chờ nhiều năm để mong có sự chuyển đổi nhưng không thấy, và trước đây đơn vị cũng đã từng kiện một cơ sở sản xuất sách giả với đầy đủ bằng chứng, nhưng bị xử thua kiện, cho nên First News – Trí Việt quyết khởi kiện Lazada. “Chúng tôi biết Lazada là tập đoàn vốn lớn, rất mạnh, nhưng vẫn kiện đến cùng” – ông Nguyễn Văn Phước khẳng định.

Luật sư Lê Hữu Trí, thành viên của Công ty Luật TriLaw cho biết: “Những gì chúng tôi thu thập được cho thấy sự thiếu trách nhiệm, không quản lý tốt của Lazada trong việc phát hành sách giả ra thị trường. Chúng tôi đã nghiên cứ rất kỹ việc này, Chúng tôi biết Lazada là tập đoàn lớn và có nguồn lực mạnh, nhưng TriLaw đồng hành với anh Nguyễn Văn Phước trong cuộc chiến này. Chúng ta cần phải tạo ra một làn sóng để giảm thiểu tình trạng sách giả tràn lan như hiện nay”.

Ông Nguyễn Văn Phước cho biết, hiện nay cứ một cuốn sách thật bán ra thì có tới 18 cuốn sách giả phát hành theo. Tính tổng số sách giả sách lậu ở Việt Nam, doanh số có thể đạt tới hàng trăm tỷ. Doanh nghiệp thiệt hại, Nhà nước thất thu thuế. Còn phía bán sách giả, sách lậu chỉ bị phạt hành chính cao nhất là 30 triệu đồng. “Riêng số tiền trốn thuế của các bên làm sách giả có thể xử lý hình sự được” – ông Phước khẳng định.

Trong khi đó, để một cuốn sách ra đời là vô cùng vất vả, trải qua hàng chục khâu, nếu sai một lỗi là bị phạt từ 15-20 triệu đồng, chế tài rất chặt. Nhưng sách giả, sách lậu in hàng nghìn cuốn, bán khắp nơi, không mất chút chi phí nào, chỉ trừ công in và giấy, lãi lên đến hàng tỷ đồng, mà không hề phải chịu chế tài nào cả. Chúng tôi đầu tư công sức rất nhiều, chỉ lời khoảng 10-20%, đóng thuế đầy đủ, nhưng sách giả trốn thuế, ra ồ ạt gây thiệt hại rất nặng nề cho doanh nghiệp. Chúng tôi muốn triệt phá tới cùng chứ không muốn cảnh cáo.

Xử lý từ gốc chứ không phải từ ngọn

Theo luật sư Nguyễn Văn Huân, công ty luật Hoàng Giáp, Bộ luật Hình sự năm 2015 đã quy định rất rõ các tội liên quan đến hàng giả. Đối với sách giả, chúng ta phải cố gắng xử lý liên quan hình sự vì hình sự mới đủ sức răn đe.

Luật sư Lê Hữu Trí cho rằng, tình trạng sách giả, sách lậu tràn lan như hiện nay là do luật chưa chặt chẽ, chưa nghiêm khắc. “Quy định của pháp luật chưa nghiêm và không dễ để chúng ta xác định mức độ vi phạm phải xử như thế nào. Thí dụ, các nước quy định rõ nếu làm giả 100 cuốn sách thì phạm tội gì, xử như thế nào, nhưng ở Việt Nam thì chưa thể xác định được rõ như vậy. Chưa kể trong quá trình thực thi các quy định của luật pháp liên quan đến sách giả, sách lậu, cũng có nhiều khó khăn như nhân lực, kinh phí hoạt động. Truyền thông cũng có tiếng nói hữu ích, nếu cùng nhau nói chung một tiếng nói thì có sức mạnh hơn và góp phần cải thiện tình hình” – ông Lê Hữu Trí nhấn mạnh.

Luật sư Nguyễn Văn Huân cho rằng, trong luật đã quy định rõ, có chăng là sự quản lý chồng chéo về cơ chế, quá nhiều cơ quan quản lý về vấn đề này, dẫn đến việc không giải quyết dứt điểm được. Luật sư Nguyễn Văn Huân cho rằng cần có sự chỉ đạo chung trong các cơ quan thực thi để việc xử lý sách giả, sách lậu hiệu quả hơn. Lâu nay các vi phạm về sách giả, sách lậu phần lớn mới chỉ là xử lý hành chính.

Nhiều năm nay, các đơn vị xuất bản như Nhã Nam, Giáo dục, Trẻ, Kim Đồng… đều đã cùng nhau lên tiếng chống lại sách giả, kêu gọi người đọc ủng hộ sách thật. Nhưng do chế tài xử lý chưa nghiêm khắc cho nên những việc này đều chưa đạt hiệu quả như mong muốn, nhiều bạn đọc muốn ủng hộ sách thật nhưng vẫn bị lừa mua sách giả. “Chúng tôi đang vận động để cùng có tiếng nói chung. Nếu như ngày hôm nay chúng ta không lên tiếng, không đấu tranh đến cùng thì không biết bao giờ mới giải quyết được” – ông Nguyễn Văn Phước chia sẻ.